Toà án tối cao Mỹ khẳng định Tổng thống vượt quyền hạn

Với 5 phiếu thuận và 3 phiếu chống, toà án có thẩm quyền cao nhất nước Mỹ phán quyết rằng những phiên xét xử nghi phạm khủng bố bị giam giữ tại nhà tù Guantanamo do Tổng thống George W. Bush lập ra sau những vụ khủng bố ngày 11/9/2001 là không hợp pháp do vi phạm Hiệp ước Geneva 1949 (quy định về cách đối xử với tù nhân trong thời chiến) và luật quân sự Mỹ.

Phán quyết này của toà án tối cao được coi là đòn chí mạng giáng vào người đứng đầu Nhà Trắng và có thể dẫn đến những bước ngoặt lớn đối với cuộc chiến chống khủng bố mà Mỹ phát động sau những vụ tấn công vào ngày 11/9/2001 cũng như tương lai của nhà tù Guantanamo - nơi giam giữ khoảng 440 nghi phạm khủng bố.

Quyết định được coi là lịch sử của toà án tối cao xuất phát từ vụ án của Salim Ahmed Hamdan, một tù nhân người Yemen và là lái xe cho trùm khủng bố Osama bin Laden. Các luật sư của Hamdan cho rằng phiên toà quân sự xét xử anh ta là không hợp pháp. Hamdan cũng đệ đơn kháng cáo về tính hợp hiến của phiên toà xét xử anh ta.

Sau khi tiếp nhận đơn kháng cáo của Hamdan, một toà án phúc thẩm tuyên bố rằng các phiên toà quân sự xét xử nghi phạm khủng bố là hợp pháp. Nhưng toà án tối cao huỷ bỏ phán quyết này, đồng thời gửi trả lại hồ sơ vụ án để tiến hành thêm một số thủ tục tố tụng.

Một quan chức toà án tối cao khẳng định rằng tương lai của các phiên xét xử sẽ được quyết định sau khi các thẩm phán nghe lập luận của toà án cấp dưới, chính phủ Mỹ và luật sư của Hamdan.

Phán quyết này rất quan trọng đối với tương lai của nhà tù đầy tai tiếng Guantanamo và được coi là phép thử đối với Tổng thống Bush, người ra lệnh thành lập toà án xét xử tội phạm chiến tranh của Mỹ kể từ sau chiến tranh thế giới thứ hai.

Năm ngoái, quốc hội Mỹ đã phê chuẩn một đạo luật tước bỏ quyền phán quyết của toà án liên bang đối với các phiên xét xử của toà án quân đội. Các thẩm phán của toà án tối cao đang xem xét liệu luật này có áp dụng với vụ án của Hamdan hay không.

Tổng thống Bush mới đây khẳng định ông muốn đóng cửa nhà tù Guantanamo, nhưng nhấn mạnh rằng trong đó có nhiều tội phạm nguy hiểm cần bị trừng phạt bởi công lý. Chính vì thế, ông cần biết phán quyết của toà án tối cao trước khi quyết định tương lai của những phiên xét xử nghi phạm trong nhà tù này.

Theo Việt Linh

Vnexpress/AFP