Cuộc đời điệp viên huyền thoại Kim Philby được đặt tên tại một quảng trường ở Mátxcơva

Quảng trường mang tên điệp viên huyền thoại người Anh nằm ở quận Yasenevo ở phía Tây Nam Mátxcơva. Cựu Giám đốc CIA Allen Dulles từng nói rằng: “Bộ ngũ Cambridge” - một nhóm gồm các quan chức cấp cao của cơ quan tình báo và Bộ Ngoại giao Anh bí mật làm việc cho Liên Xô trong những năm 1940-1950 với nhân vật trung tâm Kim Philby là nhóm tình báo mạnh nhất trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Ông Kim Philby qua đời tại Liên Xô ở tuổi 76 sau khi suýt lộ thân phận và được bí mật đưa về Liên Xô năm 1963.

Giấu mình và nguy cơ lộ tẩy

Năm 1934, Kim Philby, vừa tốt nghiệp trường Đại học Cambrigde đã được điệp viên Arnold Deutsch của tình báo Liên Xô tuyển dụng. Trong cuộc nội chiến Tây Ban Nha năm 1937-1938, ông công tác tại vùng chiến sự với tư cách là phóng viên đặc biệt của tờ The Times của Anh, song song với nhận nhiệm vụ từ Mátxcơva.

Năm 1940, Kim Philby gia nhập Cục Tình báo của Anh (SIS) và nắm giữ chức vụ Phó trưởng Phòng Phản gián.

Năm 1944, Kim Philby trở thành người đứng đầu Sư đoàn 9 của SIS, đồng thời tham gia vào các hoạt động tình báo của Xô Viết ở Anh. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, ông đã chuyển 914 tài liệu mật cho Mátxcơva. Thời gian đó, điệp viên Xô Viết đã lập công cắt tất cả các khả năng hợp nhất Đức với Anh (sau này là Mỹ) trở thành một liên minh quân sự chống lại Nga. Nhiệm vụ khó khăn này có công sức đóng góp của Kim Philby.

Năm 1949, Kim Philby được bổ nhiệm tới Washington để giám sát các hoạt động chung của các cơ quan tình báo Anh, FBI và CIA nhằm chống lại “mối đe dọa của chủ nghĩa cộng sản”. Bên cạnh việc hỗ trợ mạnh mẽ cho mạng lưới tình báo Xô Viết ở các nước phương Tây, ông cũng có được sự tin tưởng gần như hoàn toàn của cấp trên, thậm chí còn được dự kiến làm Phó Giám đốc SIS.

Năm 1951, hai người đầu tiên của nhóm “Bộ ngũ Cambridge” bị lộ là Donald Macklin và Guy Burgess. Kim Philby đã cảnh báo họ về sự nguy hiểm, nhưng bản thân ông cũng bị nghi ngờ. Năm 1956, dưới vỏ bọc của một phóng viên của tờ The Observer và The Economist, ông đã được cử đến Beirut, tại đó trong nhiều năm ông tiếp tục thu thập thông tin quan trọng về tình hình chính trị ở Trung Đông cho Liên Xô.

Trong phần cuối cuốn tự truyện của mình, Kim Philby nhớ lại: “Trong giai đoạn 1956-1963 tôi đã ở Trung Đông, đó là “cuộc chiến bí mật của tôi”. Báo chí phương Tây đã xuất bản nhiều bịa đặt về giai đoạn công việc này của tôi. Dù sao, đối với tình báo Liên Xô cũng thật thú vị khi nắm rõ các hoạt động lật đổ của CIA và SIS ở Trung Đông”. Trước nguy cơ lộ diện, Kim Philby đã được bí mật đưa đến Liên Xô. Ông đến Mátxcơva an toàn vào ngày 28-1-1963. “Cuối cùng, tôi đã về nhà!”, ông nói.

Cuộc sống giản dị sau khi “hạ màn”

Thời gian sau đó, tương đương 1/3 thời gian cuối cùng của cuộc đời ông (1963-1988), Kim Philby sống khá trầm lặng. Có người nói, mỗi ngày ông có xe riêng đưa đến trụ sở chính của Cơ quan An ninh Liên Xô (KGB) - nơi ông nắm giữ chức vụ cao cấp và có văn phòng riêng. Tuy nhiên, trên thực tế, Kim Philby chỉ đến KGB một lần, vào cuối năm 1977, 14 năm sau khi ông đến Mátxcơva. Với tư cách là khách mời, ông nói chuyện với các đồng nghiệp của mình, rằng ông đã từng đặt chân đến 7 trung tâm tình báo hàng đầu: 4 ở Anh và 3 ở Mỹ (CIA, FBI và Cơ quan An ninh Quốc gia). “Bây giờ tôi có thể nói rằng đến nay tôi đã thâm nhập 8 tổ chức tình báo lớn”, ông hài hước nói.

Trong thực tế, cuộc sống của Kim Philby ở Liên Xô đơn giản hơn những gì người ta tưởng tượng. Khi sống trong căn hộ trung tâm ở Mátxcơva với một thư viện riêng rất nhiều sách, ông giữ chức vụ tư vấn của KGB về các hoạt động tình báo phương Tây. Ngôi nhà của ông từ năm 1976 cho đến khi ông qua đời là nơi hay tổ chức hội thảo chuyên đề về nước Anh với sự tham gia của khoảng 15 người trẻ. Ngoài phổ biến kinh nghiệm “trực giác của thợ săn”, Philby còn đưa ra những tình huống thử thách khác nhau và đặc biệt tạo cơ hội để mọi người có thể trò chuyện với một “người Anh thực sự”.

Theo Yến Chi

An ninh thủ đô