NATO kết nạp Thụy Điển, "pháo đài chiến lược" của Nga vào tầm ngắm?

Trong bối cảnh Thụy Điển hoàn tất các bước để gia nhập NATO, Nga đã nhận được một cảnh báo cứng rắn.

Đại sứ Litva tại Thụy Điển Linas Linkevicius cảnh báo các nước phương Tây sẽ "vô hiệu hóa" vùng Kaliningrad ở cực tây của Nga nếu Moscow gây ra mối nguy hiểm nghiêm trọng cho an ninh của NATO.

Quan chức Litva, một nước thành viên NATO, tuyên bố Biển Baltic đã trở thành biển của NATO sau khi Thụy Điển đã vượt qua toàn bộ rào cản để gia nhập liên minh quân sự.

Kaliningrad là vùng lãnh thổ có tầm quan trọng to lớn vì được ví như "tàu sân bay không thể chìm" của Nga giữa lòng NATO. Là một căn cứ quân sự, khu vực này có ý nghĩa chiến lược với Nga trong việc hình thành khu vực chống tiếp cận, chống xâm nhập (A2AD) của họ tại khu vực Biển Baltic.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã bác bỏ bình luận của Đại sứ Litva và mô tả đây là "cuộc chiến thông tin".

Các chuyên gia cho rằng, với việc Thụy Điển hiện đã chính thức được chấp nhận là thành viên của NATO, các thành phố và khí tài quân sự quan trọng của Nga nằm trong phạm vi tấn công gần hơn của liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu.

Các nhà hoạch định NATO từ lâu đã coi sườn phía đông bắc của liên minh, các quốc gia Baltic như Litva, Estonia và Latvia, là một điểm yếu. Các vùng lãnh thổ này từng là một phần của Liên Xô và các nhà phân tích tin rằng Nga từ lâu đã nuôi tham vọng đưa các vùng lãnh thổ này trở lại dưới sự kiểm soát của Moscow.

Trong các tài liệu bị rò rỉ hồi tháng 1, các chuyên gia quân sự Đức đã vạch ra một kịch bản, trong đó Nga sẽ đánh bại Ukraine và sau đó tấn công các nước thành viên của NATO ở vùng Baltic.

Kaliningrad giáp hành lang Suwalki dài 60km, nối Ba Lan với các nước vùng Baltic. Đây được xem là khu vực dễ tổn thương của NATO. Nếu căng thẳng giữa Nga và NATO leo thang, quân đội và khí tài Nga hiện diện hùng hậu giữa lòng liên minh quân sự và sẵn sàng tham chiến. Vì vậy, Kaliningrad còn có khả năng răn đe với NATO.

Các tài liệu nói rằng Nga có thể khuấy động tình trạng bất ổn và sau đó điều quân tới hành lang Suwalki, khu vực nối liền vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga trên Biển Baltic với Belarus, một đồng minh thân cận của Moscow.

Động thái này sẽ tách các thành viên NATO ở vùng Baltic khỏi phần còn lại của châu Âu, khiến họ phải đối mặt với các cuộc tấn công tiếp theo của Nga.

Tuy vậy, việc kết nạp Thụy Điển sẽ mang lại cho liên minh NATO những cách thức mới và mạnh mẽ để ngăn chặn Nga tấn công khu vực Baltic.

Nima Khorrami, nhà phân tích tại Arctic Institute, cho rằng tư cách thành viên của Thụy Điển sẽ "mở rộng phạm vi tên lửa của NATO, đưa các địa điểm chiến lược ở Kaliningrad và St. Petersburg vào tầm ngắm".

"Điều này bổ sung thêm một lớp răn đe chống lại cuộc tấn công tiềm tàng của Nga, vì lực lượng NATO có thể phản ứng hiệu quả trước các mối đe dọa theo thời gian thực", ông Khorrami nói.

St. Petersburg từ lâu đã đặt căn cứ của hạm đội Baltic của Nga. St. Petersburg, một trong những thành phố cảng quan trọng nhất của Nga, được nối với Biển Baltic qua Vịnh Phần Lan, một tuyến đường thủy hẹp giáp với Phần Lan ở phía bắc và Estonia ở phía nam.

Với việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, khu vực vịnh Phần Lan sẽ trở thành một nút thắt nếu kịch bản xung đột xảy ra. Khi đó, Nga sẽ bị hạn chế quá trình vận chuyển hàng hải và đối mặt với thách thức khi tiếp tế hoặc củng cố lực lượng tới Kaliningrad bằng đường biển.

Trong khi đó, Kaliningrad mở rộng khả năng của Nga trong việc triển khai sức mạnh vào khu vực Baltic, bao gồm các hệ thống phòng không, các đơn vị tác chiến điện tử để điều khiển hệ thống GPS, tên lửa hành trình…

Khu vực có thể sẽ đóng một vai trò quan trọng trong bất kỳ nỗ lực nào của Nga nhằm tấn công hành lang Suwalki và các quốc gia vùng Baltic.

"Việc làm suy yếu khí tài của Nga rất quan trọng đối với các hoạt động của NATO trong khu vực. Điều đó đặc biệt đòi hỏi sự tập trung của các hệ thống phòng không Nga", Oscar Jonsson, nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc phòng Thụy Điển, nhận định.

"Thụy Điển đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận quân đội và năng lực của NATO một cách an toàn, đồng thời khó bị lực lượng Nga nhắm tới, ngoài ra còn đủ gần Kaliningrad để triển khai các vũ khí chính xác tầm xa. Là nước gần nhất, Thụy Điển cách Kaliningrad 280km, là một cự ly tốt", ông Jonsson nói thêm.

Một báo cáo tình báo của Litva công bố trong tuần này cho biết, Nga đang đáp trả sự hiện diện mới và mở rộng của NATO ở vùng Baltic bằng cách mở rộng ồ ạt sự hiện diện quân sự của Moscow trong khu vực.

Trong nỗ lực tái cơ cấu kéo dài hàng thập niên, Nga sẽ tăng cường lực lượng quân sự trong khu vực và đặt tên lửa Iskander có khả năng mang đầu đạn hạt nhân ở Belarus.

Trong những năm gần đây, Nga đã hiện đại hóa và tăng cường lực lượng ở Kaliningrad. Năm 2020, Nga nâng cấp lữ đoàn bảo vệ khu vực này thành sư đoàn.

"Kaliningrad giống như một pháo đài nằm trên Biển Baltic, với rất nhiều tên lửa hành trình và các loại vũ khí khác, vì vậy nó là mối đe dọa", Steven Wills, một nhà nghiên cứu của Trung tâm Phân tích Hải quân, nhận định.

Vị trí chiến lược của Kaliningrad khiến nó trở thành mối đe dọa với NATO và cũng là một điểm yếu đối với Nga, chuyên gia Dmitry Gorenburg nhận định. Kaliningrad nằm trong lòng NATO nên nếu xung đột xảy ra, việc liên minh có thể cắt đứt nó với lục địa Nga xảy ra dễ dàng hơn.

Nga từ lâu đã cáo buộc NATO tìm cách bao vây nước này. Tổng thống Vladimir Putin thậm chí tuyên bố đây là một trong những lý do khiến Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine năm 2022.

Tuy nhiên, với việc Thụy Điển trở thành thành viên mới nhất của liên minh NATO, Nga có thể đã đặt lực lượng nước này vào thế bất lợi nghiêm trọng tại một khu vực trọng điểm.

"Những cáo buộc sai lầm trước đây của Nga rằng nước này bị NATO bao vây giờ đang trở thành hiện thực", Đại sứ Litva tại Thụy Điển Linas Linkevicius nói.