Mỹ có thể "chọc giận" Trung Quốc vì chúc mừng lãnh đạo Đài Loan

Lời chúc mừng của nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ đã được đọc to tại buổi lễ ở Đài Bắc sáng nay, trước bài phát biểu nhậm chức nhiệm kỳ 2 của nhà lãnh đạo Thái Anh Văn.

“Sự tái đắc cử bà Thái cho thấy bà đã giành được sự tôn trọng, ngưỡng mộ và niềm tin của người dân Đài Loan”, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết. “Khi chúng ta hướng về tương lai, tôi tin tưởng rằng, với sự lãnh đạo của bà Thái, mối quan hệ đối tác của chúng tôi với Đài Loan sẽ tiếp tục phát triển”.

Theo Reuters, lời chúc mừng của Ngoại trưởng Mỹ là thông điệp cấp cao hiếm hoi trực tiếp từ Wasington tới chính quyền Đài Loan. Cơ quan ngoại giao của Đài Loan cho biết đây là lần đầu tiên một ngoại trưởng Mỹ gửi lời chúc mừng tới nhà lãnh đạo của hòn đảo, và cảm ơn ông Pompeo vì “sự ca ngợi đối với nền dân chủ của hòn đảo”.

Lễ nhậm chức hôm nay của bà Thái cũng phát một video được ghi sẵn về những lời chúc mừng từ các chính trị gia và nhà lãnh đạo khắp thế giới, trong đó có 15 đồng minh ngoại giao còn lại của hòn đảo như eSwatini (tên cũ là Swaziland), Guatemala, Haiti, Honduras và Paraguay, và cũng những lời chúc mừng của giới chức Hàn Quốc, Nhật bản, Fiji, Cộng hòa Czech và Đức.

Video kết thúc với hình ảnh của một loạt các quan chức Mỹ, trong đó có ông David Stilwell, trợ lý ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Thái Bình Dương và Đông Á, các thượng nghị sĩ Marco Rubio, Ted Cruz và Robert Menendez.

Phó cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Matthew Pottinger đã chúc mừng bà Thái bằng tiếng Đài Loan vì “đã giành được số phiếu bầu nhiều hơn bất kỳ ứng viên chính trị nào khác trong lịch sử Đài Loan”.

“Thế giới có rất nhiều điều phải học hỏi Đài Loan”, ông Pottinger nói, người cũng ca ngợi sự phối phó hiệu quả của hòn đảo đối với đại dịch Covid-19. “Chúng tôi sẽ tiếp tục hối thúc các quốc gia và tổ chức khác như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhằm đặt mạng sống của con người lên trên chính trị”.

"Đối thoại để cùng tồn tại"

Bà Thái Anh Văn đã tái đắc cử hồi tháng 1 với chiến thắng áp đảo trong một động thái được xem là sự ủng hộ của công chúng đối với cách xử lý của chính quyền trong quan hệ xuyên eo biển với Bắc Kinh và việc thúc đẩy quan hệ giữa hòn đảo với Mỹ.

Trong bài phát biểu nhậm chức lần thứ 2 hôm nay, bà Thái Anh Văn tuyên bố Đài Loan không thể chấp nhận việc trở thành một phần của Trung Quốc theo mô hình tự trị “một quốc gia, hai chế độ” mà Bắc Kinh đưa ra, nhưng kêu gọi đối thoại để hai bên có thể cùng tồn tại.

Bà Thái cho hay, quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc đã đi tới một bước ngoặt lịch sử. “Cả hai bên đều có nhiệm vụ tìm cách để cùng tồn tại về lâu dài và tránh gia tăng đối đầu và những khác biệt”, bà nói.

“Ở đây, tôi muốn nhấn mạnh những từ ‘hòa bình, bình đẳng, dân chủ và đối thoại’. Chúng tôi sẽ không chấp nhận việc giới chức Bắc Kinh sử dụng “một quốc gia, hai chế độ” để đánh giá thấp Đài Loan và làm tổn hại hiện trạng xuyên eo biển. Chúng tôi kiên định nguyên tắc này”, bà Thái nói.

Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời và sẵn sàng sáp nhập bằng mọi giá, kể cả dùng vũ lực.

Bắc Kinh sử dụng chính sách “một quốc gia, hai chế độ” đối với Hong Kong nhằm đảm bảo quyền tự trị cao sau khi nó được trao trả từ phía Anh vào năm 1997. Trung Quốc đã đưa ra đề nghị tương tự với Đài Loan nhưng tất cả các đảng lớn tại hòn đảo đều phản đối đề xuất này.

Bắc Kinh đã cắt một cơ chế đối thoại chính thức với Đài Bắc vào năm 2016 sau khi bà Thái lên nắm quyền. Trung Quốc xem bà Thái là một nhân vật ủng hộ độc lập chính thức cho hòn đảo.

Trung Quốc đã gia tăng các cuộc tập trận quân sự gần Đài Loan kể từ khi bà Thái tái đắc cử, đưa các máy bay chiến đấu vào không phận và điều tàu chiến di chuyển hòn đảo.

Trong bài phát biểu hôm nay, bà Thái cho hay Đài Loan sẽ tiếp tục “cuộc chiến” để tham gia vào các tổ chức quốc tế và thúc đẩy quan hệ với Mỹ, Nhật Bản, châu Âu và các quốc gia khác có cùng tư tưởng.

Trước đó, Đài Loan đã cáo buộc Bắc Kinh gây áp lực để không cho phép hòn đảo vào Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Chính quyền của Tổng thống Trump ủng hộ mạnh mẽ Đài Loan với các thỏa thuận vũ khí và hỗ trợ ngoại giao, mặc dù Mỹ công nhận nguyên tắc “Một Trung Quốc”. Vấn đề Đài Loan cũng trở thành một nguồn cơn làm gia tăng căng thẳng trong mối quan hệ vốn gập ghềnh Mỹ - Trung.

An Bình

Theo Reuters, SCMP