Bức tranh thế giới 2013 qua 10 sự kiện nổi bật

Thứ hai, 30/12/2013 - 09:46

(Dân trí) - Bức tranh thế giới năm qua không có nhiều điểm sáng khi bê bối, tranh chấp, thiên tai nổi lên là điểm chính. Mặc dù cũng có một vài thành công trong hai hồ sơ nóng quốc tế, nhưng chưa đủ để thay đổi gam màu chủ đạo của thế giới năm 2013.

1. Siêu bão lịch sử Haiyan và nổ thiên thạch lớn nhất trong 100 năm

Siêu bão Haiyan - một trong những cơn bão mạnh nhất trong lịch sử - đã tàn phá miền Trung Philippines, làm hơn 5.200 người thiệt mạng và 1.600 người mất tích. Cơn bão san phẳng nhiều nhà cửa, trường học và sân bay, làm ảnh hưởng cuộc sống của hơn 4 triệu người. Sự khốc liệt của thiên tai một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về việc thế giới cần chung tay hành động chống biến đổi khí hậu.

Sức tàn phá khủng khiếp của siêu bão Haiyan.

Trong khi đó, ngày 15/2, toàn vùng Urals của Nga đã bất ngờ rực sáng sau khi một thiên thạch lớn rơi xuống và gây ra vụ nổ khiến khoảng 1.200 người bị thương. Với kích thước lên tới 10.000 tấn, đây là thiên thạch lớn nhất lao xuống Trái đất trong hơn 100 năm qua, giải phóng năng lượng lên tới 500 kilitons, gấp 30 lần quả bom nguyên tử Mỹ ném xuống Hiroshima năm 1945. Vụ nổ xảy ra ngoài dự báo của giới khoa học cho thấy mối đe dọa từ thiên thạch vẫn luôn hiện hữu như đã từng xảy ra trong suốt chiều dài lịch sử tồn tại của Trái đất.

Vệt sáng lớn được tạo ra khi thiên thạch lao xuống vùng Urals của Nga.

2. Căng thẳng bùng nổ ở Đông Bắc Á

Khu vực Đông Bắc Á trong năm qua liên tục dậy sóng với các cuộc tranh chấp chủ quyền biển đảo và hoạt động tăng cường quân sự của các bên. Với Trung Quốc, nước này đẩy mạnh hoạt động của tàu sân bay Liêu Ninh, đưa vào phiên chế đội tàu ngầm hạt nhân và thành lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở Hoa Đông chồng lấn lên các vùng ADIZ xác lập trước đó của Nhật Bản và Hàn Quốc.

Trong khi đó, Nhật Bản tăng cường tiềm lực quân sự và đẩy nhanh tiến trình xây dựng quân đội chính quy. Còn Hàn Quốc quyết định mở rộng ADIZ và bày tỏ lập trường cứng rắn hơn với Triều Tiên. Những động thái này báo hiệu mâu thuẫn khu vực sẽ còn tiếp tục leo thang, đặc biệt khi Bắc Kinh chưa từ bỏ cách tiếp cận cứng rắn để phản đối chiến lược xoay trục an ninh của Mỹ vốn được Nhật Bản và Hàn Quốc ủng hộ.

Các vụ đối đầu căng thẳng ở Đông Bắc Á xuất hiện nhiều hơn trong năm qua.

3. Thế giới tiễn biệt ba nhân vật lớn

Năm 2013, người dân thế giới mất đi 3 nhân vật kiệt xuất đã dành cả đời đấu tranh vì độc lập, tự do dân tộc và quyền bình đẳng cho con người. Nghệ thuật quân sự tài ba của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cuộc đấu tranh trường kỳ chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Apathei của cố Tổng thống Nelson Mandela và cuộc cách mạng Bolivar xây dựng CNXH ở Venezuela của cố Tổng thống Chavez đã đi vào lịch sử nhân loại và sẽ sống mãi trong tâm trí của người dân các nước.

Cố Tổng thống Venezuela Hugo Chavez, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và cố Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela.

4. Bê bối do thám Mỹ

Vụ bê bối nghe lén điện thoại và xâm nhập thư điện tử cá nhân trên diện rộng của Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA) giáng đòn mạnh vào uy tín và ngành tình báo Mỹ, làm ảnh hưởng nghiêm trọng quan hệ của Mỹ với các nước, kể cả với các quốc gia đồng minh ở châu Âu. Việc tiết lộ các tài liệu tình báo tối mật của cựu nhân viên Cơ quan tình báo Mỹ (CIA) Edward Snowden không chỉ phơi bày bản chất của hoạt động tình báo Mỹ, mà còn làm thay đổi nhận thức của thế giới đối với những cạm bẫy trên mạng Internet.

Vì hành động tiết lộ tài liệu mật của NSA, Edward Snowden được tạp chí Foreign Policy xếp ở vị trí đầu tiên trong danh sách 100 nhà tư tưởng thế giới năm 2013.

5. Syria đồng ý tiêu hủy vũ khí hóa học

Thế giới tránh được nguy cơ rơi vào một cuộc đại chiến thứ 3 khi chính phủ Syria may mắn thoát hiểm trong gang tấc bằng thỏa thuận chung Nga - Mỹ về việc tiêu hủy kho vũ khí hóa học của Syria (được đánh giá lớn thứ 3 thế giới). Thỏa thuận lịch sử này đã đặt nền tảng quan trọng cho triển vọng tìm kiếm giải pháp chính trị chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài hơn 3 năm qua ở Syria với điểm hẹn là Hội nghị quốc tế về hòa bình Syria lần thứ hai, dự kiến sẽ diễn ra tại Geneva, Thụy Sĩ, từ ngày 22/1/2014.

