RFI phân tích 4 lý do khiến Trung Quốc "khó xử"

... Cũng như vì sao ít có khả năng Bắc Kinh mạnh tay trừng phạt Bình Nhưỡng? 

Triển vọng sưởi ấm quan hệ giữa Trung Quốc và Triều Tiên xem ra ngày càng thêm xa vời kể từ sau vụ Bình Nhưỡng lại thử bom nguyên tử. Dù được coi là chỗ dựa duy nhất của Triều Tiên, nhưng Bắc Kinh cũng không được Bình Nhưỡng thông báo về ý định thử nghiệm bom nhiệt hạch hôm 6/1/2016.

Phải chăng nhà lãnh đạo trẻ tuổi Triều Tiên Kim Jong-un muốn chứng minh với Bắc Kinh rằng: dù vẫn có những lệ thuộc vào Trung Quốc về mặt kinh tế, nhưng Bình Nhưỡng không còn chịu ảnh hưởng của nước láng giềng to lớn này như trong quá khứ và rằng “mối liên hệ lịch sử từng được coi là môi hở răng lạnh gắn liền hai nước cùng thuộc khu vực Đông Bắc Á này đã thuộc về dĩ vãng?”

Trái với hai thế hệ trước trong gia đình là người ông Kim Nhật Thành và người cha Kim Jong Il, từ khi lên cầm quyền vào cuối tháng 12/2011 ông Kim Jong-un chưa từng có chuyến thăm chính thức nào tới Trung Quốc.

Một tia hy vọng hàn gắn quan hệ giữa Trung Quốc với Triều Tiên tưởng đâu đã lóe lên hồi tháng 12/2015 khi có tin ông Kim Jong-un sẽ thăm Bắc Kinh “trong một tương lai không xa”. Tiếp đó Bình Nhưỡng đã gửi ban nhạc rock nữ nổi tiếng Moranbong sang Bắc Kinh để trình diễn, nhưng chỉ vài giờ trước khi lên sân khấu tốp ca nữ này lại đột ngột đáp máy bay trở về Bình Nhưỡng mà không có một lời giải thích chính thức nào được đưa ra.

Về phần mình, Trung Quốc một mặt kêu gọi Triều Tiên nhanh chóng trở lại bàn đàm phán với cộng đồng quốc tế trong khuôn khổ đối thoại 6 bên và chấm dứt các chương trình hạt nhân, mặt khác Bắc Kinh cũng mạnh mẽ phê phán việc Bình Nhưỡng thử tên lửa, coi đó là hành động khiêu khích cộng đồng quốc tế.

Tại Hội đồng Bảo An, Trung Quốc cũng đồng tình với cộng đồng quốc tế xem xét gia tăng trừng phạt Bình Nhưỡng với lý do vi phạm các nghị quyết của Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, có nhiều lý do cho thấy Trung Quốc sẽ không quá mạnh tay với chính phủ của ông Kim Jong-un.

Thứ nhất, theo phân tích của giáo sư Vương Đống (Wang Dong) thuộc trường Đại học Bắc Kinh, vụ thử nghiệm bom vừa qua chứng tỏ Triều Tiên đã ở thế không khác gì "bị dồn vào chân tường và không còn gì để mất", kể cả với cộng đồng quốc tế trong đó có Bắc Kinh. Cho dù năm 2015 Trung Quốc viện trợ cho Triều Tiên 23 triệu tấn ngũ cốc và hơn 176 ngàn tấn xăng dầu, nhưng ảnh hưởng của Bắc Kinh đối với Bình Nhưỡng cũng đang bị thu hẹp lại.

Lý do thứ hai khiến Trung Quốc sẽ không mạnh tay với Triều Tiên xuất phát từ chỗ Bắc Kinh chắc chắn không muốn có sự cố gì xảy ra ông Kim Jong-un, nên bằng mọi giá không để một quốc gia ở ngay sát Trung Quốc có thể lâm vào tình cảnh rắc rối hơn.

Theo một chuyên gia về quan hệ quốc tế của tổ chức Crisis Group, các nhà lãnh đạo Trung Quốc có lẽ cho rằng Triều Tiên có vũ khí hạt nhân không nguy hiểm bằng viễn cảnh quốc gia này phải đối mặt với nguy cơ. Chính vì vậy mà dù Bắc Kinh tỏ ra cứng rắn hơn với Bình Nhưỡng, nhưng báo chí Trung Quốc vẫn kêu gọi Triều Tiên khởi động lại quá trình đàm phán, phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.

Có lẽ vì những lý do an ninh và chiến lược, Bắc Kinh không thể chấp nhận kịch bản hai miền Nam - Bắc Triều Tiên thống nhất ngay sát với đường biên giới của mình.

Yếu tố kinh tế là lý do thứ ba, cho thấy Trung Quốc sẽ không “quay lưng” với Triều Tiên. Về mặt chính thức, Bắc Kinh ủng hộ giải pháp quốc tế tăng cường các biện pháp trừng phạt Bình Nhưỡng. Nhưng do những mối liên hệ chặt chẽ với Triều Tiên từ tài chính đến thương mại, nếu thực sự các biện pháp trừng phạt đó có hiệu lực thì các doanh nghiệp và ngân hàng của Trung Quốc sẽ bị thiệt hại trước hết.

Sau cùng, hiện tại quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh cũng đang trong thế rất "nhạy cảm" để Trung Quốc có thể dễ dàng cùng với Hoa Kỳ trừng phạt Triều Tiên. 

Không loại trừ khả năng Bình Nhưỡng ý thức được tất cả những cân nhắc của Trung Quốc, cho nên Triều Tiên lại càng "dùng lá bài hạt nhân để bắt bí cộng đồng quốc tế" (?)

Bởi vậy, theo chuyên gia chống phổ biến vũ khí hạt nhân Joe Cirincione thuộc Quỹ Ploughshares của Mỹ, đã đến lúc quốc tế, đứng đầu là Trung Quốc và Mỹ cần xem xét lại chính sách đối với Triều Tiên.

Trừng phạt Bình Nhưỡng không ngăn cản được Triều Tiên chế tạo bom nguyên tử, vậy thì phải chăng chỉ còn con đường đối thoại? Cho dù không có gì bảo đảm giải pháp đó sẽ mang lại kết quả, nhưng nếu chỉ khoanh tay nhìn Triều Tiên chế tạo bom nguyên tử thì quả là giải pháp quá mạo hiểm.

Quý Cao (theo RFI)