Sự thật

Câu trả lời nằm trong chính những thước phim đầu tiên, khi một cựu binh mô tả chi tiết những tội ác chiến tranh mà lính Mỹ đã thực hiện không gớm tay tại VN, chẳng hạn như bắt tù binh lên trực thăng, trói lại rồi ném từ trên cao xuống!

Thành phố Detroit, Michigan, những ngày mùa đông đầu tháng 2/1971, 109 cựu chiến binh có mặt trong buổi họp báo kéo dài ba ngày với tên gọi "Cuộc điều tra chiến binh mùa đông" do Hội Cựu chiến binh VN phản chiến (VVAW) tổ chức. Họ còn rất trẻ, tuổi đời chỉ mới 20 đến 27, nhưng tất cả đều mang nỗi day dứt về những kinh nghiệm tội ác trên chiến trường VN mà chính tay họ thực hiện hoặc tận mắt chứng kiến.

Nó như quả bom nổ chậm cài trong lòng họ mà ngòi nổ chính là tin tức về cuộc thảm sát Mỹ Lai vừa được tiết lộ trước đó một tháng qua vụ xử trung úy William Calley. Họ phải nói, nói để cho công chúng Mỹ hiểu được sự thật đằng sau cuộc chiến tranh phi nghĩa mà Mỹ đang tiến hành tại VN. Giới truyền thông Mỹ quay lưng.

Cuộc điều tra có lẽ sẽ chìm vào quên lãng nếu không có một nhóm nhà làm phim tài liệu phản đối chiến tranh quyết định ghi hình lại toàn bộ buổi họp báo. Họ đã mất hơn tám tháng để dàn dựng, chọn lọc từ 36 giờ quay hình để chắt chiu thành 95 phút phim tư liệu đắt giá với tên gọi Winter soldier (mang ý nghĩa mùa đông là mùa thử thách linh hồn con người, theo lời của nhà trí thức Mỹ Thomas Paine thuộc thế kỷ 18).

Quá trình dựng phim khiến nhiều người mệt mỏi, một vài người đã bỏ cuộc giữa chừng vì tính chất căng thẳng và phức tạp của sự thật được phơi bày qua những lời chứng cũng như mức độ quan trọng của việc phải hoàn tất bộ phim.

Dù sau đó Winter soldier được chiếu tại một số liên hoan phim châu Âu và tạo được tiếng vang, nhưng tại Mỹ bộ phim đã bị nhận xét là "gây nhiều tranh cãi" do trình chiếu trong thời điểm mà cuộc chiến của Mỹ tại VN vẫn đang diễn ra ác liệt, và nó đã bị xếp xó sau khi xuất hiện ngắn ngủi trên một kênh truyền hình của Mỹ.

Chỉ đến tháng 9/2005, bộ phim mới xuất hiện trở lại tại một số khán phòng nhỏ của Mỹ sau khi Hãng phim Milestone đạt được thương lượng với nhóm làm phim Winter soldier. Và đến ngày 16/1 năm nay, phim sẽ được công chiếu tại 11 rạp chiếu phim lớn trên toàn nước Mỹ, kéo dài đến cuối tháng hai.

Một bộ phim tài liệu xưa cũ nhưng vẫn đầy chất thời sự. Nó như một món quà nhỏ để tưởng nhớ viên phi công Mỹ Hugh Thompson - người đã bất chấp quân lệnh để giải cứu hàng chục người VN trong cuộc thảm sát của quân đội Mỹ tại Mỹ Lai, tỉnh Quảng Ngãi.

Nước Mỹ có những William Calley và những binh sĩ dưới quyền nhắm mắt giết thường dân trong cuộc chiến nhưng cũng có những Hugh Thompson và những cựu binh cắn rứt lương tâm và chấp nhận nói lên sự thật.

Dẫu đến với người xem vào một thời đại khác, trong một bối cảnh khác nhưng Winter soldier vẫn được đón nhận và đánh giá cao, bởi nó như lời cảnh tỉnh chính quyền Mỹ về cuộc chiến tranh vẫn chưa có hồi kết ở Iraq.

Và theo lời bình luận của Curly Cohen, phóng viên tuần báo People, Winter soldier nên được công chiếu tại tất cả các trường học trên phạm vi nước Mỹ, một đất nước đang rơi vào cuộc chiến tranh với chính bản thân mình.

Theo Thanh Trúc

Tuổi trẻ