Những ông trùm buôn vũ khí: Leonid Minin Efimovich – trùm của những ông trùm

Khi xông lên phòng này, đội cảnh sát nhìn thấy ngoài những loại đồ ăn thức uống đắt tiền, còn có 4 cô gái mại dâm, 20gr cocain, 150.000USD, 1 viên kim cương trị giá nửa triệu USD và 1 khẩu súng ngắn đã bắn 1 viên đạn lên trần nhà để "mua vui". Tất cả những thứ này đều thuộc về một người đàn ông quốc tịch Ukraine, tên Leonid Minin.

Điều đặc biệt nhất là cảnh sát còn thu được một đĩa mềm máy tính, lưu giữ tổng cộng 1.500 văn bản, thể hiện việc mua bán dầu mỏ, gỗ, kim cương, vũ khí mà trong đó, số liệu mới nhất cho thấy Minin đã chuyển 113 tấn súng trường tấn công AK, súng chống tăng RPG từ Ukraine đến Bờ Biển Ngà…

Phát súng làm lộ diện chân dung ông trùm

Kết quả điều tra ban đầu của Cảnh sát Italia cho thấy ngày 12-7-2000, Leonid Minin ký hợp đồng với Công ty Vận tải đường không Aviatrend ở Moscow, Nga, để thuê một máy bay Antonov 124 từ Moscow bay đến Kiev, Ukraine. Người điều hành Công ty Aviatrend là phi công Valery Cherny, bạn thân với Leonid Minin. Ông Mapelli, công tố viên Italia cho biết: "Tại Kiev, Minin đã cho chất lên máy bay 113 tấn vũ khí rồi sau đó, ra lệnh cho nó bay đến Abidjan, thủ đô của Bờ Biển Ngà, nằm ở tây châu Phi".

Leonid Minin Efimovich lúc bị cảnh sát Italia bắt.

Vẫn theo kết quả điều tra, Leonid Minin đã thỏa thuận với tướng Robert Guei, Tổng thống Bờ Biển Ngà (khi đó đã bị lật đổ) để cung cấp cho ông ta 5 triệu viên đạn các loại, 10.500 khẩu AK, 330 súng chống tăng RPG, 100 súng bắn tỉa, 100 kính nhìn đêm… tổng trị giá 5 triệu USD nhằm giúp ông ta giành lại quyền bính. Tất cả được thể hiện trong một "phiếu mua hàng" do Robert Guei ký. Chưa hết, những chứng từ lưu trong chiếc đĩa mềm còn cho thấy 16 tháng trước đó, một máy bay Antonov của Công ty Aviatrend do Minin thuê bao đã cất cánh từ Ukraine với 68 tấn vũ khí để cung cấp cho Burkina Faso, 279 tấn cho chế độ Charles Taylor ở Liberia và cho các phiến quân thuộc Mặt trận Cách mạng Sierra Leone (RUF). Cả 3 quốc gia này đều nằm ở châu Phi và đều bị Liên Hiệp Quốc ra lệnh cấm vận vũ khí..

Về phía Chính phủ Ukraine, họ khẳng định việc xuất khẩu vũ khí ấy là hợp pháp vì Hiệp ước Warszawa (trong đó có điều khoản không được bán vũ khí cho những quốc gia không nằm trong hiệp ước) đã hết giá trị kể từ khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa tan rã. Tuy nhiên, phía công tố Italia cho rằng chiếc máy bay phản lực tư nhân mà Minin đã dùng để vận chuyển súng đạn từ Ouagadougou, thủ đô của Bukina Faso đến Monrovia, Liberia rồi tiếp theo, vũ khí được xe tải chở đến giao cho RUF là trái với lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hiệp Quốc. Vì vậy, họ có quyền bắt giữ Minin.

Leonid Minin là ai?

Tên đầy đủ của ông ta là Leonid Minin Efimovich, sinh ngày 14-12-1947 tại Ukraine. Năm 1970, Minin chuyển đến Israel sinh sống và cũng trong năm này, Minin bị Cảnh sát Tây Đức bắt vì giả mạo giấy tờ nhân thân, mang giữ ma túy bất hợp pháp, tình nghi trộm cắp các tác phẩm nghệ thuật. Bị tù giam 2 năm rồi được thả, Minin đến Bolivia, sau đó là Thụy Sĩ, Đức, Monaco và cuối cùng là Italia. Năm 1990, Minin mở một công ty kinh doanh gỗ, đăng ký tại thành phố Zug, Thụy Sĩ cùng các văn phòng đại diện ở Monrovia,  Liberia và Tel Aviv, Israel.

Phiến quân thuộc Mặt trận cách mạng Sierra Leone canh giữ tù nhân đào kim cương.

