Các "nắm đấm thép" của Ukraine tơi tả, Nga chớp thời cơ tấn công toàn diện

Nga giành lại quyền chủ động

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 31/1 tuyên bố: "Mục tiêu quan trọng nhất của quân đội Nga trên mọi chiến trường là tiến sâu hơn vào khu vực chiến tuyến của Ukraine". Ông nói rằng để đạt được mục tiêu "phi quân sự hóa" Ukraine, Nga đang sử dụng vũ khí tầm xa, độ chính xác cao để tập kích vào cơ sở hạ tầng quân sự và doanh nghiệp quốc phòng của Ukraine.

Tổng thống Putin cũng cho rằng, cuộc phản công 2023 của Kiev đã "hoàn toàn thất bại" và quyền chủ động trên chiến trường hiện hoàn toàn nằm trong tay lực lượng Moscow.

Nói cách khác, theo nhận định của người đứng đầu Điện Kremlin, cuộc xung đột đang chuyển sang giai đoạn Nga chủ yếu tấn công, còn đối phương chủ yếu phòng ngự.

Theo các chuyên gia phân tích của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ, mục tiêu của ông Putin là đưa lãnh thổ nước Nga ra khỏi tầm bắn của vũ khí Ukraine và các hệ thống tầm xa được các đồng minh phương Tây cung cấp cho Kiev.

Kharkov ở đông bắc Ukraine là một trong những thành phố mà ông Putin đưa vào danh sách các khu vực phi quân sự giả định này. Về lý thuyết, khu vực này có thể sẽ giúp Moscow triển khai những cuộc đột kích dọc biên giới phía bắc từ tỉnh Belgorod.

Giờ đây, hàng trăm nghìn binh sĩ Nga đang kích hoạt vòng xoay khổng lồ ào ạt tiến lên cùng lúc trên dọc chiến tuyến dài hơn 1.000km. Mọi thứ đang hướng tới sự sụp đổ của toàn bộ chiến tuyến và nguy cơ thất bại dây chuyền đối với Kiev dần lộ rõ.

Trước đó, ngay từ tháng 11/2023, sau khi nhận thấy tình hình không khả quan, đích thân Tổng thống Volodymyr Zelensky chính thức ra lệnh xây dựng hệ thống phòng thủ liên hoàn để sẵn sàng đương đầu với sự áp đảo mạnh mẽ của đối phương.

Có thể thấy, nhiều cuộc chiến tranh trên bộ quy mô lớn trong lịch sử quân sự thế giới chỉ ra rằng, ở giai đoạn chuyển đổi từ phòng thủ chiến lược sang tấn công chiến lược, bên tấn công sẽ tích cực phát động các chiến dịch quy mô lớn nhằm đảo ngược cục diện.

Ví dụ, trên chiến trường Xô - Đức trong Thế chiến thứ hai, sau khi bảo vệ được Stalingrad, Liên Xô chuyển sang tấn công toàn diện trên chiến trường trải dài từ Bắc Kavkaz đến Nam Kavkaz và thắng lợi vang dội.

Hiện tại dường như cũng vậy, quân đội Nga cầm cự hiệu quả trước cuộc tổng phản công, cho đến tháng 10/2023 - khi binh lực của Kiev xuống sức, các "nắm đấm thép" do NATO đào tạo và trang bị tổn thất nặng - Moscow bắt đầu tiến hành cuộc phản công cục bộ trên một số khu vực như Avdiivka, Marinka, Kupyansk, Bakhmut và một số hướng khác.

Họ đã thành công. Trước hết là giành quyền kiểm soát thành phố Marinka vào ngày 25/12/2023, sau đó ngày 17/2, Nga tiếp tục giành được chiến thắng khi tiến chiếm hoàn toàn Avdiivka, thành phố tiền tuyến và cũng là chốt chặn kiên cố cuối cùng của Ukraine ở miền Đông.

Điều đó cho thấy, sức mạnh của Ukraine thực sự thiếu chiều sâu, trong khi đó viện trợ nước ngoài tiếp tục giảm sút, và Kiev sẽ khó phát động một cuộc hành binh lớn trong năm 2024.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cho biết tại cuộc họp với tướng lĩnh quân đội ngày 27/2, kể từ khi xung đột nổ ra cách đây 2 năm, Ukraine đã mất hơn 444.000 binh sĩ. Ông khẳng định: "Do hành động quyết đoán của quân đội chúng ta, tiềm lực chiến đấu của quân đội Ukraine đang giảm dần. Tính trung bình, kể từ đầu năm, mỗi ngày Ukraine mất hơn 800 quân và 120 vũ khí khác nhau".

