Bài phát biểu thôi thúc nước Mỹ chinh phục Mặt Trăng của Tổng thống Kennedy

Bước chân vào Nhà Trắng ở tuổi 44, John F. Kennedy là chính khách trẻ nhất từng đắc cử tổng thống Mỹ. Câu nói nổi tiếng của ông là "Đừng bao giờ hỏi tổ quốc có thể làm gì cho chúng ta, hãy tự hỏi chúng ta có thể làm gì cho tổ quốc mình" đọc trong bài diễn văn nhậm chức ngày 20/1/1961.

Cuộc chạy đua thám hiểm không gian chỉ là một trong nhiều dự án lớn mà Kennedy khởi xướng trong nhiệm kỳ ngắn ngủi của mình. Nhiều yếu tố chính trị đương thời đã ảnh hưởng đến quyết định của ông.

Đầu tiên, việc Liên Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo Sputnik 1 vào năm 1957 là một cú sốc với toàn bộ nước Mỹ. Một quốc gia bị chiến tranh tàn phá nặng nề lại có được bước tiến công nghệ vượt trội hơn (Thế chiến II không lan đến Bắc Mỹ). Tên lửa đẩy vệ tinh Sputnik 1 cũng có thể đưa một đầu đạn hạt nhân đến bất cứ địa điểm nào trên Trái đất trong thời gian ngắn, vượt qua lá chắn biển cả vốn bảo vệ thành công nước Mỹ trong 2 cuộc Thế chiến trước đó.

Dự án Mercury nhằm đưa người lên quỹ đạo Trái đất lập tức được Mỹ khởi động nhưng vẫn bị tụt lại. Ngày 12/4/1961, phi hành gia Liên Xô Yuri Alekseievich Gagarin trở thành người đầu tiên bay vào quỹ đạo, còn bay đủ một vòng quanh Trái đất. Trong khi đó ngày 5/5/1961, Mỹ mới đưa được người lên không gian nhưng chưa lên được quỹ đạo (phi hành gia Alan Shepard).

Thậm chí trong các cuộc đua không gian khác khi đó, Liên Xô cũng vượt Mỹ. Chó Laika là sinh vật đầu tiên được Liên Xô đưa lên quỹ đạo quanh Trái Đất năm 1957. Luna 2 là tàu vũ trụ đầu tiên đến được bề mặt Mặt trăng năm 1959 và là vật thể đầu tiên do con người tạo ra có thể tiếp xúc với một thiên thể vũ trụ. "Cặp vợ chồng" chó Belka và Strelka là 2 sinh vật đầu tiên lên quỹ đạo và quay về an toàn tháng 8/1959. Khi "cặp đôi vũ trụ" này sinh con vài tháng sau, nhà lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchyov còn gửi tặng một con chó con cho gia đình Tổng thống Kennedy.

Nhìn chung, Kennedy đã cảm thấy áp lực rất lớn trong việc buộc Mỹ phải đuổi kịp và vượt qua Liên Xô trong cuộc chạy đua không gian. Ông muốn công bố một chương trình đầy tham vọng mà Mỹ có khả năng thành công trước đối thủ hùng mạnh. Sau khi tham khảo ý kiến của Phó tổng thống Johnson, Giám đốc NASA James Webb và nhiều quan chức khác, ông kết luận rằng việc một người Mỹ đặt chân lên Mặt Trăng là một kỳ tích công nghệ, nhưng thuộc lĩnh vực mà Mỹ thực sự có tiềm năng dẫn đầu.

Do đó, Chiến tranh Lạnh là lăng kính mà qua đó nhiều sử gia nghiên cứu về bài phát biểu của Tổng thống Kennedy.

Vào ngày 25/5/1961, Tổng thống Mỹ Kennedy có một bài phát biểu quan trọng trước một phiên họp của quốc hội, trong đó ông nói về kế hoạch nước Mỹ đưa con người lên Mặt Trăng và trở lại Trái Đất an toàn.