Cũng như một số ông trùm lái súng khác, sự sụp đổ của Liên Xô và các nước trong khối xã hội chủ nghĩa đã mở ra cơ hội làm ăn vô cùng béo bở. Hàng triệu khẩu súng đủ loại cùng tên lửa chống tăng, tên lửa đất đối không - thậm chí là cả xe tăng, xe bọc thép và máy bay trực thăng vũ trang nằm đầy ắp trong các kho kéo dài từ Bulgaria ở phía nam đến Ba Lan ở phía bắc, chưa kể vũ khí còn nằm ở các nước cộng hòa thuộc Liên Xô như Ukraine, Chechnya, Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan… nhưng không được quản lý chặt chẽ. Ken Silverstein, một thành viên của tổ chức "Nhân chứng toàn cầu -  Global Witness" cho biết: "Thời điểm ấy, một khẩu AK47 chỉ có giá 6USD, mua bao nhiêu cũng có. Vì vậy, Leonid Minin trở thành lái súng là lẽ hiển nhiên vì ông ta có nhiều mối quan hệ với các quốc gia kể trên, đặc biệt là Ukraine, nơi Minin cất tiếng khóc chào đời".

Dưới thời Liên bang Xôviết, Ukraine là lá chắn quan trọng với lực lượng Hồng quân lên đến 800.000 người. Bên cạnh đó, Ukraine đứng hàng thứ 3 trong nền công nghiệp quốc phòng Liên Xô, đóng góp 45% tổng sản phẩm quốc gia. Các loại vũ khí sản xuất từ những nhà máy đặt trên đất Ukraine như xe tăng, máy bay, tàu chiến, súng đạn… ngay lập tức có thể cung cấp cho tất cả các mặt trận trong vòng một năm nếu chiến tranh nổ ra. Tuy nhiên, 6 năm sau khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa tan rã, một lượng vũ khí, trang thiết bị quân sự trị giá 32 tỉ USD đã bị đánh cắp, bán ra thị trường chợ đen.

Một trong những thương vụ đầu tiên của Leonid Minin diễn ra vào năm 1993. Giữa tháng 6, một máy bay vận tải Ilyushin-76 cất cánh từ một sân bay nằm gần cảng Biển Đen chất đầy ắp súng AK, súng cối, đạn và quân phục trị giá 250.000USD. Tất cả những loại vũ khí ấy đều được chế tạo tại Tiệp Khắc và điểm đến của nó là Eritrea - một quốc gia nằm ở vùng sừng châu Phi - lúc này đang xảy ra chiến tranh với nước Ethiopia láng giềng mặc dù trong vận đơn, bên mua là nước cộng hòa Georgia.

Những tháng cuối năm 1997 và đầu năm 1998, dưới sự tổ chức của Minin, nhiều chuyến bay chở vũ khí từ Ukraine bay đến Peshawar, Pakistan rồi sau đó, nó được bán cho nhà cầm quyền Taliban ở Kabul, Afghanistan. Cũng vào thời điểm ấy, Minin còn cung cấp một lượng lớn súng đạn trị giá hàng chục triệu USD cho Nam Tư và Iraq mặc dù hai quốc gia này đang bị Liên Hiệp Quốc cấm vận, chưa kể bàn tay của Minin còn vươn đến Somalia, Yemen, Liberia, Somali và Sierra Leone, nơi 11 cuộc xung đột lớn, liên quan đến 32 quốc gia đã nổ ra trong suốt thập niên 90 thế kỷ trước. Theo Ủy ban về cấm vận vũ khí của Liên Hiệp Quốc, phần lớn số vũ khí do Minin bán chợ đen đã lọt vào tay những nhóm dân tộc cực đoan, những tổ chức khủng bố, gây ra cái chết cho hơn 700.000 người, nửa triệu người trở thành dân tị nạn và hơn 2 triệu người phải rời bỏ làng mạc, tìm đường về tạm trú ở các thành phố lớn.

Trong số những quốc gia mà Minin giao dịch, ông ta có mối quan hệ đặc biệt mật thiết với nhà lãnh đạo Liberia là Charles Taylor, người nổi tiếng với việc kinh doanh "kim cương máu" (loại kim cương được khai thác bởi các tù nhân của Mặt trận Cách mạng Sierra Leone - viết tắt là RUF rồi sau đó RUF đổi cho Charles Taylor để lấy súng đạn), và viên kim cương trị giá nửa triệu USD do Cảnh sát Italia tìm thấy trong căn phòng số 341, khách sạn Europa là của Charles Taylor trả cho Minin trong một thương vụ mua bán vũ khí. Thời điểm này, theo một báo cáo của Liên Hiệp Quốc về buôn bán vũ khí chợ đen ở Liberia, Minin sử dụng hàng chục bí danh, có trong tay hộ chiếu Đức, Israel, Nga, Bolivia và Hy Lạp. Bản báo cáo viết: "Leonid Minin tham gia vào các hoạt động tội phạm khác nhau, từ việc buôn bán các tác phẩm nghệ thuật bị đánh cắp đến buôn lậu vũ khí, dầu mỏ, kim cương và rửa tiền"...

Charles Taylor khi còn là một chiến binh; và khi ra tòa án quốc tế năm 2009 vì tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người.

