Nga xoay chuyển chiến thuật, Ukraine dốc toàn lực ngăn thành trì sụp đổ

Thành phố Pokrovsk, nơi nằm trên một trục đường bộ và đường sắt tại vùng khai thác than Donetsk, giờ đây gần như trống vắng.

Pokrovsk từng là nơi sinh sống của hơn 60.000 cư dân, nhiều người trong số họ làm việc trong ngành công nghiệp khai thác mỏ và luyện kim vốn nổi tiếng từ lâu tại vùng Donbass. Hiện tại, phần lớn cư dân ở đây đã được sơ tán trước cuộc tiến công dữ dội của quân đội Nga.

Trong hơn một năm, lực lượng Ukraine từng đẩy lùi các cuộc tấn công của Nga. Giờ đây, binh lính của cả hai bên giao tranh từng tòa nhà bên trong thành phố bị ném bom.

Tuần này, Nga tuyên bố đã bao vây hoàn toàn các đơn vị kháng cự cuối cùng của Ukraine. Kiev thông báo cử lực lượng đặc nhiệm đến Pokrovsk khi lực lượng Moscow áp sát, phủ nhận việc quân đội của họ đã bị bao vây.

Tầm quan trọng của Pokrovsk

Maria Engqvist, nhà phân tích và giám đốc Chương trình Nghiên cứu Nga và Á - Âu thuộc Cơ quan Nghiên cứu Quốc phòng Thụy Điển, cho biết Pokrovsk vẫn mang giá trị chiến lược và biểu tượng quan trọng đối với Ukraine, mặc dù thành phố này đã bị tàn phá nặng nề.

"Việc chiếm được Pokrovsk sẽ mở ra cánh cửa cho các hoạt động tấn công trong tương lai của Nga, như hướng tới Kramatorsk hoặc Sloviansk, hoặc về phía tây hướng tới Pavlohrad, do vị trí của khu vực này. Hơn nữa, việc chiếm được Pokrovsk sẽ ghi nhận bước tiến mang tính biểu tượng quan trọng nhất của Nga kể từ sau trận chiến Avdiivka năm 2024. Điều này, sẽ mang lại những tác động chính trị cho cả hai bên”, chuyên gia Engqvist nhận định.

Nga bắt đầu tấn công để giành quyền kiểm soát Pokrovsk kể từ giữa năm 2024, coi đây là bước đệm quan trọng để giành lại 10% vùng lãnh thổ cuối cùng ở Donbass - tương đương khoảng 5.000km2. Để làm được điều này, lực lượng Nga sẽ phải đột phá qua "vành đai pháo đài" Donetsk, gồm một chuỗi thành phố công nghiệp trải dài từ bắc xuống nam, từ Sloviansk đến Kostiantynivka, được củng cố vững chắc trước các cuộc tấn công của Nga.

Từng là huyết mạch của trái tim công nghiệp Liên Xô, sự sụp đổ của ngành công nghiệp nặng tại những thành phố trên đã để lại một mạng lưới dài 50km gồm các thị trấn, xưởng thép và nhà máy tập trung dày đặc mà Ukraine đã dành hơn một thập niên để xây dựng thành các thành trì quân sự. Nếu Pokrovsk, nằm trên ngã ba đường bộ và đường sắt ở phía tây nam của vành đai này, thất thủ, các thành phố lớn còn lại của khu vực sẽ dễ bị bao vây và kiểm soát.

Tuy nhiên, Emil Kastehelmi, nhà phân tích quân sự tại tổ chức Black Bird có trụ sở tại Phần Lan, cho biết việc mất Pokrovsk sẽ không gây ra mối đe dọa hiện hữu đối với các tuyến phòng thủ còn lại của Ukraine tại Donetsk.

“Tất nhiên, nếu Nga chiếm được Pokrovsk và Myrnohrad, họ có thể tiếp tục tấn công. Chừng nào giao tranh vẫn diễn ra theo hướng Pokrovsk, điều đó sẽ giữ chân rất nhiều quân Nga trong khu vực. Nếu họ chiến đấu ở khu vực đó, Nga sẽ chỉ tiến triển chậm chạp và từng bước ở những nơi khác tại Donetsk”, chuyên gia Kastehelmi nhận định.

“Nhưng nếu nhìn vào bản đồ, việc chiếm được Pokrovsk không thực sự đồng nghĩa với việc Nga có một con đường tiếp cận mới, được cải thiện đáng kể đối với các thành phố chủ chốt cuối cùng. Chúng vẫn còn khá xa, và Nga phải chiếm được rất nhiều lãnh thổ trước khi có thể đe dọa các thành phố này. Việc Pokrovsk thất thủ không đồng nghĩa với việc Sloviansk và Kramatorsk đang ở trong tình thế rất nguy cấp”, chuyên gia nói thêm.

