Đằng sau 6 “siêu vũ khí” của Nga

Lần đầu tiên sau nhiều năm, Nga tuyên bố đã thử một trong những “siêu vũ khí”, tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân Burevestnik, một trong 6 loại vũ khí chiến lược thế hệ mới được Tổng thống Vladimir Putin giới thiệu năm 2018 nhằm khôi phục năng lực răn đe hạt nhân của Moscow.

Những siêu vũ khí này gồm tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sarmat, tên lửa siêu vượt âm phóng từ trên không Kinzhal, phương tiện lướt siêu vượt âm Avangard, hệ thống laser Peresvet, ngư lôi chạy bằng năng lượng hạt nhân Poseidon, và tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân Burevestnik.

Nhìn tổng thể, các hệ thống này mang đến những cách thức mới để kích hoạt hạt nhân từ đất liền, trên không và trên biển.

Poseidon và Burevestnik

Hai trong số những hệ thống này, ngư lôi Poseidon và tên lửa Burevestnik, gần đây trở lại tâm điểm chú ý.

Tại một buổi lễ chính thức ở Điện Kremlin ngày 4/11, Tổng thống Putin trao thưởng cho các nhà khoa học đứng sau cả 2 dự án và tuyên bố “tất cả các kế hoạch của chúng ta đang được thực hiện”, đồng thời thông báo mức độ sẵn sàng triển khai của các loại vũ khí.

Cả Burevestnik và Poseidon đều chạy bằng năng lượng hạt nhân và không được thiết kế cho mục đích sử dụng trên chiến trường, mà để đóng vai trò công cụ răn đe hạt nhân. Cả hai đều hứa hẹn tầm bắn không giới hạn và được thiết kế để vượt qua các hệ thống phòng thủ tên lửa của phương Tây.

Tuy vậy, các nhà phân tích quốc phòng phương Tây lưu ý rằng có rất ít thông tin được xác minh độc lập về tình trạng hoạt động thực sự của 2 loại vũ khí này. Hầu hết những gì được biết đến đều đến từ thông điệp của Nga.

Theo Pavel Podvig, chuyên gia vũ khí hạt nhân có trụ sở tại Geneva và giám đốc dự án nghiên cứu Lực lượng Hạt nhân Nga, Burevestnik hoạt động tương tự một tên lửa hành trình thông thường, nhưng có một điểm khác biệt quan trọng: Burevestnik được cho là chạy bằng một lò phản ứng hạt nhân thu nhỏ.

Điều này cho phép nó bay thấp và chậm trong hàng nghìn km, né tránh radar và hệ thống phòng thủ tên lửa. Moscow nói rằng tên lửa đã bay 14.000km trong 15 giờ. Về lý thuyết, nó có thể ở trên không nhiều giờ, bay vòng quanh trái đất. Nhưng ông Podvig hoài nghi về tính thực tế của nó.

“Các tên lửa hành trình vẫn có thể bị đánh chặn. Nếu nó bay thấp và mất 10 hoặc 15 giờ để đến mục tiêu, đối phương có thời gian để phát hiện”, ông nói.

Ngược lại, Poseidon hoạt động dưới nước. Đây là một ngư lôi chạy bằng năng lượng hạt nhân, được thiết kế để phóng từ các tàu ngầm như chiếc Belgorod, vốn thuộc một đơn vị bí mật của Hải quân Nga.

“Poseidon về cơ bản là một ngư lôi tầm xa. Nó có thể di chuyển với tốc độ cao khoảng 100km/h và mang theo đầu đạn hạt nhân đến gần các mục tiêu ven biển, có khả năng kích hoạt sóng thần hoặc gây ô nhiễm phóng xạ”, chuyên giâ Dmitry Gorenburg thuộc Trung tâm Phân tích Hải quân (CNA) nói với Kyiv Independent.

Giống với Burevestnik, khả năng thực sự của Poseidon vẫn chưa rõ ràng. Theo ông Gorenburg, dù Poseidon có thể khó bị phát hiện hơn tàu ngầm có người lái, nó không phải là không thể bị phát hiện.

“Nó chịu cùng những hạn chế như các hệ thống dưới nước khác. Nó không im lặng hay vô hình”, ông nói.

Cả 2 chuyên gia đều cho rằng sự tồn tại của 2 loại vũ khí này chủ yếu mang thông điệp răn đe. “Những vũ khí này được giới thiệu để cho thấy Nga vẫn có khả năng trả đũa”, ông Podvig nói.

4 siêu vũ khí khác

Trong 6 loại vũ khí, Zircon và Kinzhal là 2 loại được xác nhận đã sử dụng trong chiến đấu trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine, nhưng không loại nào được sử dụng với đầu đạn hạt nhân.

Ông Dmitry Gorenburg nói rằng tên lửa Zircon phù hợp với xu hướng phát triển công nghệ tên lửa toàn cầu.

“Zircon là một tên lửa siêu vượt âm, bước tiến tiếp theo của công nghệ tên lửa hành trình. Nó không phải là thứ chỉ Nga sở hữu. Mỹ và Trung Quốc cũng đang phát triển các hệ thống tương tự. Đây là loại vũ khí mang tính thực tiễn hơn nhiều”, ông nói.

Kinzhal, một tên lửa đạn đạo phóng từ trên không, đã được sử dụng nhiều lần chống lại Ukraine từ năm 2023. Dù Nga ban đầu tuyên bố tên lửa này “không thể bị đánh chặn”, nhưng Ukraine đã chứng minh điều ngược lại. Cả Zircon và Kinzhal đều đã bị bắn hạ thành công.

Trong tháng này, một đoạn video hiếm hoi xuất hiện trên mạng X cho thấy cảnh phóng Kinzhal từ một chiếc MiG-31, được quay ngay trong buồng lái của máy bay phóng. Đoạn phim này mang đến bằng chứng hình ảnh hiếm hoi về một trong những hệ thống được quảng bá rầm rộ nhất của Nga.

Hai hệ thống còn lại, Avangard và Sarmat, là các phương tiện mang vũ khí hạt nhân chiến lược và không có vai trò gì trong cuộc xung đột Nga - Ukraine.

“Đây là những vũ khí được thiết kế để gây thiệt hại cho Mỹ trong kịch bản một cuộc xung đột hạt nhân toàn diện”, Ankit Panda, nghiên cứu viên cao cấp của Chương trình Chính sách Hạt nhân tại Carnegie Endowment for International Peace, nói.

Theo chuyên gia Panda, Sarmat là một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa thế hệ mới, có khả năng mang nhiều đầu đạn hạt nhân.

“Avangard là một phương tiện lướt siêu vượt âm được thiết kế chủ yếu để tránh và gây áp lực lên các hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ”, ông Panda nói.

Theo các chuyên gia, giá trị chính của những vũ khí này hiện nằm ở việc gây sức ép buộc phương Tây xem xét lại sự ủng hộ dành cho Ukraine.