Phiến quân IS - tác giả của nhiều vụ tấn công khủng bố đẫm máu

Các khu vực IS kiểm soát

Tháng 9/2014, Giám đốc Trung tâm chống khủng bố quốc gia của Mỹ, ông Matthew Olsen, cho biết IS kiểm soát khu vực sông quanh Tigris và Eupharates, có diện tích tương tự với nước Anh, khoảng 210.000 km2. Bảy tháng sau đó, quân đội Mỹ tuyên bố IS đã mất 1/4 lãnh thổ ở Iraq, tương đương khoảng 13.000-15.500 km2. Tuy nhiên, lãnh thổ mà nhóm này kiểm soát ở Syria không bị thay đổi nhiều, bất chấp thất bại tại một số khu vực do các chiến dịch không kích của Nga và liên quân quốc tế do Mỹ đứng đầu tiến hành.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, những số liệu nêu trên không phản ánh rõ nét được tình hình trên thực địa. Theo đó, các phần tử của IS chỉ kiểm soát hoàn toàn các vùng nhỏ trong các tỉnh thành ở Syria và Iraq, nhưng đây đều là những khu vực chiến lược như các thành phố, thị trấn, đường cao tốc, mỏ dầu và cơ sở quân sự. IS có thể tự do di chuyển tại các khu vực rộng lớn không có người ở, trong khi những khu vực mà Viện Nghiên cứu Chiến tranh gọi là “vùng chiếm đóng” là nơi IS sẵn sàng tử thủ nếu có bất cứ nhóm nào hay quân đội chính phủ tìm cách tấn công vào.

Tương tự như vấn đề lãnh thổ đang kiểm soát, hiện chưa có số liệu thống kê chính thức về việc có bao nhiều người đang sinh sống tại các khu vực mà IS nắm quyền ở Syria và Iraq. Hồi tháng 3/2015, Giám đốc cơ quan Chữ Thập đỏ Quốc tế cho biết có thể có hơn 10 triệu người đang sinh sống trong những khu vực này. Tại đây, IS áp dụng luật Hồi giáo hà khắc, buộc phụ nữ phải ăn mặc kín khi ra đường, các vụ chặt đầu diễn ra thường xuyên và những người không theo đạo Hồi buộc phải trả một loại thuế đặc biệt, thay vì bị xét xử.

IS có bao nhiêu tay súng?

Tháng 2/2015, Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia của Mỹ, ông James Clapper cho biết IS có thể có khoảng “20.000-32.000 tay súng” ở Iraq và Syria. Tuy nhiên, ông này nhấn mạnh rằng đã có sự thay đổi lớn về cấp bậc trong đội quân của IS kể từ khi Mỹ tiến hành chiến dịch không kích hồi tháng 8/2014.

Để giúp giảm thiểu tổn thất về nhân lực trước các chiến dịch không kích của nước ngoài, IS đã chuyển sang áp dụng nghĩa vụ quân sự tại một số khu vực. Chuyên gia về IS người Iraq, ông Hisham al-Hashimi, cho rằng chỉ có khoảng 30% các tay súng trong đội quân của IS là những người “sẵn sàng tử vì đạo”, số còn lại gia nhập là vì ép buộc hoặc bị đe dọa tính mạng.

Tháng trước, Giám đốc Trung tâm chống khủng bố quốc gia của Mỹ, ông Nicholas Rasmussen phát biểu trước Quốc hội nước này cho biết IS đã tập hợp được hơn 28.000 tay súng nước ngoài, trong đó có ít nhất 5.000 tay súng phương Tây và có khoảng 250 người Mỹ đang gia nhập nhóm này. Các nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu về Bạo lực chính trị và Chủ nghĩa cực đoan ở Anh và nghiên cứu của nhóm Soufan ở Mỹ cho biết chỉ có khoảng 1/4 các tay súng nước ngoài đang chiến đấu trong đội quân của IS tới từ phương Tây, trong khi phần lớn số còn lại tới từ các quốc gia Arập, như Tuynidi, Arập Xêút, Jordan và Marốc. Không lâu sau khi gia nhập IS, các tay súng sẽ được hướng dẫn sử dụng vũ khí từ thô sơ cho tới hiện đại. Với những nhóm đã có kỹ năng, giới chỉ huy của IS sẽ giao thêm nhiệm vụ điều khiển các mẫu xe thiết giáp và xe tăng mà nhóm này thu nhặt được từ quân đội Syria hay Iraq.

