Anh - Pháp dẫn đầu kế hoạch gìn giữ hòa bình tại Ukraine

Đây là một bước đi mà Thủ tướng Anh Keir Starmer khẳng định đóng vai trò vô cùng quan trọng trong bối cảnh thỏa thuận ngừng bắn đang được xây dựng.

Ngày 20/3, các lãnh đạo quân đội cấp cao từ hơn 30 quốc gia trên khắp châu Âu và các khu vực khác đã họp tại Anh để thảo luận chi tiết về kế hoạch triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế tại Ukraine, trong bối cảnh các điều khoản của lệnh ngừng bắn một phần đang được thảo luận.

Thủ tướng Starmer cho biết ông chưa thể khẳng định liệu sẽ có một thỏa thuận hòa bình trong cuộc chiến giữa Nga và Ukraine hay không, nhưng nhấn mạnh rằng "chúng tôi đang tiến những bước đi đúng hướng", khi một "liên minh tự nguyện" do Anh và Pháp dẫn đầu đang bước vào giai đoạn "hoạt động thực tiễn".

"Chúng tôi hy vọng sẽ có một thỏa thuận, nhưng điều tôi biết chắc là nếu có thỏa thuận, thì thời điểm để lên kế hoạch chính là ngay bây giờ, chứ không phải sau khi thỏa thuận được ký kết", ông Starmer phát biểu khi đến cuộc họp của các nhà hoạch định quân sự tại căn cứ Northwood, ngoại ô London.

"Việc chuẩn bị này vô cùng quan trọng, bởi chúng ta đều biết chắc chắn rằng một thỏa thuận không có sự đảm bảo thực tiễn sẽ là điều mà Nga sẵn sàng phá vỡ", ông nhấn mạnh.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho hay, một cuộc họp của "liên minh tự nguyện" sẽ diễn ra vào ngày 27/3 tới tại Paris, với sự tham dự của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Ukraine và Nga đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn giới hạn hôm 19/3 sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump có các cuộc trao đổi với lãnh đạo 2 nước trong tuần này. Tuy nhiên, thời điểm có hiệu lực cũng như các mục tiêu quân sự bị cấm tấn công vẫn chưa được xác định rõ ràng.

Phát biểu tại Na Uy hôm 20/3, ông Zelensky cho biết mặc dù ban đầu ông mong muốn một lệnh ngừng bắn toàn diện, nhưng Ukraine cam kết hợp tác với Mỹ để ngăn chặn các cuộc tấn công vào cơ sở sản xuất năng lượng và các công trình dân sự.

"Tôi đã trao đổi vấn đề này với Tổng thống Trump và khẳng định rằng phía Ukraine sẽ xác định những gì được xem là cơ sở hạ tầng dân sự. Tôi không muốn có bất kỳ sự hiểu lầm nào về nội dung thỏa thuận giữa hai bên", ông Zelensky nhấn mạnh.

Thỏa thuận tạm thời nhằm kiềm chế phần nào cuộc chiến kéo dài 3 năm được đưa ra sau khi ông Putin bác bỏ đề xuất của ông Trump về một lệnh ngừng bắn hoàn toàn trong 30 ngày. Việc các bên vẫn tiếp tục nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của nhau cho thấy những thách thức lớn mà ông Trump sẽ phải đối mặt trong nỗ lực thực hiện cam kết tranh cử của mình: nhanh chóng chấm dứt cuộc chiến.

Ông Sergei Ushakov, Cố vấn đối ngoại của Tổng thống Putin, cho biết các nhà đàm phán từ Moscow và Washington sẽ gặp nhau vào ngày 24/3 tới tại Riyadh, Ả rập Xê út. Thông tin này được truyền thông Nga dẫn lời ông Ushakov đưa tin.

Ông Zelensky cho biết phái đoàn Ukraine sẽ họp với Mỹ tại Ả rập Xê út để thảo luận về các vấn đề kỹ thuật liên quan đến thỏa thuận ngừng bắn. Sau đó, Mỹ sẽ đóng vai trò trung gian, thực hiện "ngoại giao con thoi" giữa Kiev và Moscow nhằm thúc đẩy tiến trình đàm phán.

Giao tranh vẫn ác liệt bất chấp đàm phán

Bất chấp các cuộc đàm phán, hàng trăm cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) đã diễn ra trong đêm 20/3, khiến nhiều người bị thương và gây thiệt hại đáng kể cho các tòa nhà.

