Cạnh tranh lợi nhuận giữa ngành hàng không và đường sắt cao tốc Trung Quốc

Các hãng hàng không Trung Quốc đang mắc kẹt trong một nghịch lý: dù lượng hành khách tăng lên, họ vẫn chật vật kiếm lợi nhuận khi cạnh tranh ngày càng gay gắt trên các tuyến phổ biến, và mạng lưới đường sắt cao tốc hàng đầu thế giới mang đến lựa chọn hấp dẫn cho nhiều hành khách trong nước.

Theo báo cáo của đơn vị Embraer, các hãng hàng không Trung Quốc vẫn tập trung mạnh vào các tuyến vốn đã bão hòa, khi hơn 65% chuyến bay khai thác tại các hành lang có mật độ cao, với hơn 800 hành khách mỗi ngày.

Ngoài ra, các chuyến bay hiện đạt gần 76% công suất, chủ yếu trên các tuyến có từ 3 đối thủ cạnh tranh trở lên.

“Điều này tạo ra một thị trường bị chi phối bởi cuộc chiến tần suất, áp lực giá và lợi nhuận biên suy giảm”, báo cáo nhận định.

Cơ cấu đội bay cũng góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề. Hơn 80% máy bay thân hẹp của Trung Quốc được tối ưu hóa cho vận tải mật độ cao, chặng ngắn đến trung bình, khiến các thị trường ít khách hơn bị bỏ ngỏ.

Đường sắt cao tốc tạo thêm một khó khăn mang tính cấu trúc khác. Báo cáo cho biết sự phát triển nhanh của mạng lưới đường sắt Trung Quốc đã làm thay đổi căn bản mô hình di chuyển nội địa, đẩy các hãng hàng không vào cuộc cạnh tranh khốc liệt hơn trên những hành lang còn lại có khả năng sinh lời.

“Với nhiều cặp thành phố có cự ly dưới 1.000km, đường sắt cho thời gian di chuyển nhanh hơn, giá rẻ hơn và trong một số trường hợp còn có tần suất cao hơn, làm suy yếu khả năng định giá của các hãng hàng không”, báo cáo nhấn mạnh.

Ví dụ tuyến Quảng Châu - Vũ Hán, đây là “trường hợp kinh điển và đau đớn”, khi lợi nhuận trên tuyến bay từng rất phổ biến này đã giảm gần 40% sau khi tuyến đường sắt cao tốc giữa 2 thành phố đi vào hoạt động năm 2009, và “đến nay vẫn tiếp tục ở mức thấp”.

Dữ liệu giá vé cho thấy áp lực với các hãng hàng không đang tăng. Giá vé nội địa trung bình giảm từ 848,6 nhân dân tệ (120 USD) trong quý I/2024 xuống còn 766,9 nhân dân tệ (108 USD) trong quý I năm nay, tương ứng giảm 9,6%. Đây là mức giảm mà các nhà nghiên cứu dự báo sẽ kéo biên lợi nhuận giảm thêm 8,35%.

Báo cáo cũng lưu ý, giá vé nội địa tăng chậm hơn chỉ số giá tiêu dùng (CPI) suốt thập kỷ qua, đồng nghĩa các hãng hàng không đang âm thầm “trợ giá” cho hành khách khi phải gánh chi phí vận hành tăng cao.

“Điều này củng cố kết luận: giảm giá vé để kích cầu và lấp đầy ghế không thể bù đắp cho sự bào mòn doanh thu mà nó gây ra”, Embraer khẳng định.

Để phá vỡ vòng luẩn quẩn này, Embraer đề nghị các hãng mở rộng sang các thị trường nội địa còn bỏ ngỏ, đặc biệt là tại các thành phố cấp ba, cấp bốn của Trung Quốc, nơi đô thị hóa và tăng trưởng khu vực đang tạo ra nhu cầu chưa được khai thác.

Báo cáo xác định 797 cặp thành phố chưa có đường sắt cao tốc, mất hơn 4,5 giờ di chuyển bằng tàu hoặc hiện chưa có chuyến bay trực tiếp. Trong số này, có 185 cặp có thể ngay lập tức hỗ trợ các tuyến mới với ít nhất 3 chuyến mỗi tuần, có thể tạo ra 9,04 triệu hành khách trong năm nay.

Báo cáo cũng khuyến nghị phát triển các tuyến quốc tế ngắn, đặc biệt từ các thành phố lớn khu vực như Thành Đô, Vũ Hán, Nam Ninh và Côn Minh đến các điểm đến quanh châu Á.

Ngoài ra, Embraer nhấn mạnh các hãng hàng không cần sử dụng nhiều hơn máy bay thân hẹp 100-150 chỗ và máy bay phản lực dưới 100 chỗ nhằm cắt giảm chi phí vận hành và khôi phục lợi nhuận.

Năm ngoái, ngành hàng không dân dụng Trung Quốc có lãi trở lại lần đầu tiên kể từ năm 2020.