Ukraine phát hiện điều bất thường: Loạt pháo, tên lửa, UAV chệch mục tiêu

Đạn pháo, tên lửa, UAV Ukraine bị Nga làm nhiễu loạn

Theo Economist, hầu hết sự chú ý đến những gì Ukraine cần trong cuộc đấu tranh kéo dài để giành lại lãnh thổ đều tập trung vào phần cứng: xe tăng, máy bay chiến đấu, tên lửa, phòng không, pháo binh và số lượng lớn đạn dược.

Tuy nhiên, một điểm yếu ít được thảo luận nằm ở cuộc đọ sức đặc biệt, đó là tác chiến điện tử (EW), điều mà những người phương Tây ủng hộ Ukraine cho đến nay tỏ ra ít quan tâm đến việc giải quyết.

Chuyên gia Seth Jones thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế - một tổ chức nghiên cứu ở Washington - cho biết, Moscow trong nhiều năm đã "tập trung rất lớn" vào việc sử dụng tổ hợp công nghiệp - quốc phòng của mình để sản xuất và phát triển một loạt năng lực tác chiến điện tử ấn tượng nhằm chống lại các hệ thống được kết nối mạng cao của NATO.

Theo Tổng tham mưu trưởng Ukraine, Tướng Valery Zaluzhny, lực lượng của ông vẫn như đang "giậm chân tại chỗ" giống giai đoạn đầu của cuộc xung đột, khi chỉ có trong tay các hệ thống tác chiến điện tử cũ, chủ yếu thời Liên Xô.

Ban đầu, sự khác biệt chỉ có tác động hạn chế, nhưng khi các chiến tuyến tương đối ổn định xuất hiện, lực lượng Moscow đã có thể bố trí các khí tài tác chiến điện tử đáng gờm của mình ở nơi chúng có thể phát huy tác dụng lớn nhất.

Ukraine phát hiện vào tháng 3 rằng, đạn pháo dẫn đường bằng GPS Excalibur của họ đột nhiên bắt đầu chệch mục tiêu do hoạt động gây nhiễu của Nga. Điều tương tự cũng bắt đầu xảy ra với bom dẫn đường JDAM-ER mà Mỹ cung cấp cho không quân Ukraine, trong khi rocket tầm xa GMLRS do HIMARS cũng bắt đầu trượt mục tiêu. Ở một số khu vực, phần lớn các loạt GMLRS đang đi chệch hướng.

Điều đáng lo ngại hơn nữa là khả năng EW của Moscow ngày càng tăng trong việc chống lại vô số máy bay không người lái (UAV) giá rẻ mà Ukraine đang sử dụng cho mọi mục đích, từ trinh sát chiến trường và liên lạc cho đến loại tự sát khi va chạm vào các mục tiêu như xe tăng hoặc sở chỉ huy.

Ukraine đã huấn luyện một đội quân gồm khoảng 10.000 phi công lái máy bay không người lái, những người đang liên tục tham gia vào trò chơi mèo vờn chuột với các nhà điều hành EW ngày càng lão luyện của Nga.

Những chiếc UAV có giá rẻ, chi phí không quá 1.000 USD mỗi chiếc, đang được Ukraine đang sản xuất ồ ạt với số lượng lớn, liên tục bị tổn thất trước EW của Nga. Nhiễu quá nặng dẫn tới hệ thống dẫn đường bị xáo trộn hoặc làm tắc nghẽn các kênh liên kết điều khiển vô tuyến với người điều khiển, có lúc lên tới hơn 2.000 vụ một tuần, khiến những chiếc UAV bay lơ lửng không mục đích cho đến khi hết pin và rơi xuống đất.

Việc tăng cường khả năng chống gây nhiễu cũng như đầu tư cho chúng trí thông minh nhân tạo để bay mà không cần liên kết trực tiếp với người điều khiển đều không phải là những lựa chọn khả thi, ít nhất là đối với máy bay không người lái mini.

Số lượng vẫn chiếm ưu thế hơn chất lượng, nhưng Moscow có lợi thế vượt trội. Bầu trời trên chiến trường giờ dày đặc UAV của Nga. Xung quanh Bakhmut, binh lính Ukraine ước tính rằng đối phương đang triển khai số lượng UAV tấn công gấp đôi khả năng của họ.

Nga thành công do đâu?

Sự thành công ngày càng tăng của Nga trong cuộc đọ sức máy bay không người lái một phần được giải thích bởi mật độ các hệ thống tác chiến điện tử mà nước này có thể triển khai, nhờ vào những năm đầu tư trước đó.

Một báo cáo được công bố vào tháng 5 bởi Jack Watling và Nick Reynolds của RUSI, một tổ chức nghiên cứu ở London, cho rằng, cứ mỗi 10km dọc theo chiến tuyến, lực lượng Moscow lại triển khai một hệ thống tác chiến điện tử lớn.

Họ cho rằng trong số nhiều hệ thống tác chiến điện tử của Nga, hệ thống Shipovnic-Aero gắn trên xe tải tỏ ra đặc biệt nguy hiểm đối với UAV của Ukraine. Hệ thống này có phạm vi hoạt động 10 km và có thể kiểm soát máy bay không người lái, đồng thời thu được tọa độ của địa điểm nơi nó được điều khiển, với độ chính xác 1m, để truyền tới một khẩu đội pháo binh tiêu diệt.

Xuất phát từ trình độ kỹ năng vận hành và kỹ thuật thấp hơn nhiều, Ukraine đang nỗ lực phát triển năng lực tác chiến điện tử nội địa để ngang bằng với năng lực của Nga.

Một số tiến bộ đang được thực hiện. Hệ thống Pokrova quốc gia đang được triển khai. Nó vừa có thể ngăn chặn các hệ thống định vị dựa trên vệ tinh, chẳng hạn như GLONASS của Nga, vừa giả mạo chúng bằng cách thay thế tín hiệu thật bằng tín hiệu sai, khiến tên lửa nghĩ rằng nó đang ở đâu đó.

Pokrova sẽ có hiệu quả cao trước loại UAV tự sát Shahed-136 do Iran thiết kế, nhưng lại kém hiệu quả hơn trước các tên lửa hành trình do phụ thuộc nhiều hơn vào các hệ thống phù hợp với địa hình, vốn so sánh mặt đất bên dưới với một kho dữ liệu hình ảnh được lưu trữ thay vì được dẫn đường suốt chặng đường.

Cũng như Pokrova, cái gọi là hệ thống "Frankenstein", được kết hợp với sự khéo léo đặc trưng của Ukraine bằng cách tích hợp các hệ thống của Liên Xô với công nghệ hiện đại hơn, cũng đang xuất hiện.

Nhưng điều còn thiếu là sự giúp đỡ từ các đồng minh phương Tây của Ukraine khi nói đến cuộc cạnh tranh EW với Nga. Chuyên gia Jones nói rằng, đối với nước Mỹ, điều đó khó có thể thay đổi. EW rơi vào danh mục chuyển giao công nghệ bị hạn chế bởi cơ chế kiểm soát xuất khẩu được Bộ Ngoại giao quản lý chặt chẽ.

Nico Lange, một chuyên gia về Ukraine tại Hội nghị An ninh Munich, cũng bi quan tương tự. Có một điều, ông nghi ngờ rằng khả năng của NATO có thể không tốt bằng Nga. Tồi tệ hơn nữa, khi nói đến những hệ thống mới nhất, EW của phương Tây còn thua xa.