Con số này cao hơn nhiều so với 31.000 binh sĩ thiệt mạng mà Tổng thống Ukraine Zelensky tiết lộ cuối tuần trước. Tuy nhiên, con số mà ông Zelensky nêu không bao gồm binh sĩ bị thương với lý do việc tiết lộ thông tin đó sẽ có lợi cho việc lên kế hoạch tác chiến của Nga.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Anh ước tính, trong khoảng thời gian từ tháng 2/2022 đến cuối tháng 11/2023, phía Nga có khoảng 70.000 binh sĩ thiệt mạng cùng với 220.000-280.000 người bị thương.

Cả Nga và Ukraine đều không tiết lộ con số tổn thất chính thức, dẫn tới rất nhiều đồn đoán về thương vong của mỗi bên.

Tuy vậy, trên chiến trường Ukraine, Nga rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm xương máu để áp dụng những điều chỉnh chiến thuật phù hợp. Khi bắt đầu phản công, Nga chọn cách tiếp cận ít tiêu hao và giảm thương vong đến mức thấp nhất.

Các quốc gia phương Tây tích cực viện trợ cho Kiev để "chơi lớn", tuy nhiên sau khi lực lượng tinh hoa bị tiêu hao hết, Moscow bắt đầu đổi vai và tiến hành phản đòn.

Hướng phát triển chính của Nga sẽ ở đâu?

Câu hỏi đặt ra đó là đâu sẽ là hướng Nga sẽ đánh lớn trong năm 2024? Cơ quan tình báo Anh nói với Tổng thống Zelensky: "Rất có thể người Nga hướng về Kharkov. Trên thực tế, xét theo tình hình chiến trường hiện nay, Nga và Ukraine đều đang tập trung tại Donbass thuộc miền đông và miền nam Ukraine".

Đặc biệt, sau khi giành được Avdiivka, cụm binh lực Nga gồm tới 40.000-50.000 binh sĩ tại đây có thể được giải phóng, chuyển hướng sang nơi khác hoặc tiếp tục phát huy chiến quả về hướng tây.

Trên chiến trường Zaporizhia và Donbass, hai bên gần như cận chiến, với các nhóm đơn vị quy mô lớn. Tuy nhiên trong thời đại vệ tinh và UAV bay khắp bầu trời, rất khó để bí mật tập hợp quy mô lớn, do vậy cả Nga và Ukraine đang chơi "quân bài ngửa". Khu vực nào bên tấn công tập trung thì cũng là nơi bên phòng thủ tăng cường nghênh chiến.

Ước tính, Nga hiện có 200.000 binh sĩ hợp đồng "vắng mặt" trên chiến trường. Được biết, số quân rất lớn này đang tập trung về hướng Belgorod, biên giới Nga giáp với Ukraine.

Trong thời gian qua, Belgorod là lãnh thổ của Nga trực tiếp bị đối phương tập kích nhiều nhất, tuy nhiên đây cũng có thể là hướng mà Moscow bung sức tiến vào bao vây Kharkov.

Trong giai đoạn đầu tiên của cuộc xung đột, quân đội Nga từ Belgorod tiến vào lãnh thổ Ukraine, bao vây Sumy, Kharkov và các thành phố lớn khác rồi tạm thời chiếm được chúng nhưng sau đó họ phải rút đi do bị đối phương đánh trả ác liệt.

Năm 2024, Nga có thể "lấy lại về mặt kỹ thuật" khả năng phát triển dọc theo hướng Kharkov, cố gắng mở ra các điểm nóng mới trên phía bắc và phía tây, đe dọa hậu phương của Ukraine tại Donbass và ngăn cản đối phương tập trung vào phía đông.

Đây được cho là phương án tác chiến thuận lợi nhất để Nga đạt đột phá lớn khi họ có trong tay lực lượng dự bị gồm 200.000 lính hợp đồng.

Vì vậy, nếu Nga phát động chiến dịch tổng lực vào năm 2024, việc mở chiến trường Kharkov tại phía Bắc là lựa chọn quan trọng. Suy cho cùng, giao tranh ác liệt diễn ra liên tục ở phía nam và phía đông trong hai năm, nơi hệ thống phòng thủ của Ukraine tương đối mạnh và hoàn chỉnh.

Chỉ bằng cách mở mặt trận ở miền bắc Ukraine, Nga mới có thể đạt được những bước đột phá lớn hơn, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho mặt trận phía đông và phía nam. Vì vậy, hãy cùng xem khi nào phiên bản tiếp theo của "Mặt trận Kharkov" sẽ bắt đầu.

