Nền kinh tế thị trường và hệ lụy bùng nổ mại dâm ở Trung Quốc

Trong cuốn album ảnh của gia đình nữ nhà báo Lijia Zhang, chỉ còn sót lại duy nhất một bức ảnh về người bà của Zhang thời tuổi trẻ. Bà là một phụ nữ xinh đẹp, mực thước, duyên dáng trong tà áo sườn xám truyền thống và mái tóc vấn gọn gàng. Thế nhưng với Zhang, sau cái chết của người bà năm 1998, điều khiến cho nữ nhà báo này cảm thấy “sốc” là khi phát hiện ra bà mình đã từng hành nghề mại dâm do bị bán vào nhà chứa.

Chính điều đó đã thôi thúc Zhang đi tìm hiểu về nghề nghiệp này. Sau hàng năm trời cộng tác với các tổ chức phi chính phủ, viết sách và thực hiện các đề tài nghiên cứu, Zhang đã rút ra nguyên nhân vì sao nạn mại dâm lại trở nên bùng nổ ở Trung Quốc.

Zhang cho rằng nền kinh tế thị trường đã gián tiếp đẩy những phụ nữ tới bước đường bán thân để sinh tồn. Quá trình chuyển giao từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế thị trường đã đặt lên vai người phụ nữ Trung Quốc hàng loạt gánh nặng. Thêm vào đó, tư duy phân biệt đối xử nam nữ đã khiến nhiều người lâm vào hoàn cảnh bế tắc và không còn nhiều lựa chọn nghề nghiệp. Điều đó gián tiếp khiến nạn mại dâm trở nên bùng phát.

Khi giành được chính quyền vào năm 1949, đảng Cộng sản Trung Quốc đã dẹp bỏ toàn bộ các nhà chứa và cấm nạn mại dâm trên khắp Trung Quốc. Tuy nhiên đến thời kỳ cải cách, các yếu tố chênh lệch giàu nghèo ngày càng tăng hay sự di cư dân số từ nông thôn lên thành thị đã khiến ngành công nghiệp mại dâm hoạt động trở lại. Các hoạt động mại dâm bị coi là bất hợp pháp và các nhà thổ vẫn hoạt động âm thầm ngoài vòng pháp luật.

Nền kinh tế thị trường đã vô tình đẩy phụ nữ Trung Quốc vào tình thế bất lợi. Vào năm 1990, thu nhập phụ nữ ở thành thị chỉ bằng 78% đàn ông. Đến nay, con số này giảm xuống 63,7%. Phụ nữ ở nông thôn Trung Quốc đạt mức thu nhập ít hơn, chỉ bằng 65% nam giới.

Không thể phủ nhận được lợi ích của nền kinh tế thị trường khi mang lại hàng loạt cơ hội cho phụ nữ thành thị, nhưng nó vẫn tồn tại những điểm trừ. Quan điểm phụ nữ “thấp kém” hơn đàn ông ngày một trở nên trầm trọng. Các công ty ra điều kiện tuyển dụng khắt khe hơi với phụ nữ, một số khác từ chối thuê phụ nữ trong tuổi sinh nở. Các nữ sinh viên tốt nghiệp đại học gặp trở ngại khi tìm kiếm việc làm. Khi các doanh nghiệp nhà nước tinh giảm biên chế vì làm ăn thua lỗ do cơ chế cạnh tranh khắc nghiệt, phụ nữ dường như luôn là đối tượng đầu tiên được mang lên xem xét.

Hành nghề để sinh tồn

Bà Lin Zhi, một phụ nữ đến từ Thẩm Dương, phía bắc Trung Quốc, đã bị sa thải khỏi nhà máy vào những năm 1990. Tại thời điểm đó, một phụ nữ trung tuổi, không có kĩ năng như bà Lin gần như không thể kiếm được việc làm. Phải nuôi 2 đứa con trong tuổi ăn học, trợ giúp người chồng bị cụt 1 tay trong tai nạn lao động, bà Lin phải xuống Thiên Tân xin việc trong một nơi được gọi là “phòng xông hơi”. Sau đó, bà phát hiện ra những người đồng nghiệp xung quanh đã kiếm được nhiều tiền từ việc cung cấp dịch vụ mại dâm cho khách hàng và bà đã bước chân vào con đường này.

Khác với người bà của Lijia Zhang, người bị bán vào nhà chứa, hầu hết các phụ nữ bước chân vào con đường này do họ đã đến bước đường cùng của sự nghèo đói và tuyệt vọng. Họ có thể bị chồng ruồng bỏ, mất việc làm, mang bệnh nan y trong người. Họ có một điểm chung là cần tiền để có thể tồn tại.

Những phụ nữ phục vụ ở phân khúc tầm thấp và tầm trung trong thị trường mại dâm thường đến từ vùng nông thôn, không có trình độ học vấn, không có kỹ năng. Với những người hành nghề mại dâm cao cấp, họ cho rằng cơ hội để kiếm được “việc nhàn, lương cao” là rất hiếm, vì thế họ chọn con đường trở thành nhân tình hoặc vợ bé của những người đàn ông giàu có và quyền lực.

Chưa có một thống kê chính xác về số lượng người hành nghề mại dâm ở Trung Quốc vì đây là lĩnh vực nhạy cảm. Vào năm 2013, Liên Hợp Quốc ước tính con số này vào khoảng 4-6 triệu người dựa vào thông tin do cơ quan cảnh sát Trung Quốc cung cấp. Theo nhà nghiên cứu Elaine Jeffrey từ Australia, số lượng người hành nghề mại dâm Trung Quốc tăng không ngừng từ năm 1982.

Bà của Lijia Zhang luôn biết ơn đảng Cộng sản bởi quy định một vợ, một chồng. Thế nhưng, người phụ nữ này chắc hẳn phải kinh ngạc nếu bà biết rằng vẫn còn hàng triệu người phụ nữ khác tại Trung Quốc đang làm cái nghề mà bà đã dành phần còn lại của cuộc đời để hối tiếc và ăn năn.

Đức Hoàng

Theo SCMP