Phần quan trọng nhất chiến dịch "phẫu thuật thần kinh" ở Syria

Máy bay Nga “tàng hình sang Syria ”

Ngày 20-9, vệ tinh Mỹ bất ngờ phát hiện gần 30 chiến đấu cơ của Nga, bao gồm tiêm kích đa năng Su-30SM, máy bay ném bom tiền tuyến Su-24M, Su-34, cường kích Su-25 và trực thăng tấn công Mi-24, trực thăng vận tải/tấn công Mi-8 xếp hàng tại sân bay Latakia của Syria.

Theo nhận định của trang mạng quốc phòng Réseau International của Pháp, hầu hết các máy bay Nga được triển khai sang Syria thuộc biên chế của hai lữ đoàn không quân 387 và 368 ở căn cứ Budynnovsk, vùng Stavropol của Nga, cách sân bay Latakia tới 2.400 km.

Réseau International dẫn phân tích của các chuyên gia quân sự cho rằng, các chiến đấu cơ của Nga đã đi đường vòng, bỏ qua không phận Azerbaijan, bay qua không phận quốc tế trên biển Caspian, vào không phận Iran và Iraq để tới Syria. Nhận định này trùng với tin đưa của Interfax.

Theo nguồn tin của Interfax ngày 1-10, các chiến đấu cơ của Nga tới Latakia cùng thời điểm nước này đang tiến hành cuộc tập trận quân sự quy mô lớn mang tên “Center-2015” và cuộc tập trận đột xuất của Quân khu Trung tâm. Nga đã lấy cuộc tập trận này làm “màn che mắt” để đưa chiến đấu cơ sang Syria.

Nguồn tin cho biết, bốn chiến đấu cơ Su-30SM ngày 18-9 đã hạ cánh xuống căn cứ không quân ở tỉnh Latakia, sau khi bay cùng máy bay vận tải quân sự Il-76 và An-124, qua không phận các nước Azerbaijan, Iran và Iraq để tới Syria.

Hàng chục máy bay chiến đấu khác, trong đó có sáu máy bay ném bom tiền tuyến Su-34 đến Syria bằng con đường vòng, bỏ qua không phận Azerbaijan, bay qua không phận quốc tế ở biển Caspian, vào lãnh thổ Iran và Iraq để tới Syria.

Nga đã đưa sang Syria những chiến đấu cơ tiên tiến như Su-34

Việc điều động vài chục máy bay các loại, với kích thước khác nhau, vận tốc khác nhau, phạm vi hành trình khác nhau, vượt quãng đường dài hơn 2000km, qua không phận của 3 nước, trước con mắt nhòm ngó của vệ tinh và radar trinh sát Mỹ và đồng minh là một điều không hề đơn giản.

Từ lâu, quân đội Mỹ đã triển khai nhiều máy bay chỉ huy-cảnh báo sớm trên không (AWACS) tại căn cứ không quân Incirlik, miền đông Thổ Nhĩ Kỳ và một số căn cứ ở Bahrain. Ngoài ra, các máy bay cảnh báo sớm (AEW) Gulfstream G550 của Israel cũng thường xuyên tuần tiễu trên không.

Các máy bay này được trang bị những hệ thống radar hiện đại, có thể phát hiện các mục tiêu trong phạm vi kiểm soát rất rộng với bán kính lên tới 500 km, vùng trời trên biển Caspian và phía bắc Iraq đều nằm trong tầm kiểm soát của các máy bay cảnh báo sớm Mỹ và Israel.

Tuy nhiên, đã không có một loại phương tiện trinh sát-cảnh báo sớm nào kể cả trên không và dưới mặt đất của Mỹ và đồng minh phát hiện ra máy bay Nga bay sang Syria.

Các chuyên gia quân sự đã đi tìm lời giải cho câu hỏi các máy bay quân sự Nga đã làm thế nào nào để bí mật đến được Syria. Bằng chiến thuật "núp bóng", tắt thiết bị nhận biết định-ta và gây nhiễu, Nga đã đưa hàng chục máy bay quân sự tới Syria mà Mỹ và đồng minh không phát hiện ra.

