Quan hệ Mỹ-Trung: “Hợp tác để định hình thế kỷ 21”

Đây là cuộc đối thoại đầu tiên trong cơ chế mới được thành lập theo thỏa thuận giữa Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Hồ Cẩm Đào hồi tháng tháng 4 vừa qua, nhằm tăng cường quan hệ và hiểu biết giữa hai nước. Tổng thống Obama kêu gọi mở một kỷ nguyên mới trong hợp tác giữa Mỹ và Trung Quốc. Ông cho rằng dù hai nước có những khác biệt nhưng có những lĩnh vực quan trọng cả hai bên có thể và phải làm việc với nhau để giải quyết. 

“Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ định hình cho thế kỷ 21. Sự liên hệ này làm cho nó quan trọng như bất cứ sự liên hệ song phương khác trên thế giới. Và điều này phải thực sự củng cố sự hợp tác của chúng ta. Đây là trách nhiệm mà hai bên phải gánh vác”, ông nói.

Tổng Thống Obama tuyên bố hai bên cần làm việc với nhau để đối phó với những thách thức của thế giới, bao gồm suy thoái kinh tế toàn cầu, khí hậu thay đổi và sự bành trướng vũ khí hạt nhân. Ông nhấn mạnh tới tầm quan trọng của hợp tác vì “không có quốc gia nào có thể tự đối phó với những thách đố của thế kỷ 21 hay là có thể một mình đạt đến những lợi ích”. 

Tạo dựng lòng tin - mục đích hai bên cùng hướng tới

Diễn đàn song phương lần này thay thế cho “Đối thoại Chiến lược Kinh tế” được lập ra từ năm 2006, dưới chính quyền Bush, vốn chỉ tập trung vào hồ sơ kinh tế. Tên gọi hai diễn đàn chỉ khác nhau một từ “và”, nhưng cả Washington và Bắc Kinh đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của diễn đàn vì hai bên sẽ thảo luận nhiều chủ đề, chứ không chỉ tập trung vào lĩnh vực kinh tế như trước đây. 

Việc đích thân Tổng thống Mỹ đọc diễn ra khai mạc cuộc đối thoại đầu tiên, nói về chính sách của Mỹ đối với châu Á đã chứng tỏ Trung Quốc là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của chính quyền Obama. Sự tham dự của Ngoại trưởng và Bộ trưởng Tài chính Mỹ là động thái nữa chứng tỏ Mỹ muốn đề cao cơ chế đối thoại này. Phát biểu ngay trước cuộc gặp, bà Clinton và bộ ông Geithner đều có chung quan điểm rằng một số vấn đề thế giới có thể được giải quyết bởi Mỹ hoặc Trung Quốc, nhưng một số vấn đề khác không thể được giải quyết nếu không có sự hợp tác giữa Mỹ và Trung Quốc. 

Giới chức Mỹ nói rằng cuộc đối thoại hàng năm đầu tiên của chính quyền Tổng thống Obama với Trung Quốc diễn ra vào một thời điểm quan trọng đối với cả hai nước trong bối cảnh Bắc Kinh và Washington hành động để tìm cách hồi phục sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và tìm kiếm cơ hội để cùng nhau làm việc để giải quyết những vấn đề như khí hậu biến đổi, thương mại và khủng bố.

Các đại diện doanh nghiệp và các nhà phân tích về công nghiệp cho hay họ hy vọng cuộc họp sẽ đạt được tiến bộ, nhưng không trông chờ những kết quả đột phá. Còn theo bà Erin Ennis, phó chủ tịch Hội đồng Doanh Nghiệp Mỹ-Trung tại Washington, cuộc họp này có tiềm năng đạt được nhiều tiến bộ, nhưng phải nhớ rằng nghị trình có rất nhiều đề tài thảo luận. 

Ngay về vấn đề kinh tế-tài chính, Washington liên tục đòi Bắc Kinh phải nâng giá Nhân dân tệ, qua đó làm giảm bớt khoản nhập siêu khổng lồ của Mỹ. Mỹ cũng kêu gọi Trung Quốc mở cửa khu vực tài chính. Trong khi đó, thâm hụt ngân sách của Mỹ ở mức kỷ lục đã làm cho Trung Quốc lo ngại về giá trị đồng USD. Theo số liệu của Bộ Tài chính Mỹ, tính đến tháng 6 năm nay, Bắc Kinh nắm trong tay 763,5 tỷ USD công trái ngân khố Mỹ. Một vấn đề khác đang được cộng đồng thế giới quan tâm, đó là chống thay đổi khí hậu trên trái đất. Mỹ và Trung Quốc là hai nước đứng đầu thế giới về lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, nhưng lại chưa tham gia Nghị định thư Kyoto. 

Dù vậy, theo giới quan sát, dường như qua việc lập cơ chế đối thoại này, Mỹ và Trung Quốc muốn tạo dựng một diễn đàn nhóm hai nước gọi là G2 - giữa một bên là cường quốc số một thế giới và bên kia là quốc gia đông dân nhất hành tinh đang đi đầu trong số các nước đang trỗi dậy, qua đó giúp hiểu biết, tạo dựng lòng tin lẫn nhau. 

Nguyễn Viết

Tổng hợp