Nhiều nước mong muốn thiết lập quan hệ đối tác với ASEAN

Vào chiều nay 7/9, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam, đã chủ trì họp báo quốc tế về Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 và các Hội nghị liên quan.  

20 hội nghị quan trọng

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh sẽ chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 (AMM-53) và các hội nghị liên quan từ ngày 9-12/9/2020. Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các đối tác (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Nga, EU, Ấn Độ, Australia, New Zealand, Canada ...) và Tổng Thư ký ASEAN sẽ tham dự hội nghị lần này. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ dự và phát biểu tại lễ khai mạc hội nghị vào sáng 9/9. Các quan chức cấp cao (SOM) ASEAN đã họp sáng nay để hoàn tất các công việc chuẩn bị cho các hội nghị.

Về mặt tổ chức sẽ có khoảng 20 hội nghị, phiên họp cấp Bộ trưởng như Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53; Hội nghị Bộ trưởng ASEAN với các đối tác (PMC+ 1): Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Nga, Australia, New Zealand, Ấn Độ, Canada, EU; Hội nghị Bộ trưởng ASEAN + 3 lần thứ 2; Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 10; Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 27...

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh sẽ chủ trì Phiên họp đặc biệt của Hội đồng điều phối ASEAN (ACC) về phát triển tiểu vùng, Đối thoại của Bộ trưởng ASEAN về thúc đẩy vai trò của phụ nữ đối với hòa bình và bền vững, Đối thoại giữa Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và Ủy ban Liên chính phủ ASEAN về nhân quyền (AICHR).

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nhận định với sự tham gia của 28 đoàn từ 4 châu lục và có múi giờ khác nhau, công tác tổ chức và sắp xếp lịch họp cho đợt họp lần này là một thách thức lớn đối với nước Chủ tịch Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam đã cố gắng hài hòa để xử lý yêu cầu của các bên, đồng thời bảo đảm mạch hội nghị và thông lệ của ASEAN được thực hiện nghiêm túc.

Nội dung trao đổi tại các hội nghị

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết AMM-53 và các hội nghị liên quan là một trong những đợt hội nghị quan trọng nhất trong năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam. Hội nghị diễn ra trong bối cảnh thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp bởi cạnh tranh chiến lược gay gắt giữa các nước lớn, căng thăng gia tăng ở một số điểm nóng; dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp gây ra làn sóng lây nhiễm mới, gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống kinh tế xã hội của các nước thành viên ASEAN.

Trong bối cảnh hoạt động hợp tác ASEAN chịu nhiều ảnh hưởng do tác động của dịch Covid-19, Việt Nam và đang cố gắng hoàn thành ở mức cao nhất nhiệm vụ Chủ tịch ASEAN, đề xuất nhiều sáng kiến, duy trì và thúc đẩy hợp tác cả trong phòng chống dịch bệnh cũng như xây dựng Cộng đồng, đẩy mạnh quan hệ đối tác ASEAN và củng cố vai trò trung tâm của ASEAN.

Trên cơ sở đó, các Bộ trưởng sẽ trao đổi một số nội dung bao gồm: (i) Rà soát tiến độ và bảo đảm chất lượng triển khai các ưu tiên, sáng kiến lớn đã thỏa thuận cho năm 2020 như Đánh giá giữa kỳ các Kế hoạch tổng thể thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 để trình các lãnh đạo cấp cao họp vào cuối năm nay, Đánh giá triển khai Hiến chương ASEAN, tiến hành treo cờ ASEAN tại các nước thành viên, xây dựng tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025; (ii) Đẩy mạnh triển khai các sáng kiến, đề xuất hợp tác ứng phó dịch Covid-19 như thúc đẩy vận hành hiệu quả quỹ hợp tác ứng phó Covid-19 của ASEAN, thông qua tài liệu và điều khoản tham chiếu của kho vật tư dự trữ khu vực, thông qua khái niệm của khung phục hồi tổng thể ASEAN để đi vào xây dựng khung phục hồi; (iii) Kiểm điểm và định hướng hợp tác ASEAN với các đối tác, tăng cường phối hợp đối phó với Covid-19, giảm thiểu tác động của đại dịch và thúc đẩy phục hồi, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ chế đối thoại và hợp tác do ASEAN dẫn dắt. Ngoài ra, các Bộ trưởng cũng xem xét và cho ý kiến đối với một số đề nghị thiết lập hệ thống đối tác mới của các nước với ASEAN; (iv) trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết dự kiến sẽ có 40 văn kiện được xem xét, ghi nhận và thông qua tại các hội nghị, trong đó đáng chú ý nhất là thông cáo chung của Hội nghị AMM-53, Kế hoạch hành động Hà Nội II của ARF nhằm định hướng cho hoạt động và hợp tác ARF giai đoạn 2020-2025, Tuyên bố Hà Nội kỷ niệm 15 năm thành lập EAS. Các hội nghị bộ trưởng khác như PMC + 1, ASEAN + 3, EAS, ARF ... sẽ có Tuyên bố Chủ tịch về các kết quả chính của từng hội nghị. Cũng trong dịp này, sẽ thông qua một số Kế hoạch mới cho giai đoạn 2021-2025 với các đối tác.

