Dân sinh
FicaMột năm căng thẳng leo thang giữa Israel và Palestine
(Dân trí) - Xung đột Hamas - Israel bùng phát vào sáng 7/10, nhưng là hệ quả của một năm căng thẳng giữa Israel và người Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza, nơi bị Tel Aviv và Ai Cập phong tỏa chung kể từ năm 2007.
Lửa và khói bốc lên phía trên một tòa nhà ở thành phố Gaza trong cuộc không kích của Israel ngày 7/10 (Ảnh: AFP).
Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã tuyên bố đất nước đang có chiến tranh, sau khi các thành viên của Phong trào vũ trang Hamas xâm nhập tứ phía vào Israel, trong một cuộc tấn công chớp nhoáng và bất ngờ.
Israel cũng đáp trả bằng các cuộc không kích và pháo kích ở Dải Gaza, nơi người dân đang lo lắng về một chiến dịch quân sự quy mô và kéo dài hơn từ Tel Aviv.
Bạo lực bùng phát bất ngờ vào sáng 7/10, nhưng đó là hệ quả của một năm căng thẳng gia tăng giữa Israel và người Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza, nơi đang bị Israel và Ai Cập phong tỏa chung kể từ năm 2007. Lâu nay, người Palestine ở Dải Gaza và Bờ Tây cho rằng họ đang phải chịu đau khổ do các hành động của Israel như phong tỏa Dải Gaza, xây dựng hàng rào Bờ Tây và phá hủy nhà cửa của người Palestine.
Chỉ riêng trong năm nay đã xảy ra hàng loạt vụ tấn công chết người ở Israel và các vùng lãnh thổ Palestine, đánh dấu sự leo thang xung đột giữa hai bên.
Lực lượng Hamas, hiện đang nắm quyền kiểm soát Dải Gaza, cho biết chiến dịch tấn công là nhằm đáp trả việc phong tỏa của Tel Aviv, cũng như các cuộc tấn công quân sự gần đây của Israel ở Bờ Tây và bạo lực tại ngôi đền al-Aqsa, địa điểm tôn giáo đang tranh chấp ở Jerusalem.
Theo nguyên tắc, người Do Thái chỉ được phép viếng thăm ngôi đền vào những thời điểm nhất định và không được cầu nguyện trong khu vực này. Nhưng đã nhiều lần các nghị sĩ và người Do Thái cực đoan được cảnh sát Israel bảo vệ đã nhiều lần tiến vào bên trong và cầu nguyện, châm ngòi cho các vụ đụng độ với người Hồi giáo Palestine.
"Đủ rồi", lãnh đạo cánh quân sự của Phong trào vũ trang Hamas, Mohammed Deif, nhấn mạnh trong một thông điệp đưa ra hôm 7/10. "Hôm nay nhân dân Palestine đang lấy lại cuộc cách mạng của mình".
Theo số liệu của Liên hợp quốc, tính đến ngày 19/9, trước khi bạo lực bùng phát hôm 7/10, ít nhất 227 người Palestine đã thiệt mạng do các vụ việc bạo lực. Trong khi đó, ít nhất 29 người Israel, chủ yếu ở Bờ Tây, cũng đã thiệt mạng trong năm nay, tính đến cuối tháng 8.
Đã có nhiều sự cố lớn chết người xảy ra trong năm nay trước khi bùng nổ cuộc xung đột hiện tại.
Tháng 9: Gia tăng lo ngại về xung đột toàn diện
Mới tháng trước, Israel và Hamas dường như đang trên bờ vực chiến tranh. Các đặc vụ biên giới Israel tìm thấy vật liệu nổ giấu trong một lô hàng quần bò và tạm dừng mọi hoạt động xuất khẩu từ Dải Gaza.
Binh lính Israel bảo vệ một trụ sở cảnh sát ở Sderot, Israel, hôm 8/10 (Ảnh: AP).
Hamas đặt lực lượng trong tình trạng báo động cao và tổ chức các cuộc tập trận trên thực địa với các nhóm vũ trang khác, bao gồm cả nhóm Thánh chiến Hồi giáo Palestine. Truyền thông địa phương ở Gaza đưa tin, cuộc tập trận bao gồm tiến hành phóng tên lửa, phục kích và tấn công vào các khu định cư.
Hamas cũng cho phép người Palestine bắt đầu biểu tình trở lại dọc theo hàng rào ngăn cách giữa Israel và Gaza. Vào ngày 13/9, 5 người Palestine đã thiệt mạng khi họ cố gắng kích nổ chất nổ ở bức tường chắn.
"Mọi chuyện diễn ra im lặng nhưng đang bắt đầu sôi sục. Thực sự ở dưới nưóc áp lực rất kinh khủng", ông Basem Naim, người đứng đầu Ban Quan hệ quốc tế và chính trị của Hamas cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Washington Post hồi tháng 9.
