Mỹ không thể lật ngược thế cờ của Nga tại Syria

Truyền thông quốc tế đưa tin, ngày 17/8, Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc về Syria, Staffan de Mistura cho biết ông hi vọng có thể tổ chức các cuộc “đàm phán trực tiếp” giữa chính phủ Syria và các nhóm đối lập vào tháng 10 hoặc tháng 11 tới.

Đặc biệt, ông Staffan de Mistura Mistura cho biết rất mong muốn có thể tổ chức được một cuộc gặp giữa 3 phái đoàn thuộc phe đối lập Syria vào tháng 10/2017 tại thủ đô Riyadh của Saudi Arabia, để tìm kiếm một sự thống nhất của lực lượng này.

Thành phần 3 phái đoàn đại diện nhóm đối lập chính là Ủy ban đàm phán cấp cao (HNC) và 2 nhóm đối lập Syria tại Moscow (Nga) và Cairo (Ai Cập). Việc phe đối lập không thống nhất khiến cho họ ngày càng mất thế trước phe chính phủ Syria.

Mặc dù vậy, ông De Mistura vẫn không kỳ vọng nhiều vào sự thống nhất của phe đối lập Syria, vì vậy vị Đặc phái viên của LHQ phải bày tỏ hi vọng chính quyền Damascus sẽ sẵn sàng tham gia đàm phán với lực lượng đối lập trong thời gian tới.

“Chúng tôi rất coi trọng vai trò của Nga và Iran – những quốc gia có ảnh hưởng lớn đối với chính phủ Syria, trong việc đưa đại diện của lực lượng này tới Geneva, để đàm phán trực tiếp với phe đối lập, dù đó là phe đối lập nào”, ông Mistura nói.

Như vậy, rõ ràng tiến trình chính trị cho Syria càng đi vào giai đoạn quyết định thì phe đối lập Syria ngày càng mất thế trước phe chính phủ và điều đó cho thấy đến lúc này Mỹ đã không thể lật ngược được thế cờ của Nga trong ván cờ Syria.

Những sai lầm khiến Washington ngày càng mất thế trước Moscow

Chiến lược của Washington đối với ván cờ Syria đã không chuẩn xác ngay từ thời chính quyền Tổng thống Obama, khi xem lật đổ chính quyền Tổng thổng Assad là trọng tâm chứ không phải là vấn đề hoà giải cho Syria cũng như cuộc chiến chống khủng bố tại quốc gia này.

Điều đó thể hiện quá rõ qua hai nước đi quan trọng nhất của Washington, song đều bị Moscow hoá giải. Trong nước cờ vũ khí hoá học của Syria, Tổng thống Obama đã bị việt vị trước Tổng thống Putin khi Washington vội vã chấp nhận việc tiêu huỷ và giám sát tiêu huỷ kho vũ khí hoá học của Syria.

Còn trong việc sử dụng CIA huấn luyện và tài trợ cho phe đối lập, qua đó thực hiện việc lật đồ Tổng thống Assad thì đã bị tình báo Nga vô hiệu hoá, khiến cho chương trình của CIA không thể tiến triển sau 4 nên Tổng thống Trump đã phải kết thúc.

Sau khi nắm quyền, Tổng thống Trump được cho là quyết tâm phá thế việt vị của người tiền nhiệm trước nhà lãnh đạo Nga, song cho đến nay, cả 3 nước đi quan trọng của ông Trump vẫn không làm thay đổi được vị thế của Mỹ trong ván cờ Syria.

Khi Washington "cho Tomahawk bay vào Syria" sau "sự kiện Idlip", với kỳ vọng sẽ "nhận được" phản ứng từ quân đội Nga tại Syria, song Moscow lại án binh bất động và rồi sau đó thực hiện việc lập "vùng an toàn" cho Syria, khiến cho việc sử dụng quân cờ "đối lập ôn hoà" của washington rơi vào thế bí.

Khi Lầu Năm Góc chuyển thái độ thù địch thành hành động thù địch qua việc bắn rơi máy bay Su-22 của Syria, song quân đội Nga vẫn không khai hoả, mà Moscow và Damascus lại gia tăng tấn công khủng bố, ngăn chặn “hậu quả” từ việc IS bị đánh bại tại Mosul.

Khi Washington cùng Moscow bảo trợ cho Thoả thuận ngừng bắn tại Syria - một nước đi được cho là đa tác hiệu - thì Damascus lên tiếng yêu cầu Washington và đồng minh phải chịu trách nhiệm về hành động không hợp pháp tại Syria.