Các bên mong muốn nối lại đàm phán COC

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông (COC) vẫn là ưu tiên của ASEAN và Trung Quốc. Với ưu tiên như vậy, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 và các hội nghị liên quan trong tuần này vẫn sẽ bàn về COC.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết do tình hình dịch bệnh Covid-19 nên đàm phán COC bị đình trệ trong khoảng thời gian dài. Ông Dũng cho biết với tính chất của đàm phán COC, các cuộc đàm phán khó có thể thực hiện theo hình thức trực tuyến vì khó đi vào nội dung cụ thể.

Mặc dù vậy, ASEAN và Trung Quốc gần đây vẫn có một số cuộc họp trực tuyến cấp làm việc cấp làm việc. Các cuộc họp này không đi sâu bàn về nội dung, nhưng bàn về cách thức để nối lại đàm phán, các mục tiêu và cách thức làm việc. Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết cho đến nay, các bên đã thỏa thuận được một số điểm về cách thức đàm phán và đều mong muốn sớm nối lại đàm phán COC.

Các đối tác tiềm năng

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết hiện nay cùng với sự lớn mạnh hơn của ASEAN, vị thế vai trò của ASEAN ngày càng tăng cao trên trường quốc tế. ASEAN nhận được nhiều sự quan tâm, nhiều lời đề nghị thiết lập quan hệ đối tác mới.

Quan hệ đối tác ASEAN hiện nay có một số mức độ gồm: Quan hệ đối tác đối thoại đầy đủ, quan hệ đối tác đối thoại theo lĩnh vực, quan hệ đối tác phát triển. Ở cả 3 cấp độ quan hệ đối tác đó, ASEAN đều đang nhận được các đề nghị trở thành đối tác của ASEAN.

Về quan hệ đối tác đối thoại đầy đủ: Vương quốc Anh đang đề nghị thiết lập.

Về quan hệ đối tác đối thoại theo lĩnh vực: ASEAN nhận được một số đề nghị của các nước, trong đó có Ma rốc, Các tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE)…

Về quan hệ đối tác phát triển: Pháp, Italia đang đề nghị thiết lập.

Ngoài ra, một số đề nghị gia nhập Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác với ASEAN gồm Cuba, UAE, Colombia…

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết tất cả đề nghị này đều đang được xem xét. Cụ thể, Ban Thư ký ASEAN sẽ giúp đánh giá các đối tác đó như thế nào, việc tham gia đem lại lợi ích gì cho cả hai bên, sau đó các quan chức cấp cao sẽ xem xét và trình lên hội nghị bộ trưởng. 

Mong muốn ký kết RCEP trong năm nay

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) là một trong những ưu tiên của ASEAN và ASEAN phấn đấu hoàn tất ký kết trong năm nay.

Trên cương vị Chủ tịch ASEAN, Việt Nam tích cực thúc đẩy để có thể ký kết RCEP vào cuối năm. Hội nghị Bộ trưởng kinh tế vừa qua đã đạt một số tiến bộ nhất định trong việc đạt được thỏa thuận giữa các nước. Việt Nam hy vọng thời gian tới các cuộc họp của các bộ trưởng, nhất là bộ trưởng kinh tế, sẽ hoàn tất một số nội dung hiệp định cũng như rà soát pháp lý để có thể ký vào cuối năm.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết kỳ vọng lớn nhất của Việt Nam khi tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 và các hội nghị liên quan là những kế hoạch, ưu tiên của Việt Nam từ đầu năm đến nay sẽ được triển khai đầy đủ để đến cuối năm nay khi các nhà lãnh đạo họp sẽ thông qua và có thể triển khai được.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết các vấn đề an ninh phi truyền thống cũng sẽ là nội dung của chương trình nghị sự ASEAN. Bên cạnh vấn đề dịch Covid-19, ASEAN cũng nhận thức rõ thách thức của biến đổi khí hậu, khủng bố, an ninh an toàn trên biển, ô nhiễm biển, rác thải nhựa…