Siêu bão ngày càng nhiều, do đâu?

Trong khi siêu bão Mangkhut càn quét khắp khu vực Đông Á và bão Florence đày đọa Bờ Đông nước Mỹ, các nhà khoa học một lần nữa đẩy cao cảnh báo nhiệt độ toàn cầu tăng lên đồng nghĩa với việc sẽ có thêm nhiều siêu bão tương tự.

Hiểm họa từ nước biển ấm

Cơ quan Khí tượng Hồng Kông cho hay các siêu bão ở cấp độ mạnh nhất đang xuất hiện ngày càng thường xuyên hơn so với giai đoạn từ năm 1961-2010. Siêu bão là bão nhiệt đới với sức gió duy trì ở mức tối thiểu 185 km/giờ. Bốn cơn bão gồm Jelawat, Maria, Jebi và Mangkhut đã đạt cấp độ siêu bão ở phía Bắc Thái Bình Dương và biển Đông tính từ đầu năm đến nay. "Nhiệt độ ấm lên của mặt nước biển khiến các cơn bão nhiệt đới trở nên tàn khốc hơn. Trong mùa hè này, nhiệt độ bề mặt nước biển ấm bất thường ở nhiều nơi trên thế giới và đây là một phần của xu hướng nóng lên trên toàn cầu" - ông Xie Shang-ping, nhà khoa học môi trường tại ĐH California (Mỹ), cho biết.

Tác động của biến đổi khí hậu tạo ra những cơn bão nhiệt đới mạnh hơn có thể được lý giải bằng cơ chế hình thành của những cơn bão trên đại dương. Lốc xoáy như những "động cơ" khổng lồ sử dụng không khí nóng ẩm làm năng lượng và chỉ hình thành trên vùng biển ấm gần đường xích đạo. Không khí nóng ẩm từ bề mặt đại dương bốc lên tạo ra một vùng áp suất thấp. Hiện tượng này khiến không khí liên tục di chuyển xoay tròn từ vùng áp suất cao vào vùng áp suất thấp. Chỉ khoảng 10% các cơn lốc xoáy phát triển thành bão nhiệt đới có sức gió đạt tốc độ từ 118 km/giờ. Nhiệt độ ấm của bề mặt nước biển sẽ tiếp thêm nhiều năng lượng cho lốc xoáy, từ đó hình thành nên mây và bão nhiệt đới.

Khi nhiệt độ Bắc bán cầu mát dần từ cuối mùa hè, nhiệt độ ấm của nước biển có điều kiện thuận lợi truyền năng lượng nóng ẩm từ đại dương lên vùng không khí phía trên, tạo nền tảng hình thành các cơn bão. Quá trình này đã đẩy nhanh sự hình thành của các cơn bão nhiệt đới và góp phần làm tăng cường độ của chúng, dẫn đến việc các siêu bão diễn ra trong tháng 9. "Nhìn chung, cường độ của những cơn bão nhiệt đới sẽ tăng lên cả về sức gió và lượng mưa. Tuy nhiên, các vùng biển xuất hiện bão sẽ không đồng đều và điều này phụ thuộc vào mức độ ấm lên của các khu vực ở đại dương" - ông Xie nhận định với tờ The South China Morning Post (Hồng Kông).

Trong khi đó, ông Choy Chung-wing, chuyên gia từ Cơ quan Khí tượng Hồng Kông, cho biết bão nhiệt đới sẽ xảy ra ngày càng thường xuyên hơn trong những năm tới. Ông Choy cảnh báo: "Khí hậu ấm lên về lý thuyết sẽ làm tăng cường độ của các cơn bão trong tương lai. Cùng với sự gia tăng của mực nước biển, mối đe dọa từ những cơn bão nhiệt đới đối với những thành phố ven biển sẽ ngày càng tăng".

Không chừa nơi nào

Hồi tháng 7 vừa rồi, nhiệt độ cao kỷ lục cũng được ghi nhận khắp Bắc bán cầu, từ Na Uy tới Nhật Bản. Tại Hy Lạp, nắng nóng trong mùa hè là điều bình thường nhưng đợt nắng nóng vừa qua đã gây ra trận cháy rừng tồi tệ nhất trong lịch sử nước này, khiến ít nhất 82 người thiệt mạng. Còn ở Thụy Điển, tháng 7 vừa rồi có nhiệt độ nóng nhất trong tất cả các tháng 7 suốt 250 năm qua, dẫn đến khủng hoảng hạn hán và cháy rừng.

Bà Elena Manaenkova, Phó Tổng thư ký của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), cho rằng nhiệt độ tăng cao bất thường là tác động của biến đổi khí hậu do hiệu ứng nhà kính gây ra. Trong báo cáo hồi năm 2012, Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc cảnh báo thời tiết khắc nghiệt sẽ xảy ra ngày càng thường xuyên trong những thập kỷ tới.

Thậm chí, khi thế giới duy trì nhiệt độ toàn cầu tăng không quá 2 độ C như Hiệp định Paris năm 2015 về chống biến đổi khí hậu, các chuyên gia dự đoán nhiều vụ lũ lụt, hạn hán, nắng nóng và bão sẽ diễn ra tại nhiều khu vực trên thế giới. Một nghiên cứu đăng tải trên Tạp chí Biến đổi khí hậu tự nhiên (Anh) hồi năm 2017 cảnh báo ngay cả khi các cam kết trong Hiệp định Paris được thực thi, khoảng 50% dân số thế giới vẫn sẽ chịu ảnh hưởng từ nắng nóng chết chóc vào năm 2100, so với con số 30% như hiện nay.

Chuyên gia khí hậu người Pháp Jean Jouzel cảnh báo những đợt nắng nóng khắc nghiệt như năm 2003, từng làm chết 70.000 người tại châu Âu, có nguy cơ xảy ra thường xuyên sau năm 2050 hoặc 2060. Theo Ủy ban châu Âu (EC), 2017 là một trong những năm cháy rừng tồi tệ nhất ở châu Âu, với khoảng 800.000 ha rừng bị san bằng tại Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Ý. Báo cáo PESETA II của EC cũng ước tính diện tích rừng có nguy cơ cháy tại phía Nam châu Âu sẽ tăng lên khoảng từ 50%-100% trong thế kỷ XXI, với mức độ tăng tùy thuộc vào tốc độ nóng lên của trái đất.

Theo Xuân Mai

Người lao động