Dưới sự cai trị của Taylor, vũ khí là một ngành kinh doanh béo bở ở Liberia. Mỗi khi đến Monrovia, thủ đô Liberia, Minin luôn ở tại khách sạn Africa và luôn được hộ tống bởi 3 nhân viên mật vụ Liberia. Nghiện cocaine và bên cạnh lúc nào cũng có gái mại dâm hạng sang, Minin sống như một ông hoàng. Ngoài việc cung cấp vũ khí, Minin còn tham gia vào việc buôn bán kim cương và điều hành một công ty khai thác gỗ có tên Exotic Tropical Timber Enterprise. Theo ông Alex Vines, một chuyên gia của Liên Hiệp Quốc thì Minin cung cấp vũ khí cho Taylor để đổi lại việc độc quyền khai thác gỗ.

Chìa khóa thành công của Minin là tặng Charles Taylor những gì nhà độc tài này ưa thích. Cuối năm 1998, Minin giao chiếc máy bay phản lực cá nhân 27 chỗ ngồi của mình, trị giá 1,2 triệu USD để Taylor sử dụng dưới danh nghĩa chuyên cơ của Tổng thống Liberia - và hành động này đã đánh bật Victor Bout - người được mệnh danh là "thương gia tử thần" ra khỏi lĩnh vực mua bán súng đạn ở Liberia. Trong lúc hầu hết người Liberia sống trong nghèo đói, Charles Taylor lại có rất nhiều tiền từ việc mua "kim cương máu" của RUF rồi bán sang châu Âu. Tiếp theo, Charles Taylor dùng chính số tiền này, mua vũ khí cung cấp lại cho RUF mà người bán vũ khí chẳng ai khác hơn là Minin. Đổi lại sự "hỗ trợ" ấy, RUF sẵn sàng gửi lính đánh thuê sang Liberia mỗi khi Taylor cần.

Ngay sau khi nhận được máy bay, Taylor đã phái nó đến Niger để lấy một lô hàng vũ khí rồi gửi cho RUF. Một vài ngày sau khi nhận được vũ khí, phiến quân RUF đã phát động một cuộc tấn công đẫm máu khiến ít nhất 5.000 người chết để giành quyền kiểm soát mỏ kim cương tốt nhất Sierra Leone. Cũng trên chiếc máy bay này, Charles Taylor đã đến tham dự các cuộc đàm phán hòa bình khu vực ở Togo, dự lễ nhậm chức tổng thống ở Nigeria!

Vào tù

Sau khi bắt giữ Minin, phải mất vài tháng Cảnh sát Italia mới dịch xong 1.500 tài liệu và kiểm tra độ chính xác của chúng. Qua đó Cảnh sát Italia biết rằng trong quá trình kinh doanh, Minin thường xuyên đi lại giữa châu Phi và châu Âu, còn Italia là văn phòng chính, nơi ông ta điều hành các hoạt động mua bán vũ khí - và đó cũng là  cơ sở để Italia thụ lý vụ án này. Khi Minin bị bắt, người phụ trách điều tra là ông Salvatore la Barbera nói: "Tôi đã được báo động bởi các tài liệu thu được từ Leonid Minin do văn phòng cảnh sát ở Cinisello Balsamo chuyển đến. Nó đã thể hiện một phần của một tổ chức tội phạm quốc tế".

Trước khi Tòa án Italia tiến hành xét xử, Minin lần lượt thay đổi đến 4 luật sư đồng thời phủ nhận bất kỳ một sự tham gia nào vào việc buôn bán vũ khí. Trong một cuộc thẩm vấn, Minin trả lời rằng các tài liệu tìm thấy trong phòng khách sạn là của Valery Cherny, và ông ta đã vô tình bỏ vào chiếc cặp của mình khi hai người gặp nhau tại Bulgaria một vài ngày trước khi bị bắt. Theo công tố viên Mapelli, Tòa án Italia chỉ tìm ra chứng cứ chứng minh cụ thể là Minin đã bán cho Bukina Faso 68 tấn vũ khí, bán cho Liberia 279 tấn, bán cho Bờ Biển Ngà 113 tấn. Ông Mapelli nói: "Tuy nhiên, chỉ bấy nhiêu đó thôi cũng đủ để kết tội ông trùm này rồi". Cuối cùng, Tòa án Italia tuyên phạt Leonid Minin 15 năm tù giam với các tội danh buôn bán vũ khí bất hợp pháp, rửa tiền và đồng lõa giết người. 6 tháng sau khi vào tù, Minin bỏ được cocain nhưng lại thường xuyên làm đơn, yêu cầu phải được đưa sang Liberia, Bukina Faso và Bờ Biển Ngà để đối chất!

Hiện tại, Minin vẫn nằm trong một nhà tù ở ngoại ô thành phố Milan nhưng đến tháng 8 năm sau - 2016 - ông ta sẽ mãn án. Khi được hỏi sẽ làm gì khi được tự do, Minin điềm nhiên trả lời: "Tôi sẽ bắt Charles Taylor phải trả lại chiếc máy bay cho tôi. Nếu nó đã hư hỏng, ông ấy phải đền tôi bằng tiền".

Theo Cao Trí/Global Witness

An ninh thế giới