Chiến dịch trực thăng vận tuyệt mật của Nga giải cứu Deir Ezzor

Palmyra bị IS chiếm, Deir Ezzor nguy ngập

Ngày 9/12/2016, một dòng xe bọc thép Nhà nước Hồi giáo IS rời thành phố Mosul và vượt biên giới của Iraq vào Syria, băng qua sa mạc vào tỉnh Homs.

Để tiến hành chiến dịch đánh chiếm Palmyra, tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS đã huy động 4.000 tay súng và số lượng lớn trang bị, vũ khí, bao gồm các xe bán tải Toyota trang bị đại liên, súng máy phòng không, các xe bọc thép, pháo binh và cả xe tăng.

Các lực lượng tình báo, trinh sát Nga và Syria đã không phát hiện được động thái di chuyển quân của IS.

Sau này, Nga và Syria cáo buộc Mỹ đã sử dụng máy bay trinh sát để dẫn đường cho đoàn xe chiến đấu IS di chuyển trong đêm, nhanh chóng băng qua sa mạc để tới Palmyra. Tuy nhiên, điều này không thể phủ nhận được một thực tế là Nga và Syria đã quá chủ quan và bị động.

Các tay súng IS đã phát động một cuộc tấn công dữ dội vào lực lượng quân đội Syria đồn trú ở phía đông tỉnh Homs, kiểm soát thành phố cổ Palmyra và các khu vực phụ cận chỉ trong vòng 3 ngày đêm.

Sau khi bị cầm chân ở sân bay quân sự T4 (Tiyas) trong vòng 1 tháng sau đó, vào ngày 14/1/2017, một phần của nhóm IS trong khu vực Palmyra đã di chuyển đi 100 km về phía đông-đông bắc để tham gia vào nhóm quân của Nhà nước Hồi giáo tấn công vào thành phố Deir Ezzor.

Chỉ trong vài ngày, IS lại huy động thành công một lực lượng lớn tới 7.000 tay súng và hàng trăm phương tiện chiến đấu để phá vỡ thế trận phòng thủ của Quân đội Syria (SAA), cắt đôi lực lượng Syria ở thành phố thủ phủ của tỉnh này là Deir Ezzor.

Tình hình trở nên rất nguy hiểm đối với lực lượng bảo vệ Deir Ezzor đã khiến lực lượng Hàng không-Vũ trụ Nga và Không quân Syria phải huy động hàng nghìn lượt máy bay từ căn cứ không quân Hmeymim, tiến hành 80-100 phi vụ một ngày để ngăn chặn đà tấn công của IS.

Tuy nhiên, với chiến thuật sử dụng xe đánh bom cảm tử (VBIED), mỗi xe chứa tới 1 tấn thuốc nổ, cùng với sự liều chết và lực lượng đông đảo, IS vẫn liên tiếp giành được thắng lợi trước Quân đội Syria. Nếu không nhận được sự cứu viện thì thành phố Deir Ezzor sẽ nhanh chóng bị thất thủ về tay IS.

Đây sẽ là “đại họa” đối với chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad bởi khi đó, tổ chức khủng bố này sẽ hoàn toàn làm chủ một vùng rộng lớn từ Raqqa đến Deir Ezzor và phía đông tỉnh Homs, củng cố vững chắc căn cứ địa, uy hiếp tới tận khu vực thủ đô Damascus.

Nga-Syria chuẩn bị kế hoạch tiếp viện cho sân bay Deir Ezzor

Sau 1 tuần bị IS áp đảo ở chiến trường thành phố, trước sức tiến công vô cùng mạnh mẽ của khủng bố Nhà nước Hồi giáo, Bộ Tư lệnh quân đội Syria quyết định phải bổ sung quân số cho lực lượng phòng thủ sân bay Deir Ezzor, nếu không cả sân bay và thành phố sẽ bị IS đánh chiếm.

Tuy nhiên, không quân Syria không có cách nào hạ cánh máy bay vận tải tại sân bay Deir Ezzor vì lực lượng IS đã áp sát sân bay, các máy bay khổng lồ này sẽ dễ bị các hệ thống phòng không vác vai (MANPADS) và các loại súng máy phòng không của khủng bố bắn hạ, đặc biệt là trong quá trình cất cánh, hạ cánh và khi đang đỗ trên đường băng.

Do đó, các cố vấn Nga và Bộ tư lệnh Quân đội Syria đã quyết định chỉ gửi binh sĩ đến tăng viện, không mang theo vũ khí và đạn dược, bởi điều đó là quá nguy hiểm nếu máy bay bị bắn trúng. Và kế hoạch tung quân tăng viện cho Deir Ezzor bằng máy bay vận tải và trực thăng đã được phê duyệt.

Để thực hiện kế hoạch giải cứu Deir Ezzor, hàng trăm binh sĩ Syria đã được vận chuyển tới sân bay Qamishli thuộc tỉnh al-Hasakah (Hasakeh) ở phía Đông Bắc Syria vào đêm 23/1, bằng bốn máy bay vận tải quân sự hạng nặng Ilyushin Il-76 của Nga.

