Chuyến đi của trùm tình báo quyết định “số phận” của thượng đỉnh Trump - Kim

Sau khi xuất hiện thông tin ông Kim Yong-chol, Phó Chủ tịch đảng Lao động Triều Tiên kiêm Trưởng ban Mặt trận Thống nhất đảng Lao động Triều Tiên, tới New York, Mỹ vào ngày 30/5, mọi sự chú ý tập trung vào việc liệu trùm tình báo Triều Tiên và Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo có thể chốt chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều vào ngày 12/6 tới tại Singapore hay không. Nói cách khác, sự thành công của cuộc hội đàm giữa ông Kim Yong-chol và ông Mike Pompeo sẽ quyết định khả năng diễn ra cuộc gặp giữa nhà lãnh đạo Kim Jong-un và Tổng thống Donald Trump.

Chuyến đi của ông Kim Yong-chol tới Mỹ được cho là động thái đáp lễ sau hai chuyến thăm của Ngoại trưởng Pompeo tới Triều Tiên. Từ ngày 31/3-1/4, ông Pompeo đã tới Bình Nhưỡng và thảo luận về thượng đỉnh Mỹ - Triều cùng nhà lãnh đạo Kim Jong-un với tư cách là Giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA). Không lâu sau đó, ông Pompeo tiếp tục thực hiện chuyến đi thứ hai tới Triều Tiên vào ngày 9/5, nhưng lần này trên cương vị Ngoại trưởng Mỹ.

Chuyến đi của Phó Chủ tịch đảng Lao động Triều Tiên tới Mỹ lần này mang nhiều ý nghĩa đặc biệt hơn. Ông Kim Yong-chol là quan chức cấp cao nhất của Triều Tiên đặt chân tới lãnh thổ Mỹ kể từ khi ông Jo Myong-rok, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Triều Tiên và là đặc phái viên của có lãnh đạo Kim Jong-il, tới Mỹ vào tháng 10/2000 trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Bill Clinton. Chính phủ Mỹ chưa cấp bất kỳ visa nào cho các quan chức Triều Tiên tới Mỹ gần đây ngoại trừ những người được cử tham dự các cuộc họp đa phương tại các thể chế quốc tế như Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.

CNN ngày 23/5 đưa tin chính phủ Mỹ đang cố gắng thiết lập các cuộc hội đàm cấp cao với Triều Tiên với hy vọng có thể nhận thêm sự bảo đảm từ phía Bình Nhưỡng về việc nhà lãnh đạo Kim Jong-un sẽ từ bỏ chương trình hạt nhân gây tranh cãi. Ban đầu, ông Pompeo và ông Kim Yong-chol dự kiến sẽ gặp nhau tại một nơi trung lập, nhưng rốt cuộc hai bên đã nhất trí rằng “trùm tình báo” Triều Tiên sẽ đáp chuyến bay tới New York để gặp Ngoại trưởng Mỹ. Ông Pompeo cũng sẽ tới New York và gặp ông Kim Yong-chol trong ngày hôm nay 31/5.

Hai bên bàn gì?

Vấn đề cốt lõi trong chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều đầu tiên trong lịch sử là giải trừ vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng. Mỹ đang đề xuất những giải pháp sơ bộ chắc chắn để có thể xác nhận quyết tâm phi hạt nhân hóa của Triều Tiên, trong khi Bình Nhưỡng cũng tìm cách bảo đảm những nhượng bộ tương xứng của nước này. Đây cũng là vấn đề khúc mắc khiến Thứ trưởng Ngoại giao Triều Tiên Choe Son-hui và cựu Đại sứ Mỹ tại Hàn Quốc Sung Kim không thể đi đến kết luận cuối cùng trong cuộc gặp của hai quan chức này tại làng đình chiến Panmunjom ở khu phi quân sự liên Triều gần đây. Nhiều thông tin tiết lộ rằng cả hai bên đều thất bại trong việc đạt được sự thỏa hiệp trong các cuộc hội đàm song phương.

