Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ: Cứu tinh thật của Erdogan là ai?

Nga hay con rể cứu Tổng thống Erdogan?

Gần 10 ngày sau vụ đảo chính quân sự bất thành diễn ra tại thành phố Istanbul và thủ đô Ankara của Thổ Nhĩ Kỳ, vấn đề ai là người báo cho Tổng thống Erdogan biết trước về âm mưu đảo chính, giúp ông nhanh chóng đập tan cuộc binh biến của giới tướng lĩnh quân đội vẫn đang là câu hỏi lớn đối với giới truyền thông.

Một luồng thông tin của hãng thông tấn Iran Fars News cho rằng, chính tình báo Nga đã cảnh báo trước cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan về âm mưu đảo chính vài giờ trước khi nó diễn ra, giúp ông kịp thời đưa ra các biện pháp chống đảo chính thành công.

Theo đó, một vài ngày trước khi cuộc đảo chính nổ ra, lực lượng kỹ thuật của tình báo Nga đã thu thập được nội dung các cuộc thông tin liên lạc giữa các sĩ quan cao cấp của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ với một số dấu hiệu đáng ngờ và lập tức phân tích và chắp nối các dữ liệu với nhau.

Tình báo Nga đã rút ra một kết luận động trời là giới chức lãnh đạo quân đội Thổ Nhĩ Kỳ âm mưu tiến hành đảo chính lật đổ Tổng thống Erdogan và đang tích cực triển khai công tác chuẩn bị.

Ngay lập tức, Moscow báo tin này cho Cơ quan Tình báo Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ (Millî İstihbarat Teşkilatı - MIT, tên tiếng Anh là Turkey's National Intelligence Organization).

Fars News dẫn lời một quan chức ngoại giao Nga cho biết, trong nội dung thông tin liên lạc mà phía Nga thu thập được, các binh sĩ tham gia đảo chính được ra lệnh bắt giữ hoặc tiêu diệt Tổng thống Erdogan tại nơi ông đang nghỉ mát ở thị trấn Marmaris.

Dù cả Moscow và Ankara đều không ra tuyên bố chính thức liên quan đến thông tin trên, nhưng giới chức lãnh đạo quân đội Thổ Nhĩ Kỳ ngày 19/7 đã ra thông cáo khẳng định Cơ quan Tình báo Quốc gia nước này đã nhận được một vài cảnh báo trước khi vụ đảo chính diễn ra.

Theo kênh truyền hình NTV dẫn nguồn tin riêng từ lực lượng an ninh cho biết, MIT đã nhận được tin tình báo về âm mưu đảo chính của giới chức quân sự nước này trước khi nó nổ ra khoảng 10 tiếng.

Vào lúc 16h00 giờ địa phương (tức 20h00 giờ Việt Nam) ngày 15 tháng 7, MIT đã nhận được thông tin tình báo về âm mưu đảo chính. Sau khi xác minh, người đứng đầu MIT là Hakan Fidan đã báo cáo với ông Erdogan và thông báo về điều đó vào lúc 16h30 cho Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Thổ Nhĩ Kỳ.

Đến 18h00, Bộ Tổng tham mưu quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã triệu tập cuộc họp, quyết định khẩn cấp được ban bố vào lúc 18h30. Và sau đó lực lượng quân sự trung thành và người ủng hộ đảng AKP đã giúp Tổng thống Erdogan nhanh chóng dập tắt âm mưu phản loạn.

Tuy nhiên, sau đó Tổng thống Erdogan đã tiết lộ việc mình biết trước về âm mưu đảo chính là do con rể (tức Bộ trưởng Năng lượng Berat Albayrak) báo cho biết, nhưng khi mới nghe nói về chuyện đó, ông không nghĩ là nó nghiêm trọng đến mức như vậy.

Nhưng sau khi nhận được “một nguồn tin xác nhận”, ông đã lập tức cho tiến hành các biện pháp chống đảo chính. Do đó, phe phản loạn đã buộc phải đẩy sớm thời gian tiến hành, dẫn đến cuộc đảo chính nhanh chóng bị các lực lượng trung thành với Tổng thống đập tan.

Tất cả những điều trên đều chỉ ra rằng, cuộc đảo chính là có thật và nó thất bại là do thông tin bị bại lộ trước “giờ G”, tuy nhiên trong khi vẫn chưa xác định được là Nga hay người con rể Berat Albayrak đã báo tin sớm cho Tổng thống Erdogan thì lại xuất hiện một “vị cứu tinh thứ 3

Người tiết lộ âm mưu đảo chính là tướng Umit Dundar

Tuy nhiên, một nguồn tin của Thổ Nhĩ Kỳ lại cho rằng, vị cứu tinh của ông Erdogan là tướng Umit Dundar, Tư lệnh Quân đoàn 1 đóng quân ở Istanbul, một trong những người trung thành với Tổng thống Recep Tayyip Erdogan trong quân đội.