Sân bay Qamishli có đường băng kích thước 3.615 x 46m phù hợp với việc cất, hạ cánh của các máy bay vận tải cánh cố định hạng nặng, được bảo vệ bởi các tiểu đoàn của Trung đoàn 154 của quân đội Syria.

Một yếu tố nguy hiểm cao cho chiến dịch này là tỉnh al-Hasakah gần như hoàn toàn nằm trong sự kiểm soát của lực lượng vũ trang thuộc Đơn vị Bảo vệ Nhân dân người Kurd (YPG), với sự giám sát của các chuyên gia quân sự Mỹ.

Sân bay Qamishli nằm cách sân bay Rmelan 50 km về phía tây bắc, nơi ba trung đội an ninh (100 người) của Lữ 101 lính dù Mỹ, được triển khai ngày 19/1/2016.

Quân đội Mỹ đã tu sửa và thiết lập một đường băng dài 700m và một khu trú đỗ cho các loại trực thăng hạng nặng như MH-60 và máy bay trực thăng cánh quạt nghiêng MV-22. Những máy bay này được Mỹ sử dụng trong cuộc chiến chống IS ở Raqqa của Syria và Mosul của Iraq.

Ngoài ra, do không phận al-Hasakah nằm trong khu vực có các tuyến hành trình ném bom của máy bay thuộc các liên minh chống khủng bố Nhà nước Hồi giáo do Mỹ đứng đầu, do đó, đường bay của nhóm máy bay trực thăng tiếp vận tiếp vận Mi-8/17 được xây dựng tránh cắt phải các tuyến bay này.

Đồng thời, công tác trinh sát, giám sát và bảo vệ tốp máy bay này cũng được Nga và Syria xây dựng hết sức chặt chẽ, tiêu biểu cho một chiến dịch trực thăng vận trên chiến trường hiện đại.

Kế hoạch trực thăng vận hoàn hảo của Nga-Syria

Vào đêm 23, rạng sáng 24/1, tại sân bay Qamishli, 20 chiếc trực thăng Mi-8/17 làm nhiệm vụ chuyên chở các nhóm binh lính Syria đã được huy động sẵn sàng làm nhiệm vụ. Ngoài ra, còn có 2 chiếc Mi-8/17 bay theo làm nhiệm vụ dự phòng và tìm kiếm, cứu hộ nếu 1 trong 20 chiếc kia gặp sự cố.

Điều khiển những chiếc trực thăng này là những phi công giàu kinh nghiệm của Nga và Syria. Phi đội trực thăng chở quân cất cánh một loạt bốn hoặc năm chiếc một tốp và duy trì nghiêm đội hình biên đội bay, mỗi nhóm duy trì một khoảng cách là 4 km.

Hành trình bay của phi đội bay trên lãnh thổ bị chiếm đóng của Nhà nước Hồi giáo (toàn bộ tỉnh Deir Ezzor), do đó, đường bay của họ vòng qua tất cả các địa điểm trong địa bà kiểm soát của khủng bố, tổng hành trình bay vào khoảng 250km, bao gồm cả một số đoạn chuyển hướng để tránh IS.

Trên hành trình từ sân bay Qamishli (tỉnh al-Hasakah) đến thành phố Deir Ezzor, các máy bay trực thăng đều tắt tất cả các loại đèn báo và duy trì độ cao bay tối thiểu là 2.500m.

Đường bay của tốp máy bay trực thăng Mi-8/17 được theo dõi chặt chẽ bởi các hệ thống điều khiển không lưu quân sự của Nga và cũng được theo dõi bằng các radar kiểm soát đường không của quân đội Syria.

Ngoài ra, một máy bay trinh sát kỹ thuật vô tuyến điện (ELINT) Il-20M1 cũng đã tiến hành các phi vụ trinh sát trong không phận phía đông Syria, giám sát tình hình di biến động của khủng bố Nhà nước Hồi giáo và các máy bay khác xuất hiện trong khu vực.

Máy bay Il-20M1 được trang bị radar Kvalat-2 và các hệ thống trinh sát hồng ngoại, hệ thống trinh sát quang học, có thể phát hiện máy bay và các thiết bị cơ động trên mặt đất ở khoảng cách lên đến 300 km.

Trên đường hành trình, biên đội máy bay trực thăng được 2 máy bay chiến đấu đa năng Su-35 của Nga bay cao hộ tống và yểm trợ trên không, còn một số máy bay cường kích Su-25 Nga tiến hành yểm trợ hỏa lực mặt đất ở khu vực hạ cánh ở sân bay Deir Ezzor.

Nằm trong khu vực giao tranh khốc liệt với sự áp sát của các tay súng IS, nhiệm vụ chính của máy bay Su-25 Nga là tấn công vào các mục tiêu của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo quanh sân bay Deir Ezzor, ngăn chúng tiếp cận quá gần khu vực đường băng.

