“Hợp tác năng lượng là điểm sáng quan hệ Việt-Nga”

Xin Bộ trưởng cho biết bối cảnh và ý nghĩa chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang?

Nhận lời mời của Tổng thống Liên bang Nga Putin, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã thăm chính thức Liên bang Nga từ ngày 26/7 đến ngày 30/7/2012. Đây là chuyến thăm Liên bang Nga đầu tiên của đồng chí Trương Tấn Sang trên cương vị Chủ tịch nước.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam – Liên bang Nga phát triển tích cực, ngày càng đi vào chiều sâu và hiệu quả với nội hàm ngày càng phong phú. Trên cơ sở quan hệ chính trị - ngoại giao ngày càng được củng cố và tăng cường, quan hệ hợp tác trong tất cả các lĩnh vực được đẩy mạnh, nổi lên một số lĩnh vực có tính chiến lược cho sự phát triển của hai nước như năng lượng và kỹ thuật quân sự...

Hợp tác năng lượng là điểm sáng trong quan hệ Việt – Nga và đã đạt nhiều thành quả quan trọng. Bên cạnh việc gia hạn hoạt động của Liên doanh Vietsovpetro đến năm 2030, hai bên tiếp tục mở rộng hợp tác thăm dò và khai thác dầu khí tại Việt Nam và Liên bang Nga, tiến tới các nước thứ ba. Tại Việt Nam, bên cạnh Gazprom và Zarubezhneft, các Tập đoàn dầu khí hàng đầu của Nga như Lukoil và TNK-BP đã bắt đầu triển khai các dự án dầu khí tại thềm lục địa Việt Nam. Tại Nga, Liên doanh Rusvietpetro đã khai thác dòng dầu đầu tiên tại mỏ Bắc Khô-xê-đa-út tháng 9/2010, tại mỏ Vi-xô-vôi tháng 7/2011 và đưa vào vận hành mỏ Tây Khô-xê-đa-út cuối tháng 7/2012. Liên doanh Gazpromviet đang tích cực triển khai các công tác liên quan sớm đưa mỏ khí đầu tiên vào khai thác trong năm nay.

Hợp tác trên lĩnh vực điện hạt nhân là bước đột phá lớn, với việc hai nước ký Hiệp định liên Chính phủ về xây dựng Nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam tháng 10/2010. Hiện hai bên đang tích cực triển khai các công tác liên quan nhằm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận I an toàn và đạt hiệu quả kinh tế cao, đưa Nhà máy trở thành biểu tượng hợp tác mới giữa hai nước trong thế kỷ 21.

Hợp tác kỹ thuật quân sự giữa hai nước tiếp tục được đẩy mạnh, góp phần quan trọng củng cố an ninh và quốc phòng của Việt Nam nói riêng, hòa bình và ổn định tại khu vực nói chung, cũng như nâng cao vị thế và ảnh hưởng của Liên bang Nga tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

