UAV có thể dần thay thế vũ khí hạng nặng trong tương lai?

Các cuộc xung đột thời gian qua cho thấy UAV ngày càng được sử dụng rộng rãi, thậm chí chiếm lĩnh bầu trời ở nhiều khu vực tiền tuyến.

Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo, các nền quân sự không nên quá phụ thuộc vào UAV trong hoạch định chiến lược tương lai, nhấn mạnh rằng dù chúng có giá thành rẻ, hiệu quả cao, nhưng không thể thay thế vai trò của pháo binh, tên lửa, hay xe tăng.  

Trước đó, khi UAV ngày càng phổ biến, đã có những câu hỏi được đặt ra: Tại sao phải chế tạo một xe tăng trị giá 5 triệu USD trong khi một UAV giá 500 USD có thể phá hủy nó?

Tuy nhiên, câu trả lời không đơn giản như vậy vì theo các chuyên gia, UAV là giải pháp tình thế, không phải là vũ khí chiến lược, ít nhất là trong cuộc xung đột ở Ukraine hiện tại.

Do thiếu đạn pháo và tên lửa, Ukraine buộc phải dựa vào hệ thống bay không người lái để bù đắp hỏa lực. Theo chuyên gia Justin Bronk của Viện Nghiên cứu Dịch vụ Hoàng gia (RUSI), UAV gây ra tổn thất liên tục nhưng chỉ trong bối cảnh nó phối hợp với các vũ khí khác.

Ví dụ, UAV có thể phá hủy lượng lớn xe bọc thép trong trường hợp các phương tiện này vướng phải bãi mìn hoặc bị hỏa lực pháo binh vây hãm.

Điều đó cho thấy, UAV có thể đóng vai trò phụ trợ, không thể mang tính quyết định.

Mặt khác, nếu một quân đội có thể phát triển UAV một cách nhanh chóng với chi phí thấp thì đối thủ của họ cũng có thể làm theo. Nga từng được nhận xét là chậm chân hơn Ukraine trong giai đoạn đầu liên quan tới việc triển khai UAV, nhưng tốc độ sản xuất và cải tiến của Moscow đang vượt trội. Nga còn chế tạo ra UAV cáp quang miễn nhiễm với tác chiến điện tử.

Điều đó cho thấy lợi thế về UAV là khái niệm không bền vững, vì đối thủ có thể nhanh chóng đảo ngược nó và chiếm ưu thế ngược lại.

Ngay tại Ukraine, Kiev tuyên bố khoảng 40% vũ khí tuyến đầu của họ là hàng nội địa. Tuy nhiên, các chỉ huy vẫn liên tục yêu cầu các hệ thống vũ khí hạng nặng như HIMARS, ATACMS, đạn pháo dẫn đường và bom lượn.

Điều đó cho thấy, UAV gây áp lực nhưng không quyết định được cục diện trận chiến.

Trên chiến trường, UAV làm tê liệt di chuyển và gây hao tổn liên tục, nhưng hầu hết bị bắn hạ trước khi tiếp cận mục tiêu. Chỉ một tỷ lệ nhỏ UAV thực sự gây thiệt hại.

Dù UAV phát triển nhanh, pháo binh và tên lửa vẫn sẽ nên là lựa chọn ưu tiên. Chuyên gia Bronk cho rằng các hệ thống chống tăng hiện đại, đạn pháo phản ứng nhanh hơn, đáng tin cậy hơn trong việc phá hủy phương tiện bọc thép hoặc áp chế bộ binh so với UAV FPV.

Vì vậy, các chuyên gia nhận định, UAV chỉ nên là lực lượng bổ trợ, không phải thay thế cho vũ khí hạng nặng khác, đơn giản là vì vẫn còn những loại đạn hiệu quả cao hơn nhiều.

Ví dụ, bom lượn chỉ có giá khoảng 25.000 USD, rẻ hơn nhiều so với các tên lửa triệu USD nhưng vẫn đủ sức phá hủy hầm trú, sở chỉ huy và phương tiện bọc thép. Trong khi đó, UAV dù giá rẻ nhưng sức công phá cũng không đủ lớn để có thể thay đổi cục diện trận chiến một cách hoàn toàn.

Theo chuyên gia Michael Kofman của tổ chức Carnegie Endowment, việc sử dụng đa dạng vũ khí và hiệp đồng hiệu quả sẽ quan trọng hơn nhiều so với việc chỉ tập trung chạy theo UAV.  

Ngoài ra, việc đối phó một lực lượng chủ yếu dựa vào UAV giá rẻ dễ hơn rất nhiều so với việc chống lại một lực lượng chuyên nghiệp sử dụng kết hợp hỏa lực đường không, pháo binh, xe tăng và cối một cách hiệu quả.