Bê bối tham nhũng tỷ "đô" khiến cựu Thủ tướng Malaysia lao đao

Bê bối bị phanh phui

Quỹ 1MDB được lập ra không lâu sau khi ông Najib trở thành Thủ tướng Malaysia vào năm 2009. Trong suốt 7 năm sau đó, ông Najib là Chủ tịch của Ban cố vấn quỹ 1MDB và nắm quyền kiểm soát tất cả các quyết định đầu tư của quỹ này.

Bê bối tham nhũng quỹ đầu tư quốc gia 1MDB bị phanh phui và thu hút sự chú ý của dư luận quốc tế từ 3 năm trước.

Báo Wall Street Journal đưa tin ngày 2/7/2015 rằng, các nhà điều tra Malaysia đang lần theo theo dấu vết của số tiền gần 700 triệu USD chuyển vào các tài khoản cá nhân được cho là thuộc sở hữu của ông Najib. Tờ báo dẫn tài liệu điều tra cho biết, số tiền được chuyển vào tài khoản riêng của ông Najib thông qua các cơ quan chính phủ, ngân hàng và doanh nghiệp có liên quan đến 1MDB.

Ngay sau những tin tức này, ông Najib đối mặt với sức ép từ chức ngày càng tăng từ quần chúng. Sự bất đồng trong nội bộ đảng cầm quyền của ông cũng gia tăng.

Chưa đầy 1 tháng kể từ khi bê bối bị phanh phui, hai bộ trưởng trong nội các của ông bị cách chức - một động thái mà dư luận Malaysia cho rằng ông Najib đang tìm cách "bịt miệng" những người đả kích ông. Hai quan chức này gồm Phó Thủ tướng Muhyiddin Yassin và Bộ trưởng Phát triển Khu vực và Nông thôn Shafie Apdal. Cả hai đều chỉ trích chính quyền của ông Najib trong việc điều tra bê bối của 1MDB.

Ngoài hai quan chức trên, ông Najib cũng cách chức Bộ trưởng Tư pháp khi đó là ông Abdul Gani Patail, người đứng đầu tổ công tác đặc biệt gồm các quan chức đến từ Ngân hàng trung ương Malaysia, cảnh sát và cơ quan chống tham nhũng để điều tra bê bối của 1MDB.

Những giao dịch mờ ám

Những sai phạm liên quan đến 1MDB được cho là bắt đầu ngay vào năm thành lập quỹ này.

Tháng 9/2009, 1MDB ký hợp đồng liên kết trị giá 2,5 tỷ USD với một công ty dầu tư nhân của Ả rập Xê út có tên PetroSaudi International (PSI). Ban giám đốc của 1MDB và Ngân hàng trung ương Malaysia khi đó đã phê duyệt chuyển 1 tỷ USD vào liên doanh này. Đối tác PSI cũng đóng góp tài sản liên doanh trị giá 1,5 tỷ USD.

Tuy nhiên, theo Bộ Tư pháp Mỹ, 700 triệu USD trong số 1 tỷ USD đóng góp của 1MDB được chuyển đến một tài khoản ngân hàng ở Thụy Sĩ có tên Good Star Limited bởi Jho Low - một người bạn thân của con trai ông Najib.

Các nhà điều tra Mỹ nhận thấy, trong giai đoạn từ năm 2009 đến 2011, hơn 1 tỷ USD từ 1MDB được chuyển mờ ám cho Good Star Limited. Thông cáo của Bộ Tư pháp Mỹ cho biết: "Tài khoản của Good Star không thuộc sở hữu của PetroSaudi hay liên doanh giữa 1MDB với công ty này, mà thuộc về Low Taek Jho hay còn gọi là Jho Low, một công dân Malaysia không có chức vụ nào trong 1MDB nhưng tham gia lập quỹ và có quyền kiểm soát đáng kể đối với các giao dịch của quỹ".

Thông cáo cho biết thêm, năm 2011, khoảng 330 triệu USD tiếp tục được chuyển vào tài khoản của Good Star "trên danh nghĩa liên quan đến một thỏa thuận tài chính" giữa 1MDB và liên doanh 1MDB-PetroSaudi.

“Quan chức số 1 Malaysia”

Giới chức Mỹ cho rằng, các hoạt động biển thủ từ quỹ 1MDB diễn ra theo từng giai đoạn khác nhau và có liên quan đến nhiều người khác nhau trong đó có nhân vật được Mỹ đề cập là "Quan chức số 1 Malaysia".

Quan chức số 1 Malaysia được miêu tả là "một quan chức cấp cao trong chính phủ Malaysia và cũng nắm vị trí lãnh đạo 1MDB, là người phê duyệt mọi hoạt động tài chính của 1MDB.

Sự việc tạm lắng xuống cho đến tháng 1/2016, Bộ trưởng Tư pháp mới của Malaysia Apandi cho biết, kết quả điều tra bê bối liên quan đến 1MDB xác nhận số tiền gần 700 triệu USD chuyển vào tài khoản riêng của ông Najib là quà cá nhân từ một thành viên Hoàng gia Ả rập Xê út.

Ông Najib khi đó đã hoan nghênh kết luận này của Bộ Tư pháp và cho rằng đây là một cuộc điều tra "toàn diện". Trong khi đó, nhân vật Jho Low được cho là đã di cư sang nước ngoài hơn 2 năm.

Lật lại điều tra

Những lùm xùm liên quan đến biển thủ ngân sách từ 1MDB là nguyên nhân chính khiến ông Najib thất bại trong cuộc bầu cử hồi đầu tháng này. Thủ tướng Mahathir Mohamad ngay sau khi nhậm chức đã quyết định mở lại và đẩy nhanh tiến độ điều tra vụ việc 1MDB.

Chính quyền của ông đã lập ra một tổ công tác đặc biệt bao gồm các quan chức cấp cao trong chính quyền của ông Najib từng bị cách chức trong giai đoạn từ năm 2015-2016.

Cũng chỉ vài ngày sau khi ông Mahathir nhậm chức, cảnh sát Malaysia đã tiến hành khám xét nhà riêng và văn phòng của ông Najib. Tại đây, cảnh sát đã thu giữ hàng trăm túi xách hàng hiệu, 72 vali đựng tiền mặt, kim cương và các trang sức có giá trị khác.

Minh Phương

Theo CNA, Straits Times