Theo đó, trách nhiệm đạt được một thỏa thuận trước khi hội nghị thượng đỉnh diễn ra được dồn lên vai Phó Chủ tịch Kim Yong-chol và Ngoại trưởng Pompeo, hai quan chức ở cấp cao hơn so với ông Choe Son-hui và ông Sung Kim. Ngoại trưởng Pompeo dự kiến một lần nữa sẽ yêu cầu phía Triều Tiên phải có bước đi nhanh chóng và cụ thể, chẳng hạn từ bỏ đầu đạn hạt nhân đã được chế tạo thành công hoặc dỡ bỏ các tên lửa đạn đạo liên lục địa của Bình Nhưỡng.

Hiện chưa rõ hai quan chức cấp cao Mỹ Triều sẽ thảo luận những gì, nhưng có khả năng chủ đề hội đàm sẽ xoay quanh các cuộc tập trận quân sự chung Mỹ - Hàn - điều mà Bình Nhưỡng phản đối từ lâu, hoặc những vấn đề mà cả hai bên đều quan tâm như phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.

Câu hỏi liệu ông Pompeo và ông Kim Yong-chol có thể đạt được thỏa thuận cuối cùng như thế nào sẽ quyết định “số phận” của thượng đỉnh Trump - Kim. Cho Sung-ryul, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Chiến lược An ninh Quốc gia, nhận định “có khả năng ông Kim Yong-chol tới Mỹ vì những khác biệt quan trọng trong lập trường của Mỹ và Triều Tiên liên quan tới vấn đề phi hạt nhân hóa cũng như sự bảo đảm cho an ninh của chính quyền Triều Tiên”.

Cuộc gặp với Tổng thống Mỹ?

Một câu hỏi nữa được đặt ra là liệu Phó Chủ tịch đảng Lao động Triều Tiên có gặp Tổng thống Donald Trump trong chuyến đi tới Mỹ lần này hay không. Xét theo nguyên tắc đáp lễ ngoại giao, việc Ngoại trưởng Pompeo, đặc phái viên của Tổng thống Trump, từng đích thân gặp nhà lãnh đạo Kim Jong-un trong cả hai chuyến đi tới Triều Tiên trước đây, ông Kim Yong-chol có khả năng sẽ gặp mặt Tổng thống Trump.

Theo giới phân tích, một trong số mục tiêu của ông Kim Yong-chol trong chuyến đi tới Mỹ là gặp Tổng thống Trump để nắm bắt các thông tin cơ bản về ông chủ Nhà Trắng, bao gồm ngôn ngữ cơ thể cũng như phong cách nói chuyện. Các thông tin về Tổng thống Trump, đặc biệt do ông Kim Yong-chol trực tiếp cảm nhận, có thể giúp Triều Tiên chuẩn bị kỹ lưỡng hơn cho hội nghị thượng đỉnh sắp tới.

Là “cánh tay phải” đắc lực của nhà lãnh đạo Kim Jong-un, tướng 4 sao Kim Yong-chol được đánh giá là một quan chức dày dạn kinh nghiệm và từng nắm giữ nhiều vị trí quan trọng trong lực lượng tình báo, quân đội và chính quyền Triều Tiên. Ông Kim Yong-chol là một trong số ít các quan chức được ngồi cùng ông Kim Jong-un trên bàn hội đàm với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in trong các cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều hôm 27/4 và 26/5. Giới chức Hàn Quốc nhận định ông Kim Yong-chol, người từng làm việc trong chính quyền của 3 đời lãnh đạo Triều Tiên, là một trong những nhân vật quyền lực nhất tại Bình Nhưỡng.

Theo nhà nghiên cứu Duyeon Kim tại tổ chức Diễn đàn Tương lai Bán đảo Triều Tiên, ông Kim Yong-chol đảm đương nhiều vai trò tại Triều Tiên, là người “cực kỳ thông thạo” các vấn đề liên quan tới phi hạt nhân và dường như giữ một vị trí quan trọng trong vòng tròn quyền lực của nhà lãnh đạo Kim Jong-un.

“Một số người từng gặp ông ấy trong những ngày đầu sự nghiệp mô tả ông là người tài giỏi, cảnh giác và dễ tiếp thu. Những người khác gặp ông ấy sau này nói rằng ông là người cứng rắn. Có thể ông ấy sẽ thay đổi thái độ tùy theo lúc đó ông ấy đang nói chuyện với ai”, Robert Carlin, cựu chuyên gia về Triều Tiên tại CIA, nhận định.

Thành Đạt

Theo Hani, Guardian