Mỹ: Trung Quốc phải làm rõ tuyên bố chủ quyền Biển Đông theo UNCLOS

Tại cuộc họp báo chiều nay 8/5 tại Trung Tâm Hoa Kỳ Hà Nội, nhân chuyến công du hai ngày tới Việt Nam, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, đặc trách về Đông Á và Thái Bình Dương, Daniel Russel đã có cuộc trả lời phỏng vấn với các phóng viên trong và ngoài nước.

“Thông điệp đơn giản”: Kiềm chế, đối thoại, tuân thủ luật pháp quốc tế

PV: Xin ông cho ông cho biết quan điểm và phản ứng của Bộ Giao Mỹ như thế nào về việc Trung Quốc đưa, đặt giàn khoan HD 981 trên vùng biển của Việt Nam?

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel: Như tôi đã nói, người phát ngôn Bộ Ngoại giao của chúng tôi đã ra tuyên bố chính thức, thể hiện quan điểm của chúng tôi về sự việc. Bạn nên tham khảo thông điệp đó. Quan điểm tôi đã nhấn mạnh trong cuộc đối thoại với các quan chức Việt Nam là quan điểm mạnh mẽ của Mỹ, rằng những tuyên bố chủ quyền chồng chéo trên những vùng tranh chấp, trong đó có Hoàng Sa, phải được giải quyết một cách hòa bình, phải được giải quyết theo phương thức ngoại giao và phải giải quyết theo đúng luật quốc tế. Tôi phải nói rõ cam kết của Mỹ đối với tự do hàng hải, thương mại theo đúng luật pháp. Và điều quan trọng hơn hết là tất cả các nước tranh chấp phải kiềm chế.

Nền kinh tế khu vực và thế giới rất quan trọng và cũng vô cùng mong manh, nên không thể để căng thẳng biến thành xung đột. Vì vậy tôi cho rằng tất các nước trong khu vực phải kiềm chế, tránh có hành động đơn phương gây tổn hại tới hòa bình, gia tăng căng thẳng.

Nếu Việt Nam dùng vũ lực chống lại Trung Quốc, Mỹ có ủng hộ Việt Nam hay không?

Có truyền thống rõ ràng bấy lâu trong ngoại giao là phải suy xét kỹ trước khi trả lời câu hỏi “nếu” vì đó là một câu hỏi giả thuyết. Những gì tôi đã nói và đã nhắc lại nhiều lần về quan điểm mạnh mẽ của chúng tôi là các bên trong khu vực và các bên tranh chấp phải có trách nhiệm kiếm chế, phải tận dụng hết những kênh chính trị, ngoại giao để giảm căng thẳng, quản lý tranh chấp, và cuối cùng là giải quyết những vấn đề chủ quyền.

Quan điểm bấy lâu nay của Mỹ là nếu kênh ngoại giao không cho kết quả, những nước tuyên bố chủ quyền có quyền sử dụng các cơ chế pháp lý quốc tế.

Còn về vấn đề này, thông điệp đơn giản của tôi là tái nhắc lại tầm quan trọng của sự kiềm chế, đối thoại cũng như tuân thủ luật quốc tế.

Liên quan đến vụ giàn khoan của Trung Quốc, ông vừa nói hôm qua Bộ Ngoại giao Mỹ đã có phát ngôn về vấn đề này. Nhưng tôi thấy một điều là Hoa Kỳ nói vụ việc liên quan đến vùng biển tranh chấp. Trên thực tế, theo tôi được biết, giàn khoan 981 của Trung Quốc đặt rất sâu trong khu vực đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam và vùng này đã được Luật pháp quốc tế thừa nhận là thuộc chủ quyền, và quyền tài phán của Việt Nam. Có phải dường như Trung Quốc đã thành công khi họ làm cho quốc tế hiểu lầm rằng có tranh chấp trong khu vực này. Xin ông cho biết bình luận của mình.

Mỹ không đứng về phía bên tranh chấp nào trong tranh chấp ở Biển Đông. Tôi nghĩ công bằng khi nói cả Việt Nam và Trung Quốc đều tuyên bố chủ quyền trên Hoàng Sa. Có tranh chấp. Mỹ không thể nói quan điểm của bên nào mạnh hơn. Nhưng Mỹ và cộng đồng quốc tế có quyền kêu gọi tất cả các bên giải quyết tranh chấp theo phương thức hòa bình và giải quyết vấn đề theo đúng luật pháp quốc tế.

 Ngoài tuyên bố, Mỹ dự định làm gì để giải quyết hoặc tháo ngòi căng thẳng?