Mùa hè bạo lực ở Bờ Tây
Căng thẳng ở Gaza diễn ra sau một mùa hè bạo lực ở Bờ Tây, nơi các cuộc tấn công "ăn miếng trả miếng" bùng lên giữa một bên là nhóm vũ trang ở Palestine và một bên là lực lượng Israel và những người định cư Do Thái.
Tel Aviv đã tổ chức nhiều cuộc tấn công quân sự vào thành phố Jenin, nơi họ cho biết các nhóm vũ trang đang lên kế hoạch tấn công quân đội và dân thường Israel. Vào ngày 19/6, lực lượng Israel đột kích Jenin khiến ít nhất 5 người Palestine thiệt mạng. Tel Aviv cũng triển khai trực thăng Apache ở Bờ Tây lần đầu tiên kể từ cuộc nổi dậy Intifada lần thứ hai của người Palestine, kéo dài từ năm 2000 đến 2005.
Cảnh sát Israel triển khai đảm bảo an ninh gần Ashkelon hôm 8/10 (Ảnh: AP).
Ngày hôm sau, các tay súng của Hamas nổ súng vào một nhà hàng bên ngoài Eli, khu định cư của Israel ở Bờ Tây. Vào ngày 21/6, hàng trăm người định cư Israel đã tràn qua các ngôi làng của người Palestine, đốt nhà và ôtô, cũng như bắn vào người dân.
Israel sau đó cũng thực hiện cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) đầu tiên ở Bờ Tây kể từ năm 2006. Vào ngày 3/7, quân đội Israel đã phát động chiến dịch lớn nhất ở đó trong hơn 2 thập niên, tiến hành cuộc tấn công trên không và trên bộ vào trại tị nạn tại Jenin.
Các quan chức Israel cho biết đang nhắm mục tiêu vào một "trung tâm chỉ huy" của Hamas trong chiến dịch đánh dấu sự khởi đầu của "nỗ lực chống khủng bố trên diện rộng" mà Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết sẽ tiếp tục vô thời hạn. Theo Bộ Y tế Palestine, ít nhất 8 người thiệt mạng và 80 người bị thương.
Bạo lực mùa xuân bùng phát ở Gaza và Bờ Tây
Trước chiến dịch quy mô lớn của Israel tại Jenin vào tháng 7, lực lượng an ninh của nước này đã bắn chết một cậu bé 14 tuổi đi xe đạp khi họ truy đuổi 2 thành viên Hamas vào tháng 3, gây nên làn sóng phẫn nộ.
Vào đầu tháng 4, trong tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo, người theo đạo tại al-Aqsa đã rào chắn bên trong nhà thờ Hồi giáo. Cảnh sát Israel sau đó đã xông vào địa điểm tại thành phố cổ Jerusalem và sử dụng "lựu đạn gây choáng và hơi cay, bắn đạn có đầu xốp nhằm vào những người thờ phụng Hồi giáo", theo Tổ chức Nhân quyền Liên hợp quốc.
Khoảng một tháng sau, Israel tiến hành các cuộc không kích bất ngờ ở Gaza nhắm vào các thủ lĩnh của nhóm Hồi giáo vũ trang Jihad. Theo các quan chức y tế Palestine, các cuộc tấn công đã khiến 3 thành viên hàng đầu của Jihad và 10 người khác, trong đó có 4 phụ nữ và 4 trẻ em thiệt mạng.
Israel thực hiện các cuộc tấn công một tuần sau khi đạt được lệnh ngừng bắn với các phe phái vũ trang Palestine. Đáp lại, Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết, 3 thành viên hàng đầu của nhóm Jihad thiệt mạng trong vụ không kích đứng sau vụ bắn tên lửa gần đây và các cuộc tấn công nhằm vào người Israel.
Tháng 1: Cuộc hành quân ở Jenin và vụ thảm sát tại giáo đường Do Thái
Người Palestine đụng độ với lực lượng Israel sau một cuộc đột kích của quân đội tại thành phố Jenin thuộc Bờ Tây, hồi tháng 1 (Ảnh: AP).
Chính quyền địa phương Jenin cho biết, năm 2023 bắt đầu với những đợt bạo lực, bao gồm cả hoạt động quân sự của Israel ở Jenin dẫn đến vụ xả súng khiến 9 người Palestine thiệt mạng.
Cuộc đột kích được thực hiện vào ngày 26/1 và ngày hôm sau, một tay súng người Palestine đã nổ súng vào một giáo đường Do Thái ở Đông Jerusalem, giết chết 7 người, bao gồm cả trẻ em, khi họ đang cầu nguyện.
