Thấy gì qua vụ Thụy Điển truy tìm tàu ngầm lạ xâm nhập lãnh hải?

Dù vụ việc có là kết quả của một căn bệnh hoang tưởng hay một sứ mệnh hải quân bí mật, sự huy động quân sự lớn nhất của Thụy Điển từ thời Chiến tranh Lạnh trong vài ngày qua đã cho thấy mối lo ngại ngày càng gia tăng của các quốc gia trong khu vực đối với Nga trong vùng Biển Baltic.

Trong hơn một tháng qua, đã xảy ra một loạt vụ việc liên quan tới Nga. Một sĩ quan tình báo Estonia được cho là đã bị các lực lượng Nga bắt cóc, Phần Lan phàn nàn về sự can thiệp của Nga đối với một trong các tàu nghiên cứu của họ và Thụy Điển đã chính thức gửi công hàm phản đối về "sự vi phạm nghiêm trọng" khi các máy bay chiến đấu Nga vào không phận nước này.

Vụ bí ẩn hàng hải tại Thụy Điển đã thổi bùng những suy diễn trong khu vực. Mặc dù Mátxcơva đã lên tiếng khẳng định không có bất kỳ tàu ngầm nào của nước này gặp trục trặc trong vùng biển Thụy Điển, nhưng các chính phủ vẫn lo ngại rằng Biển Baltic có thể trở thành điểm nóng tiếp theo với Nga sau Ukraine.

"Điều này có thể trở thành một nhân tố thay đổi cuộc chơi về an ninh trong toàn khu vực Biển Baltic", Ngoại trưởng Latvia Edgars Rinkevics viết trên mạng xã hội Twitter.

Tại Latvia, giới chức cho biết đã có sự gia tăng đáng kể của các tàu hải quân và tàu ngầm Nga di chuyển gần lãnh hải của họ.

Khu vực tìm kiếm tại Biển Baltic, cách Stockholm chưa đầy 50 km, bắt đầu hôm 17/10 và làm gợi nhớ các ký ức những năm cuối của Chiến tranh Lạnh, khi Thụy Điển nhiều lần truy đuổi các tàu ngầm được cho là của Liên Xô dọc bờ biển nước này.

Nhưng cũng có nhiều cảnh báo sai. Vào những năm 1980, quân đội Thụy Điển đã vài lần nghĩ rằng họ đã phát hiện tàu ngầm lạ, nhưng sau đó thấy rằng các âm thanh dưới nước là do loài chồn hoặc rái cá phát ra.

Quân đội Thụy Điển cho biết giờ đây họ đang tìm kiếm một tàu ngầm nhỏ, hoặc thậm chí các thợ lặn, gần các đảo ngoài khơi Stockholm, nhiều trong số đó là các địa điểm nghỉ dưỡng nổi tiếng. Vào hôm qua 20/10, một vùng cấm bay đã được lập quanh khu vực tìm kiếm.

Các lo ngại ngày càng gia tăng kể từ cuộc khủng hoảng Ukraine đã khiến Thụy Điển và Phần Lan, vốn có quan điểm trung lập trước khi tham gia EU vào năm 1994, công khai thảo luận việc gia nhập NATO.

Quân đội Thụy Điển đã từng nghi ngờ khả năng nhằm bảo vệ chính mình trong hơn 1 tuần nhằm chống lại một cuộc tấn công của Nga sau khi các máy bay chiến đấu NATO được điều động hồi năm ngoái để phản ứng với các máy bay ném bom Nga đang diễn tập một vụ ném bom xuống Thụy Điển.

"Vụ việc như thế này đã làm gia tăng tâm lý mất ổn định không chỉ tại Thụy Điển mà còn cả khu vực Biển Baltic", Anna Wieslander, phó giám đốc Viện các vấn đề quốc tế Thụy Điển, nhận định.

"Đó là một cuộc chơi dài mà chúng ta đang tham gia", Wieslander cho hay, nói thêm rằng Nga đang dần hiện đại hóa các lược lượng dưới thời Tổng thống Vladimir Putin. "Căng thẳng đã gia tăng trước cuộc khủng hoảng Ukraine nhưng các vụ việc như thế này ngày càng trở nên phổ biến hơn".

Nhật báo Thụy Điển Svenska Dagbladet cho hay vụ việc mới nhất bắt đầu khi tình báo quân sự nước chặn được các tín hiệu cấp cứu được tin là phát đi từ một tàu ngầm tại khu vực giữa ngoài khơi Stockholm và vùng Kaliningrad - nơi đặt phần lớn hạm đội hải quân Biển Baltic của Nga.

Hà Lan đã bác bỏ các thông tin từ Nga rằng tàu ngầm hải quân Hà Lan có thể là trung tâm của vụ việc.

Đối với người Thụy Điển, vụ việc đã gợi nhớ một việc năm 1981, khi một tàu ngầm Liên Xô bị mắc kẹt ngay gần một căn cứ hải quân lớn sâu bên trong lãnh hải Thụy Điển.

Có các thông tin cho biết một tàu Nga với các thiết bị kìm kiếm dưới nước đang tiến tới vùng biển Thụy Điển và một tàu chở dầu đang lượn quanh vùng biển gần Stockholm. Tình báo quân sự nước này cũng đang điều tra một báo cáo về một người đàn ông mặc đồ đen được nhìn thấy lội qua vùng nước nông giữa hai đảo, mà một trong số đó được quân đội Thụy Điển sử dụng và đóng cửa với công chúng.

Nga từ lâu đã coi Baltic nằm trong phạm vi ảnh hưởng của mình và vẫn lo ngại việc các quốc gia Baltic thuộc Liên Xô cũ - Estonia, Latvia và Lithuania - tham gia NATO và EU. 

Lithuania đã nghi ngờ một sự liên hệ giữa vụ tàu ngầm tại Thụy Điển và một cảng khí hóa lỏng nổi đồ sộ dự kiến sẽ khởi hành từ Đan Mạch đi Lithuania trong tuần này.

Được mang tên "Độc Lập", cảng nhằm giảm sự phụ thuộc của khu vực Baltic vào năng lượng Nga. Ngoại trưởng Lithuania Linas Linkevicius đã gọi cuộc tìm kiếm tại Thụy Điển là "sự trùng hợp kỳ lạ".

Estonia ngày 20/10 cho biết nước này đã tăng cường giám sát quanh quần đảo Hiiumaa và Saaremaa, một lộ trình tiếp tế tiềm tàng từ phương Tây trong trường hợp xảy ra xung đột với Nga ở phía đông.

Một điều đã thay đổi kể từ Chiến tranh Lạnh là sự sẵn sàng của Thụy Điển sau nhiều năm cắt giảm chi tiêu quốc phòng. Một số nhà quan sát cho hay hải quân thiếu khả năng truy lùng và phá hủy tàu ngầm trong chính lãnh hải của mình sau khi cho về hưu các trực thăng chống ngầm.

Nếu cuộc tìm kiếm phát hiện bằng chứng về hoạt động quân sự nước ngoài trong lãnh hải Thụy Điển, điều đó sẽ tạo ra một phép thử thực sự đầu tiên cho chính phủ thiểu số trung tả của Thủ tướng Stefan Lofven, chưa đầy 3 tuần sau khi chính phủ nhậm chức.