Chiến thuật linh hoạt của Nga

Đối với Ukraine, điều đáng lo ngại hơn cả kịch bản Pokrovsk bị kiểm soát là cách quân đội Nga đã len lỏi qua hệ thống phòng thủ của thành phố này.

Chuyên gia Kastehelmi cho biết việc chứng kiến ​​hàng loạt xe tăng và xe bọc thép chở quân của Nga bị mìn và máy bay không người lái của Ukraine phá hủy trong những cuộc vây hãm ban đầu đã chỉ ra cho các chiến lược gia quân sự Nga một kinh nghiệm sâu sắc.

“Khi xung đột nổ ra, Nga đã tìm cách thích nghi. Trong bối cảnh hiện tại, nơi chiến trường có thể được rà quét kỹ lưỡng bằng công nghệ kỹ thuật số, các cuộc tấn công cơ giới quy mô lớn trở nên khó thực hiện hơn. Vì vậy, nếu Nga cố gắng tập trung lực lượng cơ giới ở một khu vực nào đó, rất có thể họ sẽ bị phát hiện và thậm chí bị tấn công trước khi thực sự tiếp cận được mục tiêu”, chuyên gia Kastehelmi cho biết thêm.

Thay vào đó, Nga đã điều các tiểu đội bộ binh nhỏ - đôi khi chỉ từ 3-5 lính bộ binh, có thể được trang bị xe máy - để xâm nhập vào thành phố bị cô lập dưới sự yểm trợ dày đặc của máy bay không người lái.

Michael Kofman, nhà phân tích quân sự và là thành viên cấp cao của Chương trình Nga và Âu - Á thuộc Quỹ Carnegie, cho biết "sự thiếu hụt nhân lực về mặt cấu trúc" của Ukraine đã khiến các tuyến phòng thủ ngày càng lỏng lẻo của nước này dễ bị tổn thương trước những cuộc tấn công rải rác của Nga.

"Lực lượng Nga đã thích nghi bằng cách tập trung vào chiến thuật nhóm bộ binh nhỏ, tấn công cơ giới hạng nhẹ và xâm nhập. Cách tiếp cận này tốn kém, nhưng lại dẫn đến một cuộc tấn công âm thầm", chuyên gia Kofman nhận định.

Theo chuyên gia, Nga cũng triển khai các đơn vị máy bay không người lái tinh nhuệ, "điều này ngày càng làm cho khu vực giao tranh của máy bay không người lái vượt xa lực lượng Ukraine, làm giảm lợi thế chính của Ukraine trong cuộc chiến".

Cuộc tiến công vào Pokrovsk "là sự kết hợp của cả hai, vì hầu hết tổn thất đều do máy bay không người lái gây ra và bộ binh hiếm khi giao chiến với các đơn vị bộ binh khác".

Chuyên gia Kastehelmi cho biết cách tiếp cận mới của Nga đã khai thác khoảng cách ngày càng lớn giữa lực lượng mà mỗi quốc gia có thể huy động.

"Nhược điểm của điều này là Ukraine không có đủ lực để đánh bại số lượng lớn binh sĩ Nga, từ đó làm suy yếu đáng kể lực lượng tấn công. Nga chịu tổn thất nặng nề, nhưng họ vẫn có thể bù đắp bằng cách tuyển thêm quân mà không cần phải tiến hành một đợt huy động quân mới. Vì vậy, tôi cho rằng Nga đang phát huy thế mạnh của mình. Họ có thể tiết kiệm được nhân lực, ít nhất ở giai đoạn này”, chuyên gia tuyên bố.

Trong khi đó, Ukraine đang gặp khó khăn trong việc huy động quân số cần thiết để đối phó với lực lượng Nga.

“Tình trạng thiếu hụt nhân lực của Ukraine từ lâu đã là một vấn đề. Đây là một vấn đề chính trị nhạy cảm ở Ukraine, bởi vì nhiều nhà phân tích phương Tây và Ukraine cho rằng tác động của một đợt huy động quân lớn là rất nghiêm trọng. Đối với giới lãnh đạo Ukraine, đây có lẽ đã trở thành một bài toán khó giải quyết”, chuyên gia Engqvist nói.

Chuyên gia Kastehelmi cho biết những khó khăn của Ukraine về nhân lực có thể đã kéo dài từ giữa năm 2023. Ông cho biết quân đội Ukraine không có đủ quân số cần thiết để ngăn chặn cuộc tấn công từng bước của Nga.

“Ukraine có thể đẩy lùi những kịch bản tồi tệ nhất, nhưng ở phía đông nam, họ không thể thực sự ngăn chặn được bước tiến của Nga”, chuyên gia dự đoán.