Lãnh đạo phía đảo chính là Đại tướng Akin Ozturk, cựu tư lệnh không quân trong giai đoạn 2013-2015, hiện vẫn là một thành viên của Hội đồng Quân sự Tối cao (YAS), cơ quan giám sát quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Ông này là người bị cáo buộc là có liên hệ với giáo sĩ Gulen.

Ngoài ra, 2 nhân vật quan trong khác của phe đảo chính là tướng Adem Huduti, tư lệnh quân đoàn 2, và trung tướng Erdal Ozturk, Tư lệnh quân đoàn 3, cùng với cựu đại tá quân đội Muharrem Kose - người đứng đầu cơ quan cố vấn luật pháp của quân đội.

Rạng sáng ngày 16/7, khi xe tăng và các binh sĩ đảo chính ào ạt tiến tới chuẩn bị chiếm giữ những cây cầu bắc qua eo biển Bosphorus gần Istanbul, các tướng lĩnh đảo chính đã liên lạc với Dundar, hối thúc ông gia nhập cùng họ và đe dọa sẽ bắt giữ viên tướng này nếu ông không chấp thuận.

Truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ dẫn nguồn tin từ các quan chức cấp cao nước này cho biết, ông Dundar đã gác máy và lập tức liên lạc với các cảnh sát trưởng ở Istanbul để thông báo âm mưu đảo chính, sau đó gọi ngay cho Tổng thống Erdogan lúc đó đang đi nghỉ mát cùng gia đình tại khu nghỉ dưỡng Marmaris bên bờ biển Địa Trung Hải, đề nghị ông lên máy bay di tản khẩn cấp để đề phòng bị bắt giữ hoặc thủ tiêu.

Do đó, ông Erdogan đã kịp thời rời khỏi khách sạn ở Marmaris trước khi trực thăng của phe đảo chính đột kích khách sạn khoảng 10 phút và trở về sân bay Ataturk ở Istanbul, được binh lính của tướng Dundar chiếm giữ và bảo vệ, để kịp thời ra lệnh đập tan cuộc đảo chính.

Sau khi biết tin Tổng tham mưu trưởng Hulusi Akar bị phe đảo chính bắt làm con tin, tướng Dundar đã được ông Erdogan tin tưởng và bổ nhiệm làm quyền tổng tham mưu trưởng, chỉ huy quân đội đánh bại cuộc đảo chính.

VOA cũng cho biết, ông Dundar không phải là viên tướng cấp cao duy nhất chống lại âm mưu đảo chính, trì hoãn khoảng thời gian vô giá mà các lãnh đạo đảo chính cần để đạt được mục tiêu của mình mà còn có một số tướng lĩnh khác.

Những diễn biến nghẹt thở cũng diễn ra tại ở thủ đô Ankara, khi nhiều tướng lĩnh chủ chốt trong quân đội cũng bị phe đảo chính bắt làm con tin, trong đó có những người bị chính các trợ lý thân cận của mình bắt giữ.

Ví dụ như Tổng tham mưu trưởng là tướng Hulusi Akar bị trợ lý riêng của ông là Thiếu tướng Mehmet Disli dí súng vào đầu, yêu cầu ông ký vào bản tuyên bố đảo chính lật đổ ông Erdogan nhằm “duy trì nền dân chủ” chứ không phải phá hoại nó.

Còn Tư lệnh không quân Abidin Unal bị các vệ sĩ riêng của mình khống chế. Tuy nhiên, ông đã không chịu nghe theo mệnh lệnh của những kẻ đảo chính và kiên quyết từ chối ra lệnh cho các đơn vị vũ trang thuộc quyền tham gia tạo phản.

Việc Tổng thống Erdogan biết trước về cuộc đảo chính, cùng với những sai lầm nghiêm trọng trong việc lập kế hoạch và điều động binh lực của phe đảo chính, bao gồm 3 nhân vật chủ chốt là tướng Ozturk, tướng Adem Huduti và tướng Erdal Ozturk đã khiến cuộc đảo chính nhanh chóng thất bại.

Như vậy, nguồn tin của VOA lại trái ngược với thông tin mà Nga và chính ông Erdogan đưa ra khiến người ta không biết đâu mà lần. Tuy nhiên, dù là giả thuyết nào thì cũng có những điểm rất đáng nghi ngờ về vụ đảo chính này. Điều này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong kỳ sau.

Theo Thiên Nam

Đất Việt