Tại Kropyvnytskyi, thành phố miền trung Ukraine, đợt không kích dữ dội nhất kể từ đầu chiến sự đã xảy ra khi khoảng 48 UAV tấn công khiến 14 người bị thương, trong đó có một cặp vợ chồng bị bỏng nặng, và làm hư hại nhiều nhà dân, chung cư.

Hơn 50 UAV đã bị đánh chặn tại tỉnh Saratov của Nga trong vụ tấn công lớn nhất từ trước đến nay tại khu vực. Theo Thống đốc Roman Busargin, vụ tấn công đã làm vỡ cửa kính của 1 bệnh viện, gây hư hại cho 2 trường mẫu giáo, 1 trường học và khoảng 30 ngôi nhà. Các cuộc tấn công tập trung vào Engels, một thành phố công nghiệp gần căn cứ chính của Nga dành cho máy bay ném bom chiến lược có khả năng mang vũ khí hạt nhân.

Theo ước tính mới nhất từ Bộ Quốc phòng Anh, quân đội Nga đã chịu tổng cộng 900.000 thương vong kể từ khi Moscow phát động cuộc chiến tại Ukraine 3 năm trước, trong đó có tới 250.000 binh sĩ thiệt mạng. Con số này tăng 200.000 so với ước tính hồi mùa thu năm ngoái.

Các đánh giá của phương Tây về tổn thất của 2 bên có sự khác biệt và chưa thể được xác minh độc lập.

Tại Nga, số liệu thương vong trong cuộc chiến là một bí mật được kiểm soát chặt chẽ. Bộ Quốc phòng Nga lần gần nhất công bố con số chính thức vào năm 2023, báo cáo chỉ 6.000 trường hợp thiệt mạng, con số bị phương Tây coi là không đáng tin cậy.

Bộ Quốc phòng Anh không công bố ước tính tương tự về số thương vong của phía Ukraine.

Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết trong cuộc phỏng vấn với NBC News tháng trước rằng hơn 46.000 binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng và hơn 350.000 người bị thương kể từ khi nổ ra tháng 2/2022. Tuy nhiên, những con số này chưa thể được xác minh độc lập và có thể thấp hơn thực tế.

Nga phản đối lực lượng gìn giữ hòa bình của NATO

Nếu một thỏa thuận hòa bình được thiết lập tại Ukraine, số lượng binh sĩ tham gia thực thi thỏa thuận vẫn chưa được xác định rõ. Các quan chức ước tính con số có thể dao động từ 10.000 đến 30.000 quân, thuộc một lực lượng được gọi là "lực lượng trấn an".

Hiện chỉ có Anh và Pháp tuyên bố sẵn sàng triển khai binh sĩ, trong khi các quốc gia như Australia, Canada và Phần Lan bày tỏ thiện chí tham gia dưới một hình thức nào đó.

Tại cuộc họp hôm 20/3 với sự tham gia của 31 quốc gia, Thủ tướng Anh Starmer cho biết kế hoạch triển khai được chia thành 4 lĩnh vực chính: "Trên biển, trên không, trên bộ và các khu vực biên giới, cũng như tái thiết sau xung đột".

Tuy nhiên, Nga tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ lực lượng nào của NATO đóng quân trên lãnh thổ Ukraine. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump chưa đưa ra bất kỳ cam kết nào về việc Mỹ sẽ đảm bảo hỏa lực dự phòng trong trường hợp thỏa thuận ngừng bắn bị vi phạm. Ông Starmer nhấn mạnh rằng kế hoạch gìn giữ hòa bình khó có thể thực hiện nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ.

Ông Jack Watling, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI), cho biết lực lượng quân sự phương Tây được thành lập nhằm "tạo niềm tin cho Ukraine rằng nếu lệnh ngừng bắn bị vi phạm, Nga sẽ phải đối mặt với lực lượng quân sự châu Âu, đặc biệt là sức mạnh không quân của châu Âu".

Bên cạnh cuộc họp tại Anh, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) tại Brussels dự kiến sẽ thảo luận với ông Zelensky về nhu cầu an ninh của Ukraine. Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh chính quyền ông Trump phát đi tín hiệu rằng châu Âu cần tự đảm bảo an ninh cho chính mình.