Nguồn tài chính của IS

IS được đánh giá là nhóm khủng bố có nguồn tài chính lớn nhất thế giới. Ban đầu, nhóm này phụ thuộc vào những khoản hỗ trợ của cá nhân và các cộng đồng Hồi giáo ở Trung Đông để lật đổ chính phủ của Tổng thống Syria al-Assad. Dù cho những nguồn quỹ như thế này vẫn được sử dụng để hỗ trợ cho quá trình tuyển mộ những tay súng nước ngoài. Nhưng hiện nay IS đã tự có thể phát triển nguồn tài chính riêng. Bộ Tài chính Mỹ năm 2014 đánh giá IS có thể kiểm được vài triệu USD mỗi tuần từ việc bán dầu thô và các sản phẩm liên quan đến khí đốt từ các mỏ dầu địa phương cho các trung gian, những người sau đó đưa các sản phẩm này tới Thổ Nhĩ Kỳ hay Iran, hoặc bán trực tiếp cho các nhóm đối thủ ở Syria. Tuy nhiên, các đợt không kích thời gian qua nhằm vào những cơ sở sản xuất dầu hay các mỏ dầu được cho là đã ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận mà IS thu được.

Ngoài ra, các vụ bắt cóc cũng mang về ít nhất 20 triệu USD tiền chuộc cho IS trong năm 2014, trong khi nhóm này cũng kiếm được hàng triệu USD mỗi tháng từ việc các hoạt động như trộm cắp, cướp của hay tống tiền người dân đang sinh sống trong khu vực bị kiểm soát. Những khoản tiền này thường bị quy thành một loại thuế mà người dân muốn đi qua khu vực bị kiểm soát để làm ăn hoặc đơn giản nếu muốn sống “yên thân” sẽ phải thanh toán cho IS mỗi tháng. Ngoài ra, các cộng đồng thiểu số cũng buộc phải trả một loại thuế đặc biệt. IS cũng thu lợi từ những cướp nhà băng, bán cổ vật hay ăn trộm và kiểm soát các trang trại. Trẻ em và phụ nữ bị bắt cũng bị IS bán làm nô lệ tình dục.

Tham vọng Đế chế Hồi giáo của IS

Các phần tử Thánh chiến cực đoan của IS luôn tự coi mình là những người có đức tin duy nhất với đạo Hồi. Vì vậy, chúng cho rằng phần còn lại của thế giới là những người không có đức tin và luôn tìm cách tiêu diệt đạo Hồi. Tư tưởng này thường được đưa ra để biện minh cho các vụ tấn công nhằm vào người theo đạo Hồi ôn hòa và những người theo các tôn giáo khác. Các vụ chặt đầu, tra tấn hay bắn giết hàng loạt được sử dụng để khủng bố tinh thần đối thủ. Các thành viên của IS biện minh cho những vụ tấn công hay hành quyết man rợ như vậy bằng cách trích dẫn kinh Koran và Hadith nhưng ngay cả những người Hồi giáo cũng không ủng hộ cách làm này. Thậm chí, năm 2014, thủ lĩnh của al-Qaeda, tên Ayman al-Zawahiri, đã lên tiếng chỉ trích những vụ việc mà IS tiến hành ở Syria và trước đó từng cảnh báo thủ lĩnh Zarqawi của IS hồi 2005 rằng những vụ hành xử man rợ kiểu đó sẽ khiến nhóm này không còn giành được “tâm trí và trái tim của người Hồi giáo”.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng các vụ hành xử man rợ mà IS tiến hành được thực hiện để phục vụ cho công tác tuyên truyền trong quá trình xây dựng Đế chế Hồi giáo như nhóm này từng tuyên bố hồi tháng 6/2014. Theo đó, IS từng yêu cầu người Hồi giáo trên toàn thế giới phải tuyên thệ trung thành với thủ lĩnh của chúng, tên Abu Bakr al-Baghdadi, và tới sinh sống ở các khu vực mà chúng kiểm soát ở Syria và Iraq. IS cũng yêu cầu các nhóm Thánh chiến cực đoan khác trên toàn thế giới phải chấp nhận giới thủ lĩnh của nhóm. IS tuyên bố sẵn sàng loại bỏ những chướng ngại vật trong quá trình xây dựng Đế chế Hồi giáo và sẽ làm tất cả để bảo vệ các cộng đồng Hồi giáo trước những kẻ ngoại đạo hay bội giáo.

Ngọc Anh

Tổng hợp