Mặt khác, hợp tác kinh tế - thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và LB Nga, tuy phát triển tích cực thời gian qua, vẫn còn nhiều tiềm năng để khai thác. Kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai nước chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch thương mại của mỗi nước. Kim ngạch thương mại song phương năm 2011 đạt 1,98 tỷ USD, tăng 8,1% so với năm 2010; 5 tháng đầu năm 2012 đạt 918,8 triệu USD.Hợp tác đầu tư giữa hai nước còn khá khiêm tốn. Nga đầu tư vào Việt Nam chưa nhiều, tổng số vốn đăng ký chỉ đạt gần 1 tỷ USD, đứng thứ 23 trong số các nước và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Giáo dục đào tạo là lĩnh vực hợp tác truyền thống giữa hai nước, có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và tăng cường quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước. Đến nay đã có hơn 100 nghìn cử nhân, kỹ sư, cán bộ, chuyên gia... được đào tạo tại LB Nga. Số lượng lưu học sinh Việt Nam tại Nga hiện vào khoảng 6000 người. Mỗi năm có thêm từ 500 đến 700 sinh viên của Việt Nam sang học tại các trường Đại học của Nga và con số này chắc chắn sẽ tiếp tục tăng lên trong thời gian tới. Hợp tác giáo dục đào tạo giữa hai nước có nhiều tiềm năng để mở rộng và phát triển. Nga có nhiều trường Đại học lớn, uy tín, chất lượng giảng dạy tốt sẽ là lựa chọn cho nhiều sinh viên Việt Nam. Đặc biệt các chuyên ngành như năng lượng, kỹ thuật quân sự, y tế, tàu biển... là những ngành Việt Nam đang có nhu cầu cần phát triển nguồn nhân lực. Đây cũng chính là cơ hội mở ra cho thế hệ trẻ của cả hai nước tăng cường giao lưu, học hỏi, hiểu biết lẫn nhau, thắt chặt hơn nữa tình cảm , tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Trong bối cảnh trên, chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang có ý nghĩa hết sức quan trọng, khẳng định hai nước tiếp tục coi trọng và mong muốn không ngừng tăng cường quan hệ đối tác chiến lược Việt –Nga; tiếp tục thực hiện cơ chế trao đổi đoàn cấp cao, thể hiện mức độ tin cậy cao giữa lãnh đạo hai nước, tạo động lực thúc đẩy quan hệ hợp tác toàn diện trên mọi lĩnh vực chính trị, an ninh-quốc phòng, kinh tế-thương mại, khoa học-giáo dục…

Xin Bộ trưởng cho biết kết quả của chuyến thăm và triển vọng phát triển quan hệ giữa hai nước trong thời gian tới?

Chuyến thăm hữu nghị chính thức Liên bang Nga của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã thành công rất tốt đẹp.  Hai bên đã ra Tuyên bố chung thể hiện những nhận thức chung cũng như mong muốn và quyết tâm của lãnh đạo và nhân dân hai nước đưa quan hệ hợp tác Việt – Nga lên tầm đối tác chiến lược toàn diện. Chuyến thăm đạt một số kết quả nổi bật sau:

Thứ nhất, về quan hệ chính trị, hai bên nhất trí tăng cường đối thoại tin cậy, duy trì gặp gỡ, tiếp xúc giữa Lãnh đạo cấp cao hai nước, quyết tâm đưa quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất và bền vững. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Nga Putin đã có cuộc hội đàm cởi mở, rất bổ ích và hiệu quả ngay tại dinh thự của Tổng thống tại Thành phố Sochi. Điều này thể hiện sự tin cậy đặc biệt và tình cảm thân thiết của Tổng thống Nga Putin dành cho Chủ tịch nước ta và việc Nga hết sức coi trọng tăng cường quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam như đã được nêu trong Sắc lệnh của Tổng thống Nga ” Về triển khai hoạt động đối ngoại của Liên bang Nga”. Các nhà Lãnh đạo khác của Nga như Thủ tướng Medvedev, Quyền Chủ tịch Thượng viện và Quyền Chủ tịch Duma Quốc gia Nga cũng đều khẳng định coi trọng quan hệ truyền thống, hữu nghị và tin cậy với Việt Nam, mong muốn quan hệ hai nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới, tương xứng với tầm mức đối tác chiến lược toàn diện.

Thứ hai là, hai bên đã thống nhất những định hướng lớn cho việc phát triển quan hệ với các trụ cột chính là thương mại, dầu khí, năng lượng và kỹ thuật-quân sự, không ngừng mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, giáo dục-đào tạo, văn hoá, du lịch…

Về kinh tế-thương mại, hai nước nhất trí cần đẩy nhanh việc tìm kiếm và cụ thể hóa các khả năng mới về chất nhằm thúc đẩy thương mại hai chiều, sớm tiến hành đàm phán và ký kết Hiệp định tự do thương mại giữa Việt Nam và Liên minh thuế quan ( bao gồm các nước Nga, Bê-la-rút và Ca-dắc-xtan), tháo gỡ kịp thời các khó khăn và vướng mắc nảy sinh, thúc đẩy hợp tác giữa các tổ chức tài chính và ngân hàng hai nước, mở rộng hợp tác đầu tư và tín dụng… nhằm đạt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại hai chiều lên 5 tỷ USD vào năm 2015 và tiến tới 10 tỉ USD vào năm 2020.