Ngoài ra, trong tình huống một trong các trực thăng vận tải Mi-8/17 bị bắn rơi hoặc bị hư hỏng, nhiệm vụ của các máy bay ném bom Su-25 Nga là cung cấp sự yểm trợ cho hai máy bay trực thăng dự bị tiến hành các nhiệm vụ tìm kiếm và cứu hộ.

Khu vực không phận sân bay quân sự Deir Ezzor đã có sự giám sát và chỉ dẫn của các máy bay trinh sát không người lái Nga. Các UAV trinh sát Nga giám sát hoạt động đổ bộ của tất cả các máy bay trực thăng và gửi hình ảnh trực tuyến về sở chỉ huy chiến dịch.

Thông tin chiến dịch được truyền trong thời gian thực về sở chỉ huy-điều phối đặt tại căn cứ không quân Hmeymim, để các chuyên gia quân sự Nga có một bức tranh hoàn chỉnh về chiến dịch và sẵn sàng để can thiệp trong trường hợp phát sinh hoàn cảnh đặc biệt.

Các máy bay trực thăng Mi-8/17 bay vòng tròn trên không phận gần căn cứ không quân Deir Ezzor (vẫn nằm trong sự kiểm soát của binh sĩ Syria) ở độ cao 2.500m. Các phi hành đoàn máy bay trực thăng có thiết bị nhìn đêm và căn cứ không quân Deir Ezzor cũng đã được trang bị các hệ thống chỉ thị laser của Nga.

Các hệ thống laser Nga đánh dấu khu vực hạ cánh hình chữ nhật cho máy bay trực thăng. Tia laser vô hình đối với khủng bố IS nhưng các phi công trực thăng Mi-8/17 lại quan sát rất rõ ràng với các thiết bị nhìn đêm. Do đó, trực thăng chỉ cần mất khoảng 30-50 giây để hạ cánh xuống mặt đất.

Quân tiếp viện tới, Syria giữ vững sân bay Deir Ezzor

Phi đội trực thăng đã vận chuyển được khoảng 500 binh sĩ Syria, bao gồm lực lượng tương đương một tiểu đoàn tăng của Lữ 153 thuộc Sư đoàn 1 xe tăng (trừ xe tăng) và hai nhóm quân lớn của lực lượng tác chiến đặc biệt (trừ vũ khí và đạn dược), nâng tổng quân số lực lượng phòng vệ tại Deir Ezzor lên đến 4.000 - 5.000 người.

Lực lượng này thuộc Lữ đoàn Cơ giới T137 (gồm có các xe thiết giáp BMP-1 IFV, xe tăng T-55, T-72 và hệ thống pháo phòng không tự hành ZSU-23-4 Shilka), Lữ đoàn 104 đổ bộ đường không, Trung đoàn pháo binh 121 (gồm có các loại pháo M-46, D-30; hệ thống rocket nhiều nòng BM-21 Grad và lực lượng phòng vệ quốc gia NDF).

Deir Ezzor là trụ sở của Sư đoàn cơ giới 17 vừa được hình thành trong cuộc chiến này để bảo vệ phía đông bắc Syria. Ngoài ra, ở đây còn có Lữ đoàn 154 tác chiến đặc biệt và Lữ đoàn tăng 93, với trang bị gồm có 100 xe tăng T-55 và 40 xe thiết giáp BMP-1 IFV.

Lực lượng bảo vệ Deir Ezzor, đặc biệt là khu vực sân bay nắm lợi thế là có sẵn các kho vũ khí và đạn dược lớn ở đây, nên lực lượng đổ bộ xuống không cần phải mang theo vũ khí, trang bị của họ mà vẫn có đầy đủ thiết bị tác chiến.

Kết quả của việc tăng viện hơn 500 quân này là lực lượng phòng thủ Syria ở sân bay Deir Ezzor đã giữ vững được sân bay, bất kể việc bị IS cắt rời khỏi thành phố, đồng thời họ đã thực hiện một cuộc phản công thành công và bắt đầu mở chiến dịch khôi phục kết nối giữa hai nửa phía bắc và phía nam của thành phố Deir Ezzor.

Có thể nói rằng, kết quả thành công của chiến dịch trực thăng vận này đã quyết định đến việc quân đội Syria giữ vững và đẩy lùi lực lượng khủng bố IS ở Deir Ezzor. Nó thể hiện trình độ tác chiến không vận của Nga-Syria là rất cao trong điều kiện chiến tranh hiện đại.

Tuy nhiên, chiến dịch giải vây thành công này cũng chỉ rõ một điều là khả năng làm chủ chiến trường của Quân đội Syria còn nhiều hạn chế. Nếu không có những phương tiện chiến đấu hiện đại và điều kiện chi viện hơn hẳn so với IS thì Quân đội Syria đã có thể để mất thành phố Deir Ezzor, giống như ở Palmyra.

Theo Thiên Nam

Đất Việt