Ông Putin đến Thổ Nhĩ Kỳ chơi “ván cờ Syria”

Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ T.Erdogan và Tổng thống Nga V.Putin trong một cuộc gặp gần đây.

Chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ của Tổng thống Putin vào đúng thời điểm không mấy tốt đẹp. Cuộc khủng hoảng ở Syria và việc Thổ Nhĩ Kỳ đề nghị NATO giúp triển khai hệ thống tên lửa Patriot ở miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ (giáp biên giới Syria) nhằm ngăn chặn các vụ tấn công bằng tên lửa từ phía Syria đã làm xấu đi nghiêm trọng mối quan hệ chính trị giữa hai nước.

Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ can thiệp quân sự vào Syria và ủng hộ phe đối lập chống Tổng thống Bashar Assad. Ngược lại, Kremlin luôn phản đối phe đối lập ở Syria và ủng hộ Tổng thống Bashar Assad.

Gữa tháng 10 vừa qua, một máy bay của Syria bay từ Mátxcơva về Damascus đã bị buộc phải hạ cánh xuống Thổ Nhĩ Kỳ. Giới chức Thổ Nhĩ Kỳ đã thu giữ hàng hóa của Nga chở trên chuyến bay này với cáo buộc rằng số hàng phục vụ các mục đích quân sự ở Syria.

Người ta cho rằng những sự việc liên quan đến Syria khó có thể gây ra một cuộc xung đột nghiêm trọng giữa hai nước bởi Mátxcơva và Ankara đều biết tách bạch giữa kinh tế và chính trị trong các mối quan hệ chiến lược của họ. Họ hiểu rằng Syria không thể thay thế cho mối quan hệ thương mại và kinh tế vững chắc giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo kế hoạch ban đầu, Tổng thống Putin sang thăm Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 14-15/10, song việc phía Nga hoãn chuyến thăm đã khiến giới truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại. Họ cho rằng Mátxcơva and Ankara vừa trải qua những thời điểm lạnh nhạt nên quan hệ chắc chắn sẽ giảm sút. Tuy nhiên, lịch trình chuyến thăm được nối lại chỉ sau đó hơn hai tuần lại khiến giới truyền thông lạc quan về các cuộc đàm phán ở Ankara.

 Nhà quan sát Güntay Şimşek viết trên tờ Haberturk (Thổ Nhĩ Kỳ) rằng ông Vladimir Putin và Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan có cùng chung quan điểm trong một số vấn đề, nên sẽ ngồi lại và thảo luận với nhau về hợp tác bất chấp những đồn đoán tiêu cực về mối quan hệ này.

 “Đây là chuyến thăm đầu tiên của ông Putin sau khi tái cử, vì vậy ông sẽ cụ thể và mở rộng những vấn đề đã được thảo luận trước đây”, nhà báo này viết. Ông dẫn chứng tuyên bố của văn phòng thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ rằng Hội đồng cấp cao Nga  - Thổ Nhĩ Kỳ đã thảo luận về các cuộc tiếp xúc song phương, những vấn đề tòan cầu cũng như hướng hợp tác mới, trong đó có kinh tế và thương mại.

Tờ Milliyet rất có ảnh hưởng ở Thổ Nhĩ kỳ cũng có bài viết cho rằng mối quan hệ sông rộng về kinh tế giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ không thể bị phủ lấp bởi những tranh cãi chính trị gần đây giữa hai bên. Giới doanh nhân vẫn tin rằng hai nhà lãnh đạo sẽ tìm ra những giải pháp mới để thúc đẩy hợp tác song phương.

Onut Umut, thành viên ban quản trị Fiba Holding AS, cũng chia sẻ quan điểm lạc quan về chuyến thăm của ông Putin đến Thổ Nhĩ Kỳ.

“Tôi không nghĩ rằng Thổ Nhĩ Kỳ lại có những vướng mắc gì với một nước là bạn tâm giao như Nga. Chuyến thăm của ông Putin sẽ chủ yếu tập trung vào năng lượng, tăng các khoản đầu tư về tài chính và xây dựng”, ông nói.

 “Cuộc khủng hoảng Syria chắc chắn cũng nằm trong chương trình bàn thảo của hai bên, song tôi không cho rằng vấn đề Syria sẽ ảnh hưởng đến mối quan hệ thương mại Nga -Thổ Nhĩ Kỳ. Kể cả khi hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot được triển khai thì cũng không thể làm mòn đi mối quan hệ này và ông Putin đến là để củng cố quan hệ”, ông nói thêm.

Nhà quan sát Güntay Şimşek cũng tin rằng các bên sẽ tìm được một giải pháp linh hoạt cho vụ Ankara bắt máy bay Nga trên đường đến Syria cũng như kế hoạch triển khai hệ thống Patriot trên biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria.

Nga vừa qua đã nhiều lần cảnh báo rằng việc NATO triển khai hệ thống tên lửa Patriot trên biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria sẽ chỉ làm cho tình hình tại đây trở nên rối ren hơn, chứ không đem lại sự ổn định cho khu vực. Thứ trưởng thứ nhất Bộ Ngoại giao Nga Andrey Denisov phát biểu bên lề Hội nghị quốc tế về an ninh và quốc phòng châu Âu ở Berlin ngày 27-28/11 vừa qua rằng Mátxcơva không ủng hộ ý tưởng này vì nó tiềm ẩn những nguy cơ đe dọa gia tăng xung đột trong khu vực.

Hasan Kanbolat, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chiến lược Trung Đông (ORSAM) nhận xét rằng cuộc khủng hoảng Syria là một cuộc thử nghiệm lâu dài đối với mối quan hệ Ankara- Mátxcơva, song hai nước sẽ không để nó ảnh hưởng đến các quan hệ của mình.

Nhà phân tích Meliha Okur đã chia sẻ quan điểm của mình trên tờ Sabah như sau: “Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác chính của Nga ở Trung Đông. Năm ngoái, Nga ủng hộ Syria, nhưng vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ như một đối tác của Nga vẫn phát triển mạnh mẽ. Ankara nhập khẩu 24 tỷ USD dầu và khí đốt từ Nga  và 6 tỷ USD hàng hóa”.

“Tôi cho rằng với chuyến thăm của Tổng thống Putin, về mặt chính trị, khu vực này sẽ lấy lại được sự cân bằng quyền lực vốn đã thay đổi và cả hai nước Nga, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ điều chỉnh lại nó”, nhà phân tích Meliha Okur nhận định.

Lê Minh