“Mắc kẹt” giữa Trung Quốc - Đài Loan, quốc đảo Thái Bình Dương lâm vào thế khó

Năm ngoái, Trung Quốc đã cấm thực hiện các chuyến du lịch tới Palau, coi quần đảo nhiệt đới này là điểm đến bất hợp pháp vì không có quan hệ ngoại giao chính thức với Bắc Kinh. Trong khi Trung Quốc đang mở rộng tầm ảnh hưởng tới toàn bộ khu vực Thái Bình Dương, Palau là một trong số 18 đồng minh còn lại của Đài Loan và đang chịu sức ép từ phía Bắc Kinh về việc phải thay đổi mối quan hệ này.

“Đã có những cuộc thảo luận về việc Trung Quốc sử dụng du lịch như một loại vũ khí. Một số người tin rằng Trung Quốc từng rót những dòng USD vào đây, nhưng nay họ đã rút tiền ra để buộc Palau phải thiết lập quan hệ ngoại giao với họ”, Jeffrey Barabe, chủ sở hữu của khách sạn Palau Central và khu nghỉ dưỡng Palau Carolines ở Koror, cho biết.

Tại trung tâm thương mại ở Koror, sự rút lui của Trung Quốc là điều có thể nhận thấy rõ. Những khách sạn và nhà hàng hoàn toàn trống trơn, các đại lý du lịch phải đóng cửa, những con tàu từng chở khách du lịch tới những hòn đảo xanh của Palau bây giờ nằm im lìm ở bến.

Palau không phải quốc gia duy nhất mà Trung Quốc sử dụng du lịch như một công cụ ngoại giao. Năm ngoái, Bắc Kinh từng cấm du khách tới Hàn Quốc sau khi Seoul đồng ý để Mỹ triển khai một hệ thống phòng thủ tên lửa trên lãnh thổ Hàn Quốc mà Trung Quốc cho là đe dọa tới an ninh của nước này.

Trước khi lệnh cấm được ban hành, khách Trung Quốc chiếm khoảng một nửa trong lượng khách du lịch tới Palau. Theo các dữ liệu chính thức, trong số 122.000 khách du lịch tới Palau năm 2017, có 55.000 người từ Trung Quốc và 9.000 người từ Đài Loan. Ngoài ra, các nhà đầu tư Trung Quốc cũng đổ xô tới Palau xây khách sạn, mở doanh nghiệp và mua các khu đất vàng ven biển.

Sau khi lệnh cấm được áp đặt, lượng khách du lịch tới Palau giảm mạnh. Hãng hàng không Palau Pacific Airways hồi tháng 7 thông báo sẽ dừng các chuyến bay tới Trung Quốc, nơi cách Palau khoảng 4 giờ bay, từ cuối tháng này.

Theo Palau Pacific Airways, một hãng hàng không do Đài Loan kiểm soát, chính phủ Trung Quốc “đang nỗ lực ngăn cản thậm chí chặn hẳn khách du lịch tới Palau”. Từ khi Trung Quốc đưa ra lệnh cấm, hãng hàng không này đã bị sụt giảm 50% số lượng khách đặt vé.

Khi được hỏi liệu việc coi Palau như một điểm đến bất hợp pháp có phải là cách để Trung Quốc gây sức ép buộc Palau phải rời xa Đài Loan hay không, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết mối quan hệ giữa Bắc Kinh với các quốc gia khác phải được thực hiện theo khuôn khổ của nguyên tắc “Một Trung Quốc”. Đây là nguyên tắc cốt lõi của chính phủ Trung Quốc, trong đó coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc.

“Nguyên tắc Một Trung Quốc là điều kiện tiên quyết và là nền tảng chính trị để Trung Quốc duy trì cũng như phát triển các mối quan hệ hợp tác hữu nghị với tất cả các quốc gia trên thế giới”, thông báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nêu rõ, song không đề cập cụ thể tới vấn đề Palau.