Dường như mong muốn đôi công với Moscow để qua đó lặp lại vị thế tại Syria của Washington đã không đạt được. Moscow, hoặc không đáp trả, hoặc thực hiện một nước đi khác, mà qua đó khiến cho các nước đi của Washington giảm tác hiệu.

Điều nguy hại là sau mỗi nước đi không chuẩn xác của Washington hoặc bị Moscow hoá giải, thì phe đối lập Syria lại mất dần chỗ đứng trên chiến trường và mất dần vị thế trong tiến trình chính trị cho Syria - đồng nghĩa vị thế của Moscow được chính Washington khẳng định.

Washington sai lầm khi dùng các phe đối lập Syria

Có thể thấy rằng, trong cả 4 ván cờ chính trị mà Mỹ và đồng minh tham gia vào việc sắp đặt lại thời hậu Chiến tranh Lạnh, cho đến nay Washington đều mắc sai lầm và sai lầm trong ván cờ Syria là trầm trọng nhất.

Khi các Nghị sĩ đối lập Kosovo ném bom khói và hơi cay vào phòng họp Quốc hội nước này hồi tháng 2/2016 cho thấy có quá nhiều vấn đề trong đời sống chính trị tại Koscovo phía sau làn khói trắng ấy, dù ván cờ này đã được phương Tây sắp đặt 18 năm rồi.

Khi chính trường Iraq vẫn nằm tình trạng bất định sau 14 năm liên quan Anh - Mỹ lật đổ chế độ của Tổng thống Saddam Hussein đã chứng minh cho thất bại của Washington trong ván cờ Iraq, đến mức Phó Tổng thống Iraq Ayad Allawi phải thốt lên Mỹ chưa hề xây dựng được chiến lược tại Iraq.

Một đất nước Libya hỗn loạn sau 6 năm Tổng thống Gaddafi bị lật đổ và lực lượng thân Nga đang làm chủ tình hình, cho thấy Washington và các đồng minh đã mắc những sai lầm không thể chấp nhận và nay thì Washington dường như đã phải chối bỏ vai trò trong ván cờ Libya.

Tuy nhiên, ở Kosovo, Iraq, Libya thì việc sắp đặt bàn cờ mới đều do Mỹ và đồng minh độc diễn, còn trong ván cờ Syria đã có "yếu tố Nga" đóng vai trò chi phối, vậy mà Washington vẫn không khắc phục sai lầm, mà việc không tạo được sự thống nhất cho phe đối lập Syria là sai lầm lớn nhất của người Mỹ.

Lực lượng nổi dậy chống lại chính quyền Assad hình thành nên phe đối lập tại Syria chỉ là một đội quan ô hợp, vừa kém về lực, vừa yếu về thế, do vậy yêu cầu đầu tiên và quan trọng nhất đối với Washington khi muốn sử dụng lực lượng này làm cơ sở để lật ngược thế cờ của Moscow thì phải củng cố sự đoàn kết cho lực lượng này.

Song cho đến nay, từ chiến trường đến chính trường, lực lượng được Mỹ bảo trợ luôn ở trong tình trạng "5 bè 7 mối" và cứ trước mỗi hiệu ứng, dù tích cực hay tiêu cực, dù trên chiến trường hay chính trường, phe đối lập Syria lại gia tăng mâu thuẫn.

Thề là, chỉ cần Washington thay đổi là phe đối lập sẽ rạn nứt, mà gần đây nhất, sau khi CIA chấm dứt sứ mệnh tại Syria, thì chỉ trong vòng 2 tuần đã có 2 nhóm chiến binh nổi dậy thuộc phái Jaysh Mughawir Al-Thoura sang gia nhập Lực lượng Vũ trang Syria.

Còn trong tiến trình chính trị cho Syria, đến lúc này mà Đặc phái viên LHQ vẫn còn phải tổ chức cuộc gặp giữa ba phái đoàn của phe đối lập để thống nhất quan điểm trước khi tham gia vòng đàm phán với phe chính phủ Syria, thì đủ thấy lược lượng được Mỹ bảo trợ rệu rã như thế nào.

Có thể thấy rằng, Washington đã không thể lật ngược thế cờ của Moscow tại Syria, dù họ có đầy đủ điều kiện để có thể thực hiện điều đó. Nguyên nhân của vấn đề nằm ở sai lầm chiến lược - luôn xem việc lật đổ một chính quyền hợp pháp quan trọng hơn việc xem thực thực thể chính trị đó là nhân tố quan trọng nhất cho ván cờ Syria.

Theo Ngọc Việt

Báo Đất Việt