Điều gì xảy ra nếu ông Trump bị phế truất khỏi ghế tổng thống?

Đảng Dân chủ ở Hạ viện Mỹ ngày 11/1 đã đưa ra điều khoản luận tội Tổng thống Donald Trump. Đây là lần thứ hai Hạ viện Mỹ tìm cách luận tội ông Trump. Tuy nhiên, nếu lần trước Hạ viện đưa ra 2 điều khoản luận tội gồm lạm dụng quyền lực và cản trở quốc hội, thì lần này họ chỉ đưa ra một điều khoản luận tội duy nhất: kích động bạo lực.

Nếu đa số thành viên Hạ viện bỏ phiếu thông qua luận tội ông Trump vào ngày 13/1, sau đó Thượng viện sẽ mở phiên xét xử. Không giống phiên xét xử luận tội cuối năm 2019, lần này nguy cơ ông Trump bị kết tội ở Thượng viện lớn hơn so do có nhiều sự ủng hộ từ phe Cộng hòa hơn. Ông Trump sẽ bị kết tội và phế truất nếu 2/3 trong số 100 thượng nghị sĩ bỏ phiếu đồng ý với các cáo buộc mà Hạ viện đưa ra.

Nếu bị kết tội, ông Trump sẽ bị phế truất ngay lập tức dù nhiệm kỳ của ông chỉ còn vài ngày. Trong trường hợp ông bị kết tội sau khi đã mãn nhiệm, tuy tránh được kịch bản phế truất, nhưng ông vẫn phải gánh những hậu quả về sau.

Không được phép tái tranh cử

Kể cả khi bị Hạ viện luận tội, Thượng viện kết tội, ông Trump vẫn chưa hoàn toàn hết cơ hội tái tranh cử. Ông chỉ hết cơ hội tranh cử khi Thượng viện kết tội và tiến hành thêm một cuộc bỏ phiếu cấm ông tái tranh cử.

Kịch bản này nếu xảy ra sẽ là một bước lùi sự nghiệp đối với ông Trump khi ông được cho là có ý tái tranh cử vào năm 2024. Không chỉ đảng Dân chủ muốn ngăn ông Trump tái tranh cử mà một số nghị sĩ Cộng hòa cũng không muốn viễn cảnh này xảy ra nhất là khi một vài người trong số họ có ý định tranh cử sau 4 năm nữa.

Mất một số quyền lợi dành cho cựu tổng thống

Theo đạo luật về chế độ dành cho cựu tổng thống, các cựu chủ nhân Nhà Trắng được trả lương hưu cho đến cuối đời. Hiện tại, mức lương này là gần 220.000 USD/năm. Khi cựu tổng thống qua đời, phu nhân hoặc phu quân của họ sẽ được nhận mức lương hưu 20.000 USD/năm. Ngoài ra, cựu tổng thống cũng được hỗ trợ chi phí thành lập và duy trì văn phòng ở bất cứ đâu trên lãnh thổ Mỹ.

Tuy nhiên, những đặc quyền này chỉ được dành cho những cựu tổng thống không bị phế truất theo mục 4, Điều II của Hiến pháp Mỹ (hay điều khoản về luận tội).

Vậy trong trường hợp nhiệm kỳ của ông Trump vẫn kết thúc vào ngày 20/1 và chưa bị kết tội cũng như không bị phế truất, liệu có ngoại lệ nào dành cho ông Trump hay không? Đây là một vấn đề vẫn gây nhiều tranh cãi và có thể sẽ do tòa án quyết định nếu kịch bản đó xảy ra.

Josh Blackman, giáo sư luật tại Cao đẳng Nam Texas, cho rằng điều khoản trong hiến pháp chỉ dùng từ "phế truất", không phải từ "kết tội". "Như vậy nếu ông Trump bị kết tội sau khi mãn nhiệm, ông ấy không thể bị phế truất, nghĩa là trong trường hợp đó ông ấy vẫn là cựu tổng thống (được hưởng các đặc quyền)", ông Blackman nói.

Một trong những đặc quyền nữa dành cho các cựu tổng thống Mỹ đó là được các nhân viên Mật vụ bảo vệ. Một đạo luật được đưa ra năm 2013 cho phép các cựu tổng thống Mỹ và phu nhân/phu quân của họ được Mật vụ bảo vệ trọn đời, trong khi con cái của họ cũng được bảo vệ đến năm 16 tuổi. Trước kia các cựu tổng thống Mỹ chỉ được Mật vụ Mỹ bảo vệ trong vòng 10 năm sau khi hết nhiệm kỳ.

Đạo luật sửa đổi cũng cho phép các tổng thống bị phế truất được hưởng đặc quyền đó. Nghĩa là, kể cả khi bị kết tội, ông Trump có thể vẫn được Mật vụ bảo vệ. Tất nhiên, ông Trump vẫn sẽ có được những đặc quyền dành cho cựu tổng thống nếu ông chỉ bị luận tội mà không bị kết tội.