Cựu binh Mỹ trả nhật ký mong góp phần giúp hàn gắn vết thương chiến tranh

"Cuốn nhật ký chưa bao giờ là tài sản thuộc về tôi. Nó thuộc về họ (gia đình liệt sĩ Cao Văn Tuất) ngay từ đầu. Ngày hôm nay, tôi cảm thấy thực sự hạnh phúc khi họ đã nhận lại được kỷ vật của thân nhân", cựu binh Mỹ Peter Mathews nói với phóng viên Báo Dân trí sau khi thắp hương trước đài tưởng niệm liệt sĩ xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh vào ngày 5/3.

Ông Mathews đã viếng các liệt sĩ địa phương sau khi được giải thích rằng đây là hoạt động nhằm tưởng nhớ những người đã ngã xuống để bảo vệ đất nước Việt Nam. Trên tấm bảng Tổ quốc ghi công, có tên liệt sĩ Cao Văn Tuất, người 56 năm trước từng đứng ở phía bên kia chiến tuyến với ông Mathews.

Liệt sĩ Cao Văn Tuất cũng chính là chủ nhân cuốn nhật ký được ông Mathews tìm thấy trong ba lô dưới chân đồi 724, trong trận Đăk Tô, Tây Nguyên vào tháng 11/1967. Cựu binh Mỹ đã giữ cuốn sổ này trong suốt hơn nửa thế kỷ và quyết định trở lại Việt Nam để trao trả lại cho gia đình liệt sĩ Tuất vào ngày 5/3.

Ông Mathews không giấu nổi cảm xúc ngạc nhiên khi câu chuyện về cuốn nhật ký đã thực sự làm lay động nhiều người. Ông đồng thời ấn tượng về sự hiếu khách của người Việt Nam, dù 2 bên là cựu thù.

"Trước khi sang Việt Nam, tôi chưa chuẩn bị cho sự đón tiếp như thế này. Tôi không thể tưởng tượng được mọi người quan tâm đến câu chuyện như vậy. Tôi cảm thấy vui vì tất cả những gì đã diễn ra trong buổi lễ trao trả, nó xứng đáng đến từng phút giây", ông nói.

Người lính giải phóng Cao Văn Tuất hy sinh để bảo vệ Tổ quốc khi tuổi đời còn trẻ, nhưng tới nay phần mộ của ông vẫn chưa được tìm thấy. Cuốn nhật ký được xem là kỷ vật duy nhất của liệt sĩ Tuất mà gia đình tới nay mới có được.

Món quà vĩnh cửu

Khi đến nhà ông Hà Huy Mỳ, cháu ruột liệt sĩ Cao Văn Tuất, ông Mathews đã mang theo món quà đặc biệt - 2 bông hoa hồng lồng trong quả cầu thủy tinh. Món quà được đặt trên bàn thờ, trước khi cựu binh Mỹ thắp hương cho liệt sĩ Tuất. 

Giải thích về món quà là đóa hoa không bao giờ tàn, ông Mathews nói: "Món quà tôi tặng cho gia đình ông Cao Văn Tuất là hoa hồng vĩnh cửu. Tôi và vợ cảm nhận rằng dù ông Tuất đã hy sinh, cuốn nhật ký của ông sẽ còn mãi. Và chúng tôi muốn tặng một món quà cho họ để nhấn mạnh về sự vĩnh cửu này".

Trước đó, ông Mathews chia sẻ rằng, vào thời điểm nhặt được cuốn nhật ký 56 năm trước, ông rất bất ngờ vì trong cuốn sổ này có những bài thơ, bản nhạc, hình vẽ rất đẹp, rất nghệ thuật. Dù không hiểu cuốn sổ viết những gì, nhưng linh cảm mách bảo cựu binh Mỹ rằng, những gì mà liệt sĩ Cao Văn Tuất lưu lại trong quyển nhật ký thể hiện sự lạc quan của người lính trong thời kỳ chiến tranh khốc liệt. Sau này, khi bất cứ ai xem quyển nhật ký, họ đều có ấn tượng rất sâu sắc với cuốn sổ này, ông Mathews cho biết.

Ông Mathews kể, ngay từ thời điểm chủ nhân của cuốn nhật ký được tìm ra vào hơn một tháng trước, khi nói chuyện với gia đình liệt sĩ Cao Văn Tuất qua điện thoại và chứng kiến cảnh các thành viên bật khóc, cựu binh Mỹ đã rất xúc động.

Trước ngày sang Việt Nam, ông Mathews tự nhủ cần chuẩn bị tinh thần cho cuộc gặp ngoài đời thật. Tuy nhiên, ông chia sẻ rằng, khi nhìn thấy bà Cao Thị Diếu, người chị đã 85 tuổi của liệt sĩ Cao Văn Tuất ngồi trên xe lăn trước cửa nhà chờ nhận kỷ vật của em trai, ông đã không thể kìm được cảm xúc. Ông nắm chặt lấy tay bà Diếu, run run phát biểu trước những thành viên trong gia đình rằng, ông mong lễ trao trả sẽ giúp làm vơi bớt phần nào cảm giác mất mát, nỗi đau không thể bù đắp của gia đình.

Xoa dịu quá khứ, hướng tới tương lai

Cựu binh Mỹ nói với Dân trí rằng, lễ trao trả với ông giống một cuộc gặp gỡ để cùng xoa dịu quá khứ đau thương, hướng về tương lai phía trước với tinh thần tôn trọng lẫn nhau.

Ông cho biết: "Những diễn biến ngày hôm nay nói lên rằng, việc trao trả cuốn nhật ký về tay gia đình ông Cao Văn Tuất đã một phần giúp hàn gắn vết thương chiến tranh. Tôi mong nỗi buồn của gia đình ông Tuất sẽ nguôi ngoai và họ có thể cảm thấy vui khi nhận lại được kỷ vật của người thân".

Trong buổi lễ ngày 5/3, ông Mathews cũng gặp các cựu chiến binh Việt Nam từng tham gia cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước, quê hương. Dù 2 bên từng đứng ở 2 phía của cuộc chiến, cựu binh Mỹ cho biết, ông vẫn có thể trò chuyện với họ bình thường. 

"Giờ đây, mọi thứ đã khác rồi. Hòa bình đã được lập lại tại đất nước Việt Nam. Trong tâm trí tôi, Việt Nam giờ đã là một nơi hạnh phúc, thịnh vượng, người Việt Nam đang sống trong hòa bình và tôi cảm thấy điều này thật tuyệt", ông Mathews nói.