"Không gian ở ngoài kia và chúng ta sẽ vươn tới nó"

Đầu tiên, Tổng thống Kennedy tóm tắt lịch sử nhân loại trong 10 câu: "Hãy cô đọng 50.000 năm của lịch sử nhân loại trong nửa thế kỷ. Nói theo thời hạn này, chúng ta biết rất ít về 40 năm đầu tiên, ngoại trừ thời kỳ cuối người tinh khôn đã học cách sử dụng da của động vật để che phủ cơ thể. Đến khoảng 10 năm trước, con người mới rời khỏi hang động để xây dựng các công trình trú ẩn khác. Chỉ 5 năm trước, con người tìm ra cách viết và sử dụng xe đẩy có bánh xe. Cơ đốc giáo bắt đầu cách đây chưa đầy hai năm. Máy in ra đời vào năm nay và chỉ sau đó chưa đầy hai tháng, trong suốt 50 năm lịch sử của loài người, động cơ hơi nước đã cung cấp nguồn năng lượng hoàn toàn mới.

Newton đã khám phá ra ý nghĩa của lực hấp dẫn. Đèn điện, điện thoại, ôtô và máy bay sẵn sàng vào tháng trước. Chỉ mới 1 tuần trước thôi, chúng ta có được penicillin, vô tuyến truyền hình và năng lượng hạt nhân. Và giờ đây, nếu tàu vũ trụ mới của Mỹ thành công trong hành trình đến Sao Kim, chúng ta sẽ chạm đến các vì sao trước nửa đêm nay."

Tiếp đó, ông Kennedy khẳng định thời điểm này không phải lúc để nước Mỹ "nghỉ ngơi và nhìn lại phía sau". Ông nói một cách dứt khoát: "Đất nước này đã bị chinh phục bởi những người tiến lên và không gian cũng vậy".

Không gian vũ trụ không phải nơi để vũ trang hóa, đó là những gì được nhấn mạnh trong bài phát biểu: "Chúng ta đã thề rằng chúng tôi sẽ không thấy một không gian đầy vũ khí hủy diệt hàng loạt, mà là những công cụ của tri thức và sự hiểu biết".

Khẳng định nước Mỹ phải trở thành quốc gia phát triển vũ trụ hàng đầu thế giới, Kennedy nêu bật một số thành tựu công nghệ mới nhất của Mỹ như tên lửa đẩy Saturn C-1 và tên lửa F-1, tuyên bố tăng gấp đôi số lượng các nhà khoa học và kỹ sư liên quan đến hàng không vũ trụ, tăng gấp ba ngân sách cho lĩnh vực không gian so với năm 1961.

Với tất cả nguồn tài nguyên đó, Tổng thống Kennedy đặt ra mục tiêu đưa một người lên Mặt Trăng và sau đó quay về Trái đất an toàn trước năm 1970. "Chúng ta cầu xin Thiên Chúa ban phước cho cuộc hành trình mạo hiểm và vĩ đại nhất mà nhân loại từng tham gia" là câu kết thúc bài phát biểu nổi tiếng này.

Bài phát biểu trên đã gây tiếng vang không chỉ khắp nước Mỹ mà còn trên thế giới. Theo John Logsdon - Giám đốc Viện chính sách không gian tại Đại học George Washington, bài phát biểu của Kennedy "là sản phẩm của sự hội tụ giữa nền chính trị thời đại với những giấc mơ của hàng thế kỷ".

Sau đó, vào ngày 12/9/1962, ông Kennedy còn có một bài phát biểu thứ hai, cũng gây tiếng vang, về tham vọng nước Mỹ chinh phục Mặt Trăng tại Đại học Rice ở Houston, bang Texas.

Bảy năm sau, dự án Apollo 11 của Mỹ đã thành công vang dội khi hai phi hành gia Mỹ là Neil Armstrong và Buzz Aldrin là những người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng vào ngày 20/7/1969. Tuy nhiên, Kennedy không được chứng kiến thời khắc lịch sử đó. Ông qua đời ngày 22/11/1963 trong một vụ ám sát tại thành phố Dallas (bang Texas) còn rất nhiều bí ẩn.