Cơ quan Ngoại giao của Đài Loan cho biết trong vòng hai năm qua, Trung Quốc đã lôi kéo thành công 4 quốc gia để họ chuyển quan hệ ngoại giao từ Đài Loan sang Trung Quốc bằng cách đưa ra những khoản viện trợ và đầu tư hào phóng.

Thay đổi trọng tâm

Tổng thống Palau Tommy Remengesau Jr. cho biết nước này chưa nhận được thông báo chính thức từ phía Trung Quốc về lệnh cấm du lịch.

“Chuyện Trung Quốc muốn chúng tôi từ bỏ quan hệ ngoại giao hữu nghị với Đài Loan để chuyển sang quan hệ ngoại giao với họ không còn là chuyện bí mật nữa, nhưng chính sách Một Trung Quốc không phải là lựa chọn của chúng tôi”, ông Remengesau nói với Reuters.

Theo ông Remengesau, nhà lãnh đạo có nhiệm kỳ kéo dài tới tháng 1/2021, Palau hoan nghênh các khoản đầu tư và du lịch từ Trung Quốc nhưng các nguyên tắc và quan điểm dân chủ hiện thời của chính quyền Palau gần gũi hơn với Đài Loan.

Tổng thống Remengesau cho biết Palau cũng đang tìm cách thích nghi với việc Trung Quốc rút lui bằng cách tập trung nhiều hơn vào nhóm khách du lịch giàu có, thay vì khách du lịch đại trà vốn gây tổn hại cho môi trường của hòn đảo này.

“Thực tế cho thấy số lượng khách đông không có nghĩa là mang lại doanh thu lớn cho Palau. Điều đó càng thôi thúc chúng tôi thực thi chính sách tập trung vào chất lượng hơn là số lượng”, ông Remengesau cho biết.

Gia tăng ảnh hưởng

Các cựu quan chức Palau cho biết Trung Quốc đang tìm cách củng cố ảnh hưởng tại khu vực Thái Bình Dương trước khi các thỏa thuận trợ cấp giữa Mỹ, Các nước Liên bang Micronesia, Quần đảo Marshall và Palau hết hiệu lực vào năm 2023 và 2024. Theo các thỏa thuận này, Mỹ sẽ viện trợ khoảng 200 triệu USD một năm cho các nước và chịu trách nhiệm bảo vệ cho cả 3 quốc gia. Tháng 12 năm ngoái, Mỹ đã đồng ý viện trợ 124 triệu USD cho Palau từ nay cho tới năm 2024.

“Mỹ và Trung Quốc không phải là các đối thủ trong trò chơi một mất một còn. Tuy nhiên chúng tôi quan ngại về những khoản nợ khổng lồ mà các nước đang nợ Trung Quốc, cũng như những điều kiện về môi trường, xã hội hay lao động thường đi kèm với các dự án do Trung Quốc rót vốn ở nước ngoài”, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ nói.

Các cựu quan chức của Micronesia cho biết Trung Quốc muốn mở rộng Sáng kiến Vành đai và Con đường sang Palau và có thể cung cấp một khoản đầu tư quan trọng cho hòn đảo này sau khi thỏa thuận với Mỹ hết hạn. Trong khi đó, Palau cũng nhận 10 triệu USD mỗi năm từ Đài Loan, bên cạnh các học bổng về giáo dục và y tế.

Theo Jackson M. Henry, người từng là đại sứ của Palau tại Đài Loan, Palau muốn thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với cả Đài Loan và Trung Quốc đại lục. Cựu Tổng thống Palau Johnson Toribiong cho rằng hòn đảo này không nên tự cô lập mình.

“Tôi thích Đài Loan. Nhưng ngay cả người Đài Loan còn muốn Trung Quốc. Các doanh nhân cần Trung Quốc. Họ không quan tâm tới hậu quả chính trị. Hãy nghĩ về lợi ích kinh tế”, ông Toribong nói.

Thành Đạt

Tổng hợp