Máy bay Nga sử dụng chiến thuật “núp bóng”

Các chuyên gia quân sự Pháp nhận định, các tiêm kích như Su-34, Su-24, Su-27 có khả năng qua mặt Mỹ và đồng minh bằng cách phối hợp theo đội hình hẹp, giãn cách bằng nhau, bay phía trên máy bay vận tải AN-124 và Il-76MD, ở độ cao 10 km với vận tốc khoảng 1.000 km/h.

Đường màu tím mô phỏng hướng bay của các chiến đấu cơ Nga trên biển Caspian trước khi tới Syria. (Đồ họa: Flightradar24)

Trong điều kiện này, hệ thống radar cảnh báo sớm của Mỹ và Israel dễ dàng phát hiện ra chiếc máy bay vận tải khổng lồ, bởi tiết diện phản xạ radar quá lớn của nó, những chiếc máy bay chiến đấu Nga sẽ yên ổn "núp bóng", bởi phản xạ sóng radar giữa các máy bay Nga là đồng nhất.

Việc Nga sử dụng máy bay vận tải quân sự để viện trợ cho Syria qua không phận Iran và Iraq đã diễn ra thường xuyên trong một thời gian dài, sau khi Mỹ gây sức ép buộc Bulgaria phải đóng cửa không phận đối với máy bay Nga nên nó không khiến Mỹ cùng các đồng minh chú ý.

Tuy nhiên chiến thuật "núp bóng" này chỉ có thể phát huy tác dụng đối với những máy bay tiêm kích có tốc độ cao và phạm vi hành trình lớn.

Đối với cường kích Su-25, khi thực hiện hành trình bay dài 2.400 km, nó buộc phải gắn thêm hai thùng dầu phụ dưới cánh. Khi đó Su-25 sẽ nặng hơn và không thể bay cùng đội hình với máy bay vận tải ở độ cao trên 10 km.

Điều này cũng là không thể đối với các trực thăng chiến đấu bởi chúng không thể bay trên độ cao 4 km và đạt tới tốc độ cận âm, đương nhiên không thể bay phối hợp với các máy bay vận tải AN-124. Do đó, Nga cần có những biện pháp khác nữa.

Tắt thiết bị nhận biết địch-ta

Nguồn tin tình báo Mỹ cho rằng, các máy bay Nga đã tắt thiết bị nhận biết địch-ta để lặng lẽ bay sang Syria. Thiết bị này được sử dụng với mục đích nhận biết máy bay ta và máy bay địch trong khu vực phòng không của mỗi nước khi nằm trong phạm vi bao phủ của các radar cảnh giới đường không.

Việc máy bay Nga bay qua không phận Azerbaijan, Iran, Iraq chắc chắn đã nhận được sự đồng ý của các nước này. Do đó, việc tắt các thiết bị này cũng có tác dụng đối phó với radar của Mỹ và đồng minh đặt ở các nước xung quanh.

Tuy nhiên, việc tắt các loại thiết bị trên máy bay chỉ có tác dụng đối phó với máy bay trinh sát điện tử và các trạm trinh sát kỹ thuật vô tuyến điện mặt đất (chặn thu các tín hiệu sóng điện từ) cùng với radar thụ động trên mặt đất (không phát bức xạ sục sạo mà chỉ thu các tín hiệu phát ra từ máy bay), chứ không có tác dụng đối với các máy bay cảnh báo sớm và radar chủ động trên mặt đất (phát ra bức xạ và thu thập tín hiệu phản xạ trở về).

Do đó các máy bay này sẽ phải dùng biện pháp khác, đó là gây nhiễu làm mù radar cảnh báo sớm đường không của các đối thủ. Điều này sẽ giúp cả Su-25 và các máy bay trực thăng vốn có trần bay thấp và tốc độ chậm có thể bay sang Syria mà không cần “núp bóng” An-124 và Il-76MD.

Gây nhiễu radar chủ động

Để bay được sang Syria, Nga phải có biện pháp chế áp toàn bộ các radar chủ động, gây nhiễu toàn bộ dải tần hoạt động của radar trong khu vực máy bay sẽ bay qua.

