Đối thoại Shangri-La: Mỹ và Trung Quốc không nên ép các nước nhỏ phải “chọn phe”

Nhắc lại lịch sử thuộc địa kéo dài gần 200 năm của khu vực Đông Nam Á, Thủ tướng Lý Hiển Long cho biết các nước nhỏ không muốn chịu sức ép về việc phải đứng về phía nào trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang.

“Tôi nhắc lại lịch sử để chứng minh rằng Đông Nam Á không xa lạ với trò chơi lớn của các nước, và cũng để đưa ra một số góc nhìn lịch sử cho bối cảnh chiến lược hiện nay”, Thủ tướng Lý Hiển Long phát biểu trước hơn 600 đại biểu từ hơn 40 quốc gia tham dự Đối thoại Shangri-La tại Singapore hôm 31/5.

Thủ tướng Lý cho biết lập trường của Singapore đối với “Sáng kiến Vành đai và Con đường” của Trung Quốc cũng như chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ là công bằng và nhất quán. Nhà lãnh đạo Singapore cho rằng các chương trình phát triển của Mỹ và Trung Quốc, cũng như “các sáng kiến hợp tác khu vực khác”, nên củng cố, thay vì chia rẽ, các mối quan hệ trong khu vực.

“Các mối quan hệ đó không nên tạo ra các khối đối đầu nhau, khoét sâu thêm những rạn nứt hay buộc các nước phải chọn đứng về bên này hay bên kia”, Thủ tướng Lý nói.

Khi Trung tướng He Lei, một đại biểu từ Trung Quốc, hỏi rằng Singapore làm thế nào để tránh việc phải lựa chọn giữa các nước lớn, Thủ tướng Lý cho biết Singapore sẽ làm “tốt nhất có thể” để “trở thành bạn của cả hai phía”.

“Nếu muốn tránh phải chọn phe, thì đòi hỏi nước đó không bị gây sức ép phải chọn phe. Nhưng không may là, khi các bên chia tách rạch ròi, mọi người sẽ hỏi rằng, vậy ông là bạn của tôi hay không phải bạn của tôi? Điều đó thực sự khó đối với các nước nhỏ”, ông Lý Hiển Long cho biết.

Trong bài phát biểu của mình, Thủ tướng Lý Hiển Long kêu gọi cả Mỹ và Trung Quốc chấp nhận và thích nghi với một Trung Quốc trỗi dậy.

“Sự phát triển của Trung Quốc đã thay đổi cân bằng chiến lược và trọng lực kinh tế của thế giới. Sự thay đổi này sẽ vẫn tiếp tục. Cả Trung Quốc và phần còn lại của thế giới phải thích nghi với thực tế mới này. Trung Quốc phải nhận ra rằng họ đang ở trong một bối cảnh hoàn toàn mới được tạo ra bởi chính sự thành công của họ. Trung Quốc không thể tiếp tục kỳ vọng được đối xử theo cách như trong quá khứ - thời điểm mà họ yếu và nhỏ hơn nhiều so với bây giờ”, ông Lý nhấn mạnh.

“Vấn đề cốt lõi là Mỹ và Trung Quốc cần hợp tác với nhau và với các nước khác để đưa hệ thống toàn cầu phát triển chứ không phải gây rắc rối cho hệ thống đó. Để làm được điều đó, mỗi bên phải hiểu lập trường của bên còn lại và hài hòa lợi ích của nhau”, thủ tướng Singapore nhận định.

“Cạnh tranh không nhất thiết phải xung đột”

Theo ông Lý Hiển Long, việc hai cường quốc cạnh tranh nhau để giành “quyền lực và tầm ảnh hưởng là lẽ đương nhiên”, tuy nhiên “cạnh tranh không nhất thiết phải dẫn tới xung đột”.

“Mối quan hệ song phương Mỹ - Trung đóng vai trò quan trọng nhất trong thế giới ngày nay. Việc hai nước giải quyết căng thẳng và mâu thuẫn như thế nào sẽ định hình môi trường quốc tế trong nhiều năm tới”, Thủ tướng Singapore nói.

Thủ tướng Lý Hiển Long cho rằng các nước nhỏ như Singapore ít có khả năng tác động tới các nước lớn. Tuy vậy, vẫn có cơ hội để các nước nhỏ hợp tác với nhau nhằm thắt chặt hợp tác kinh tế, tăng cường hội nhập khu vực và thúc đẩy các thể chế đa phương.

“Theo cách này, chúng ta có thể tăng cường ảnh hưởng của chúng ta với tư cách là một nhóm và thúc đẩy lập trường tập thể trong các vấn đề quan trọng với chúng ta, đó có thể là về thương mại, an ninh hoặc công nghệ”, Thủ tướng Lý cho biết.

Nhận định về mối quan hệ Mỹ - Trung hiện nay, Thủ tướng Singapore cho rằng việc thiếu lòng tin chiến lược là cốt lõi dẫn tới căng thẳng ngày càng tăng giữa hai nước. Điều này khiến cho việc giải quyết các mâu thuẫn trở nên khó khăn hơn.

Ông Lý cho rằng Mỹ và Trung Quốc sẽ mắc một sai lầm nghiêm trọng nếu tiếp tục đi theo con đường hiện tại. Cụ thể, tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng, các vấn đề quốc tế lớn sẽ không được giải quyết và các lợi ích của thị trường toàn cầu hóa sẽ mất đi.

“Nếu cả hai nước giải quyết tranh chấp thương mại đơn thuần dựa trên bản chất của vấn đề, tôi chắc chắn các nhà đàm phán thương mại sẽ có thể giải quyết được. Nhưng nếu bên này sử dụng các quy tắc thương mại để kiềm chế bên còn lại, hoặc một bên kết luận rằng bên kia đang tìm cách làm như vậy, tranh chấp sẽ không được giải quyết và hệ quả sẽ lớn hơn nhiều so với việc thâm hụt GDP”, Thủ tướng Lý nói trước các đại biểu, trong đó có bộ trưởng quốc phòng của Mỹ và Trung Quốc.

Dành một phần đáng kể trong bài phát biểu để nói về căng thẳng Mỹ - Trung, Thủ tướng Singapore cho rằng “chưa cần tới xung đột trực diện, chỉ cần một giai đoạn bất ổn và căng thẳng kéo dài cũng sẽ gây tổn hại cực lớn”. Ví dụ những vấn đề như tình hình Triều Tiên hay biến đổi khí hậu chỉ có thể được giải quyết nếu cả Washington và Bắc Kinh tham gia.

“Xét về mặt kinh tế, thiệt hại không chỉ là một hay hai phần trăm GDP của thế giới, mà là những lợi ích khổng lồ về thị trường toàn cầu hóa và chuỗi sản phẩm”, Thủ tướng Lý cho biết.

Thành Đạt

Theo SCMP, Straitstimes