Trong lĩnh vực dầu khí và năng lượng nguyên tử, hai bên nhất trí triển khai tích cực các dự án hợp tác mang tính chiến lược. Cùng với việc sớm xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân,  phía Nga cam kết đưa nhà máy điện hạt nhân vào vận hành an toàn, chất lượng cao nhất và Công trình quan trọng này sẽ trở thành biểu tượng mới của quan hệ Việt –Nga trong thế kỷ 21. Việt Nam và Liên bang Nga khẳng định sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp và công ty liên doanh Việt-Nga, như Liên doanh “Rusvietpetro”, “Vietsovpetro”, “Gazpromviet” và “Vietgazprom”, “TNK-BP Management”, “Lukoil Overseas”, mở rộng các khu vực thăm dò và khai thác dầu khí ở Việt Nam, Nga và các nước thứ ba. Phía Nga cũng khẳng định sẽ tiếp tục hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực thăm dò khai thác dầu khí trên thềm lục địa Việt Nam, phù hợp với luật pháp quốc tế, trước hết là Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển năm 1982.

Về hợp tác kỹ thuật – quân sự, ta và Nga khẳng định tiếp tục tăng cường hợp tác hiệu quả trên cơ sở tin cậy và lâu dài. Phía Nga sẽ tiếp tục giúp đào tạo quân nhân cho Việt Nam có đủ trình độ làm chủ công nghệ, trang thiết bị quân sự của Nga tại Việt Nam, chú trọng đào tạo về quốc phòng cho Việt Nam.

Ta và Nga cũng nhất trí mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, sớm thành lập Trường Đại học Công nghệ Việt - Nga tại Hà Nội và nâng cao hiệu quả hoạt động của Trung tâm khoa học công nghệ và nghiên cứu nhiệt đới Việt-Nga nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của hai nước.

Thứ ba là, hai nước thống nhất củng cố hơn nữa hợp tác trong lĩnh vực nhân văn nhằm tăng cường hiểu biết giữa nhân dân hai nước và mở rộng cơ sở xã hội cho quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam – Liên bang Nga, nhất trí tiếp tục tổ chức thường xuyên Những ngày văn hóa hai nước, đẩy mạnh xúc tiến du lịch, củng cố hợp tác trong các lĩnh vực y tế, phát thanh truyền hình, xuất bản, công nghệ thông tin và truyền thông đại chúng, thể thao...

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã đề nghị phía Nga tiếp tục hỗ trợ cộng đồng Việt Nam học tập, làm ăn và sinh sống hợp pháp, lâu dài, ổn định tại Liên bang Nga.

Thứ tư là, Việt Nam và Liên bang Nga khẳng định tiếp tục phối hợp chặt chẽ và ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn quốc tế và khu vực. Phía Nga đánh giá cao vai trò tích cực của Việt Nam trong hoạt động của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), các liên kết khu vực và quốc tế khác và đề nghị Việt Nam tiếp tục là cầu nối cho việc tăng cường quan hệ Nga – ASEAN và các cơ chế khu vực khác do ASEAN làm nòng cốt.

Hai Bên cho rằng các tranh chấp lãnh thổ và các tranh chấp khác tại không gian Châu Á-Thái Bình Dương cần được giải quyết chỉ bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, trên cơ sở luật pháp quốc tế hiện hành, nhất là Hiến chương Liên Hợp quốc và Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Hai Bên ủng hộ việc thực thi đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông năm 2002 và tiến tới sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông.

Thứ năm là, nhân chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, hai nước đã ký kết một loạt các văn kiện, thoả thuận và chương trình hợp tác, góp phần hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc phát triển quan hệ song phương Việt – Nga trong thời gian tới.

Với những kết quả nêu trên, có thể nói quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Liên bang Nga đang phát triển thực chất, ngày càng sâu sắc theo hướng bền vững. Tôi tin rằng, với sự quan tâm và quyết tâm của Lãnh đạo hai nước, với nỗ lực của các Bộ, ngành, địa phương và người dân hai nước, quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt –Nga sẽ không ngừng phát triển, đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng của hai dân tộc./.

PV