Một chiếc Su-34 lắp 2 pod tác chiến điện tử (ECM) KNIRTI SAP-518 ở 2 đầu cánh và pod hỗ trợ gây nhiễu KNIRTI SAP-14 “Escort Jammer” ở phần giữa bụng

Đối với loại máy bay do thám cỡ lớn Il-20M, hệ thống radar cảnh báo sớm của Mỹ và Israel càng khó phát hiện. Ngoài việc được trang bị hệ thống thông tin, chỉ huy và điều hành tích hợp C4I, nó còn được lắp đặt các hệ thống gây nhiễu hiện đại, phá hoại khả năng làm việc của radar đối phương.

Ngoài ra, điều này còn có thể do các tốp chiến đấu cơ, trên đường bay sang Syria thực hiện. Theo chuyên gia Pháp, tất cả máy bay Nga đưa sang Syria, từ máy bay ném bom tiền tuyến Su-24, Su-34 đến cường kích Su-25 và cả máy bay trực thăng dòng Mi đều có khả năng làm được điều này.

Các máy bay chiến đấu có thể mang theo các thiết bị tác chiến điện tử cài đặt sẵn hoặc pod thiết bị đi kèm và cùng với hệ thống xử lý thông tin truyền dẫn số liệu. Khi đó, những loại máy bay này vừa có khả năng chiến đấu, vừa có khả năng trinh sát và đối kháng điện tử rất mạnh.

Réseau International dẫn chứng một ví dụ rất rõ về khả năng tác chiến điện tử cực mạnh của Nga là vào ngày 24-9, khi nhận được thông tin các phi công Nga thực hiện các chuyến bay đầu tiên từ sân bay Latakia, Israel đã ngay lập tức cử máy bay cảnh báo sớm G550 tuần tra trên Địa Trung Hải.

Trang Flightradar24 chuyên theo dõi hành trình của các máy bay trên thế giới đã ghi nhận đường bay dày đặc trên Địa Trung Hải của chiếc máy bay này trong hôm đó, tuy nhiên hệ thống trinh sát vô tuyến điện hiện đại của nó không thu được bất kỳ thông tin nào về máy bay Nga.

Nga đã sử dụng các thiết bị tác chiến điện tử nào?

Các trực thăng chiến đấu dòng Mi của Nga được trang bị hệ thống tác chiến điện tử hiện đại nhất là Richag-AV

Theo các chuyên gia quân sự Pháp, cường kích Su-25 của Nga rất có thể đã được trang bị hệ thống gây nhiễu chủ động SPS-171. Hệ thống này bao gồm các thiết bị quét mảng pha điện tử chủ động, phát ra các tín hiệu gây nhiễu radar cảnh báo sớm của đối phương.

Ông Jean-Marie Lebraud, một cựu chuyên gia của Bộ Quốc phòng Pháp cho biết, điều đáng chú ý là hệ thống này đã từng bị các thành viên NATO, đặc biệt là Romania, đánh giá rất thiếu hiệu quả. Và sau khi máy bay Nga sang Syria, phương Tây sẽ phải đánh giá lại những ưu điểm của thiết bị này.

Năm 1986, Romania từng được Nga cung cấp hệ thống gây nhiễu SPS-141 - phiên bản tiền nhiệm của SPS-171, tuy nhiên sau khi gia nhập NATO, nước này đã xếp xó hệ thống này và nó đã hoạt động hiệu quả ngoài hình dung của các chuyên gia quân sự Mỹ - ông Lebraud nhận định.

Còn các trực thăng chiến đấu dòng Mi được trang bị hệ thống tác chiến điện tử hiện đại nhất của Nga là Richag-AV. Ngoài chức năng trinh sát thu thập thông tin, hệ thống này được các kĩ sư Nga phát triển để gây nhiễu radar đối phương, bảo vệ máy bay tránh bị phát hiện trong phạm vi 500 km.

Ngoài ra, Nga còn có hàng tá các thiết bị tác chiến điện tử mạnh khác thuộc hệ thống Khibiny ví dụ như các pod tác chiến điện tử (ECM) KNIRTI SAP-518 ở 2 đầu cánh hay pod hỗ trợ gây nhiễu KNIRTI SAP-14 “Escort Jammer”…, thường được các tiêm kích Nga gắn ở đầu cánh hay dưới bụng.

Theo Thiên Nam

Đất Việt