Điểm bất thường trong vụ phun trào núi lửa "như bom nguyên tử" ở Tonga

Vụ phun trào của núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai ở đáy biển Thái Bình Dương (gần đảo chính của Tonga) hôm 15/1 đã phát ra tiếng nổ có thể nghe thấy ở những khu vực xa xôi.

Tại Fiji, quốc đảo cách Tonga khoảng 800 km, người dân nghe thấy những tiếng nổ như sấm rền. Người dân ở New Zealand cách đó khoảng 2.000 km cũng nghe thấy tiếng nổ. Thậm chí, Cơ quan Khí tượng Quốc gia Mỹ cho biết, tiếng nổ từ vụ phun trào có thể nghe thấy ở vị trí cách đó gần 10.000 km.

Hãng tin Stuff dẫn lời ông Geoff Kilgour, một nhà khoa học về núi lửa của New Zealand, nhận định việc tiếng nổ của núi lửa có thể vang xa như vậy là điều bất thường. "Rất hiếm khi người ta nghe thấy tiếng nổ từ khoảng cách xa như vậy, chỉ ghi nhận vài lần trong lịch sử. Điều này chỉ xảy ra khi có tiếng nổ cực lớn và để gây ra tiếng nổ như vậy phải có sự tích tụ từ từ, tiếng nổ phải liên hồi và giải phóng năng lượng khổng lồ cùng lúc", ông Kilgour nói.

Một số chuyên gia lý giải, núi lửa Hunga-Tonga-Hunga-Ha'apai đã nhiều lần phun khí trong khoảng một tháng trước khi magma bên trong dâng cao dần cùng nhiệt độ lên tới 1.000 độ C gặp nước biển và gây ra vụ nổ lớn. Tuy nhiên, họ cũng lo ngại rằng, với quy mô như vậy, rất có thể có những yếu tố nguy hiểm khác tác động đến, không chỉ đơn giản là do magma nóng hàng nghìn độ gặp nước biển lạnh.

Giới chuyên gia cho rằng, vụ phun trào núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai có thể sánh ngang với vụ phun trào của núi lửa Pinatubo ở Philippines cách đây 30 năm. Một số ý kiến cho rằng, vụ nổ giải phóng năng lượng tương đương cả trăm thậm chí nghìn quả bom nguyên tử. Vụ phun trào đã kéo theo sóng thần ở nhiều quốc gia ven Thái Bình Dương và được cho là "gây thiệt hại nặng nề" cho quốc đảo Tonga -nơi vẫn đang bị cô lập với thế giới do hệ thống cáp quang, viễn thông liên lạc bị phá hủy.

Theo các chuyên gia, sóng thần do núi lửa phun trào gây ra là một quá trình phức tạp hơn khi nó đi kèm các vụ nổ ngầm, giải phóng một lượng khí lớn, dòng chảy dung nham và lở đất. Họ lo ngại rằng sẽ có thêm các đợt phun trào khác hoặc dư chấn khác trong thời gian tới tuy cường độ có thể nhẹ hơn so với đợt phun trào cuối tuần qua. Nerilie Abram, chuyên gia về môi trường của Australia, lo ngại vụ phun trào núi lửa Tonga-Hunga Ha'apai có thể gây ảnh hưởng lớn đến khí hậu trong nhiều năm tới.

Trong khi đó, việc dự đoán hoạt động của núi lửa Tonga-Hunga Ha'apai đang gặp trở ngại lớn do vụ nổ hôm 15/1 đã phá hủy miệng núi lửa, khiến miệng núi lửa này chìm hẳn xuống dưới mặt biển khiến cho việc theo dõi qua vệ tinh trở nên khó khăn hơn. Các thiết bị giám sát hoạt động của núi lửa dường như cũng bị phá hủy hoàn toàn sau đợt phun trào.