Theo thỏa thuận, kho vũ khí hóa học của Syria sẽ được tiêu hủy chậm nhất vào giữa năm 2014.

6.Iran và nhóm P5+1 đạt thỏa thuận về hồ sơ hạt nhân

Sau nhiều tháng đàm phán maraton, Iran dưới sự dẫn dắt của tân Tổng thống theo đường lối ôn hòa Hassan Rouhani đã đạt được thỏa thuận hạt nhân sơ bộ với nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc, Nga và Đức). Đây được coi là sự kiện lịch sử, là bước tiến quan trọng hướng tới việc tháo gỡ một trong những nút thắt khó khăn nhất ở chảo lửa Trung Đông.

Tổng thống Rouhani góp phần quan trọng hóa giải thế bế tắc trong hồ sơ hạt nhân Iran.

7. Triều Tiên “xử” nhiều quan chức cấp cao

Triều Tiên đang tiến hành một trong những cuộc thanh trừng lớn nhất trong lịch sử khi nhiều quan chức trong hàng ngũ lãnh đạo cấp cao nhất lần lượt bị “sờ gáy”. Đáng chú ý nhất vụ xử tử công khai ông Jang Song-Thaek, chú dượng của nhà lãnh đạo trẻ Kim Jong-un, vì tội phản quốc. Ngoài ông Jang Song-Thaek, nhà lãnh đạo Kim Jong-un cũng giáng chức hoặc “cho về vườn” 4 quan chức lớn tuổi khác đều có mặt trong đoàn 7 “đại thần” đi cạnh linh cữu cố Chủ tịch Kim Jong-il, cha của nhà lãnh đạo Kim Jong-un, tại đám tang cách đây 2 năm.

Những động thái này cho thấy Bình Nhưỡng đang trải qua quá trình “thay máu” ban lãnh đạo lớn nhất trong lịch sử, sau khi đã thể hiện sự độc lập về chính trị và quân sự với “anh cả” Trung Quốc bằng vụ phóng tên lửa tầm xa và thử nghiệm hạt nhân dưới lòng đất hồi đầu năm.

Bộ 7 quyền lực ở Triều Tiên giờ chỉ còn lại 2 người: Kim Ki-nam (số 3) và Choe Tae Bok (số 4).

8. Trung Quốc đẩy mạnh chống tham nhũng

Trong năm qua, thế hệ lãnh đạo thứ 5 của Trung Quốc đã đẩy mạnh cuộc chiến chống tham nhũng với việc đưa ra xét xử nhiều cựu lãnh đạo cấp cao. Điển hình nhất là cú "ngã ngựa" của "thái tử Đảng" Bạc Hy Lai, cựu Ủy viên Bộ Chính trị kiêm Bí thư thành uỷ Trùng Khánh vì tội tham nhũng, nhận hối lộ và lạm dụng quyền lực che giấu vụ sát hại doanh nhân người Anh Neil Heywood của bà Cốc Khai Lai, vợ ông.

Sau vụ Bạc Hy Lai, Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh điều tra một cựu Ủy viên Bộ Chính trị khác là ông Chu Vĩnh Khang, người từng nắm quyền phụ trách cao nhất về an ninh. Những động thái này báo hiệu cuộc chiến chống tham nhũng ở Trung Quốc sẽ còn tiếp tục nóng bỏng trong thời gian tới và có thể sẽ không loại trừ bất cứ ai.

"Thái tử Đảng” Bạc Hy Lai là nhân vật bị “ngã ngựa” đầu tiên trong cuộc chiến chống tham nhũng của Trung Quốc.

9. Vụ đánh bom trong lòng nước Mỹ

12 năm kể từ vụ tấn công khủng bố kinh hoàng 11/9/2011, nước Mỹ lại một lần nữa chấn động với vụ tấn công khủng bố Giải chạy maraton quốc tế ở thành phố Boston. Mặc dù hai thủ phạm đã nhanh chóng bị tiêu diệt và bắt giữ, song vụ việc đã hé mở nhiều mặt trái trong công tác đảm bảo an ninh của Mỹ, nơi được cho là luôn áp dụng các quy định an ninh ngặt nghèo nhất thế giới. Con số 3 người chết và hơn 200 người bị thương cũng gây ra một cuộc tranh cãi chưa có hồi kết về quyền sử dụng súng đạn tại Mỹ và việc đảm bảo an toàn tính mạng người dân trong bối cảnh các vụ xả súng đang có xu hướng gia tăng tại nước này.

Anh em nhà Tsarnaev xuất hiện gần hiện trường vụ đánh bom cuộc đua marathon tại Boston hôm 15/4.

Hai anh em Dchokhar A.Tsarnaev và Tamerian Tsamaev, thủ phạm tiến hành vụ tấn công bằng thiết bị nổ tự chế.

10. Nga không ngừng tăng cường ảnh hưởng

Chỉ sau một năm trở lại cầm quyền, chính quyền của Tổng thống Vladimir Putin đã thể hiện rõ sức mạnh của “chú gấu Nga” khi góp công lớn tháo ngòi nổ cuộc tấn công Syria, thúc đẩy Liên minh kinh tế Á – Âu, thắng thế Liên minh châu Âu (EU) trong cuộc tranh giành ảnh hưởng ở Ukraine và chặn đà “Đông tiến” của Mỹ cũng như NATO. Những thành công này cho thấy Mátxcơva không chỉ giữ vững sức mạnh ở khu vực không gian hậu Xô Viết, mà còn dần trở thành đối trọng nặng ký của phương Tây trong nhiều vấn đề nóng quốc tế, từ kinh tế, chính trị đến quân sự, ngoại giao.