Shangri-La 14: Cơ hội để đối thoại và giải quyết bất đồng

Theo kế hoạch, tối 29/5, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long sẽ có bài phát biểu dẫn đề khai mạc SLD 14 và đưa ra những trọng tâm thảo luận tại đối thoại năm nay. Dự kiến, những chủ đề chính sẽ là mối đe dọa chủ nghĩa cực đoan tôn giáo, động lực giữa các nước lớn, tình hình bất ổn định chính trị ở châu Á, và thách thức xuyên quốc gia nổi lên từ thảm họa cũng như mối đe dọa trên không gian mạng.

Đây không phải là những chủ đề mới, song theo nhận định của nhiều chuyên gia, diễn biến nổi bật nhất từ đầu năm đến nay trong khu vực là những bước đi đầy toan tính của Trung Quốc thể hiện qua các sáng kiến kinh tế, cũng như hoạt động cải tạo, bồi lấp các bãi đá, rạn san hô ở Biển Đông sẽ là những “điểm nóng” thực sự tại các cuộc thảo luận năm nay.

Dự kiến, các nước tham gia SLD sẽ đưa ra quan điểm mạnh mẽ của mình về những vấn đề gây quan ngại nghiêm trọng này. Ông William Choong, nhà nghiên cứu cấp cao của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) - đơn vị đăng cai SLD, nhận định Mỹ và Nhật Bản và một số quốc gia thuộc Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) chắc chắn sẽ đề cập sự cần thiết phải tuân thủ luật pháp và quy tắc quốc tế, kiềm chế sử dụng vũ lực và cưỡng ép trong khu vực. Ngoài ra, ông cũng cho rằng một số nước, đặc biệt là Mỹ, sẽ đề cập sự cần thiết một số quốc gia liên quan đến tranh chấp trên Biển Đông phải ngừng ngay các hoạt động cải tạo quy mô lớn hiện nay.

Trong những “điểm nóng” này, chắc chắn sự “đối đầu” căng thẳng giữa Mỹ và các đồng minh với Trung Quốc là không thể tránh khỏi. Ông Malcolm Cook, nhà nghiên cứu cấp cao thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) cho rằng bất đồng công khai giữa người đứng đầu đoàn đại biểu Trung Quốc và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tại các lần SLD trước đây sẽ một lần nữa tái diễn. Đặc biệt trong bối cảnh quan điểm của Mỹ về vấn đề tự do hàng hải trên Biển Đông không những không thay đổi mà gần đây còn thường xuyên được các quan chức cấp cao của Mỹ đưa ra với ngôn từ rõ ràng hơn, trong khi phản ứng của Trung Quốc cũng rất mạnh mẽ.

Dù SLD không phải là nơi có thể giải quyết thích đáng các vấn đề nghiêm trọng mà khu vực đang phải đối mặt, song theo ông Collin Koh, nhà nghiên cứu thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (RSIS), những gì được thảo luận tại đây nhiều khả năng sẽ tác động đến quyết định được các nước đối thoại đưa ra sau đó. Do vậy, SLD sẽ góp phần xây dựng lòng tin giữa các nước đối thoại, củng cố sự hiểu biết về lập trường của nhau, và điều này sẽ rất có ích đối với các vấn đề trong khu vực, đặc biệt đối với tranh chấp ở Biển Đông.