Tổng thống (Obama) trong chuyến thăm Đông Nam Á và Đông Bắc Á hai tuần trước đã tái khẳng định rõ cam kết lâu nay của Mỹ đối với an ninh, ổn định và phát triển kinh tế của khu vực. Sự hiện diện đó, cam kết đó đã mang lại sự ổn định đáng kể trong nhiều thập niên qua.

Thứ hai, Mỹ có đối thoại về ngoại giao thẳng thắn, thực chất với tất cả các bên tuyên bố chủ quyền trong tranh chấp Biển Đông, và cả vấn đề tranh chấp ở Hoa Đông. Chúng tôi dùng những kênh này ở mọi cấp nhằm kêu gọi các bên hướng tới những biện pháp ngoại giao mang tính xây dựng và được luật pháp cho phép nhằm giải quyết khác biệt.

Thứ ba, Mỹ đã tham gia tích cực vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế khắp khu vực châu Á Thái Bình Dương, qua sự tham gia của chúng tôi ở APEC, qua đàm phán của chúng tôi ở TPP (Hiệp ước xuyên Thái Bình Dương -pv), và qua những nỗ lực thương mại, kinh tế, đầu tư của chúng tôi.

Tôi tin rằng phát triển mối quan hệ kinh tế giữa các nước trong châu Á Thái Bình Dương là một kênh mang tính xây dựng nhằm khuyến kích mối quan hệ tốt đẹp giữa các nước láng giềng, khuyến kích giải pháp hòa bình và giảm những động thái khiêu khích đơn phương.

Trung Quốc phải làm rõ tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông theo UNCLOS

Mỹ đã nói ủng hộ Philippines nhưng trên thực tế Trung Quốc đã xâm phạm bãi cạn Scarborough nhiều lần. Sự kiện Trung Quốc đặt giàn khoan ở vùng biển của Việt Nam có phải là hệ quả của thái độ chưa cương quyết của Mỹ trong việc duy trì hòa bình ở Biển Đông hay không?

Tôi phải nói rõ rằng việc Mỹ ủng hộ mạnh mẽ Philippines không có nghĩa là Mỹ ủng hộ cho những tuyên bố chủ quyền của Philippines trên bất kỳ thực thể đất nào ở Biển Đông. Chúng tôi ủng hộ một số vấn đề cụ thể nhưng không phải với tất cả. Chúng tôi ủng hộ tầm quan trọng của việc tuân thủ luật quốc tế. Chúng tôi ủng hộ tầm quan trọng của tự do hàng hải và thương mại đúng luật không bị cản trở. Chúng tôi ủng hộ những ràng buộc của những cam kết của chúng tôi với Philippines với tư cách là đồng minh theo hiệp ước. Nhưng chúng tôi không nêu quan điểm trong những tuyên bố chủ quyền của Philippines. Đó là điều tôi muốn làm rõ.

Tuyên bố được đưa ra ở Washington đã chỉ ra một loạt những bước và hành xử của Trung Quốc để thực hiện tuyên bố chủ quyền của họ.

Giờ đây mỗi nước có quyền ủng hộ cho quan điểm của họ, cho tuyên bố của họ đối với vấn đề chủ quyền lãnh thổ. Tuy nhiên, quan điểm nhất quán của Mỹ là ủng hộ đó phải bằng phương thức ngoại giao và phương thức để đưa ra tuyên bố chủ quyền phải theo luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS).

Vậy ngài có thể nói việc đặt giàn khoan của Trung Quốc là vi phạm những quy tắc đó (Công ước luật biển)?

Chúng tôi tin rằng, như chúng tôi đã ra tuyên bố nói rõ ở Washington, trách nhiệm của Trung Quốc là phải làm rõ tuyên bố chủ quyền của họ tuân thủ theo UNCLOS và đó sẽ là cơ sở để tìm câu trả lời cho câu hỏi bạn vừa hỏi.

Ông đã đề cập rằng các bên tranh chấp phải kiềm chế dùng vũ lực. Tuy nhiên, trong đoạn clip mà Bộ Ngoại giao Việt Nam công bố ngày hôm qua, tàu quân sự, tàu tuần tra của Trung Quốc đã đâm vào tàu Việt Nam. Vậy ngài nhìn nhận như thế nào về việc Trung Quốc dùng vũ lực đối với tàu Việt Nam?

Mỹ rất quan ngại trước bất kỳ hành động nguy hiểm nào trên biển và chúng tôi phản đối bất kỳ hành động hăm dọa nào của các tàu, đặc biệt là trên các vùng biển tranh chấp. Đó là lý do vì sao tôi tiếp tục nhấn mạnh thông điệp thông qua các kênh ngoại giao, chính trị và qua báo chí, các bên phải hành xử với thái độ an toàn, trách nhiệm và đúng mực. Các bên cần phải kiềm chế.

Vũ Quý (ghi)