Thế bố trí chiến lược năm 2024 của Nga thực sự khó đoán

Từ cuối năm 2023, Nga bắt đầu chiến dịch tập kích đường không lớn nhất kể từ sau xung đột, phá hủy nhiều trận địa phòng không và hàng loạt cơ sở sản xuất quốc phòng của Ukraine.

Sau khi chiến dịch tập kích tên lửa tạm dừng, vào khoảng ngày 28/1, Quân đội Nga tiến hành các cuộc tấn công đa hướng và quy mô tăng dần. Theo phán đoán, chiến dịch diện rộng này có khả năng phá vỡ thế bế tắc và thay đổi hiện trạng xung đột trên chiến trường Ukraine hiện nay. Việc chiếm được Avdiivka hôm 17/2 chỉ là một thắng lợi bước đầu.

Theo những đánh giá cập nhật nhất do Bộ Quốc phòng Ukraine đưa ra, có khả năng Nga đang tiến hành chiến dịch trên bộ lớn nhất kể từ đầu cuộc xung đột.

Nơi căng thẳng hàng đầu hiện nay trên chiến trường Ukraine là giáp ranh giữa Kharkov và Lugansk. Trong đó, Kharkov là thành phố tập trung nhiều đầu mối giao thông quan trọng tại đông bắc Ukraine và là thành phố lớn thứ hai của nước này, sau thủ đô Kiev.

Sau khi kiểm soát các khu định cư Krakhmalnoye và Tabaevka thuộc Kharkov, Quân đội Nga đang tiến về làng Peschanoye, nằm giữa đường cao tốc đến Kupyansk và sông Oskol. Diện tích khu vực bị quân đội Nga tràn ngập trong vài tuần qua lên tới hơn 100km2.

Bộ Quốc phòng Nga cho biết: "Làng Tabaevka đã bị quân Nga kiểm soát". Tuy nhiên vấn đề không chỉ là việc Nga chiếm được một ngôi làng nào đó, mà họ đang thực hiện phá vỡ thế trận phòng ngự của Ukraine trong hơn một năm qua.

Nga đang tạo thế chiến lược mới tại khu vực Kharkov, đe dọa chia cắt lực lượng phòng thủ của Ukraine trước sự tập trung trên hướng Donetsk.

Quân Nga tiến về hướng Svatovsky (vùng Kharkov), đẩy lực lượng Ukraine đến tuyến phòng thủ vừa xây về phía làng Peschanoye. Xa hơn một chút về phía bắc, ngay gần Kupyansk, các vị trí của quân Ukraine cũng đang lùi dần về phía tây và tây nam.

Hiện Ukraine tổ chức các trận địa phòng ngự ngăn Nga tiến nhanh để có thể tiếp cận Kharkov, với loạt cứ điểm được xây dựng kiên cố như tại Sinkovka, gần Kupyansk.

Như vậy, việc Nga động binh tại khu vực này sẽ kéo giãn toàn bộ chiến trường Ukraine. Những thắng lợi cục bộ mang tính chiến thuật đến một lúc nào đó sẽ trở thành một bước đột phá lớn vào tuyến phòng ngự của đối phương.

Cuộc tiến công của Nga trên hướng Kharkov có thể sẽ không dừng lại trên tuyến phòng thủ tiếp theo, mà sẽ phát triển mạnh để dẫn đến sự sụp đổ hàng loạt của đối phương.

Việc lực lượng Moscow tràn ngập Tabaevka là một ví dụ về cách tiếp cận như vậy. Sớm hay muộn, Kiev sẽ không có thời gian để tạo ra một tuyến phòng thủ mới. Đó cũng có thể là chìa khóa để Nga tạo ra đột phá tại chiến trường Ukraine.

Đã có những dấu hiệu rõ rệt cho thấy Kharkov có thể trở thành điểm nóng mới rất nguy hiểm với Kiev. Viện nghiên cứu Ukraine nhận định Nga tập trung lực lượng quy mô lớn ở Kupyansk.

"Lực lượng Nga đang có kế hoạch kiểm soát toàn bộ tỉnh Donetsk và Lugansk, cùng một phần tỉnh Kharkov tới bờ sông Oskol vào tháng 3", Trung tâm Chiến lược Quốc phòng Ukraine (CDSU), viện nghiên cứu có trụ sở tại Kiev, ngày 3/2 đề cập tới dòng sông cắt ngang qua thành phố Kupyansk ở Kharkov.

Theo CDSU, lực lượng Nga tập trung 40.000 quân, 500 xe tăng, 650 thiết giáp, 430 khẩu pháo và hơn 150 pháo tự hành trên hướng Kupyansk.