3 lý do khiến ông Trump quyết định gửi thêm vũ khí cho Ukraine

Quyết định này đánh dấu một sự đảo ngược đáng chú ý so với quyết định tạm dừng một số lô hàng vũ khí quan trọng tới Kiev chỉ ít ngày trước đó. Với bối cảnh xung đột Nga - Ukraine bước sang năm thứ ba và áp lực quốc tế ngày càng lớn, động thái của Trump không chỉ phản ánh sự thay đổi trong chính sách mà còn ẩn chứa những tính toán chiến lược sâu xa.

Tạm dừng và khởi động lại hỗ trợ vũ khí

Hồi tháng 6, chính quyền Tổng thống Trump đã gây bất ngờ với toàn cầu khi tuyên bố tạm dừng viện trợ một số lô hàng vũ khí quan trọng cho Ukraine, bao gồm các hệ thống tên lửa phòng không Patriot - loại vũ khí được coi là then chốt để bảo vệ các thành phố Ukraine trước các đợt tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Nga.

Theo CNN, quyết định này được giải thích là một phần của chiến lược xem xét lại chính sách hỗ trợ quân sự để đảm bảo phù hợp với lợi ích của Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh Lầu Năm Góc chuyển trọng tâm sang đối phó với Trung Quốc ở khu vực Thái Bình Dương.

Tuy nhiên, chỉ một tuần sau, ngày 7/7, ông Trump tuyên bố sẽ nối lại và thậm chí tăng cường hỗ trợ vũ khí cho Ukraine. Phát biểu tại Nhà Trắng, ông nhấn mạnh: “Chúng ta phải gửi thêm vũ khí cho họ (Ukraine) để có khả năng tự vệ. Họ đang bị tấn công rất, rất mạnh”. Lời khẳng định này được đưa ra trong bối cảnh quân đội Nga những ngày vừa qua đẩy mạnh các cuộc tấn công với cường độ lớn vào Ukraine.

Giới chuyên gia quốc tế cho rằng, sự thay đổi nhanh chóng trong lập trường của Tổng thống Donald Trump đã làm dấy lên nhiều câu hỏi về động cơ thực sự của ông. Liệu đây chỉ là phản ứng trước áp lực quốc tế sau khi tuyên bố ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine hay là một phần của chiến lược lớn hơn nhằm định hình lại vai trò của Mỹ trong xung đột Nga-Ukraine?

Tính toán chiến lược của ông Trump

Thứ nhất, ứng phó với áp lực từ đồng minh và tình hình chiến trường. Một trong những nguyên nhân chính khiến Tổng thống Trump nhanh thay đổi lập trường là áp lực từ các đồng minh phương Tây và tình hình chiến trường ngày càng bất lợi đối với Ukraine.

Theo Reuters, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, sau cuộc điện đàm với ông Trump ngày 4/7, đã kêu gọi Mỹ và các đồng minh tăng cường hỗ trợ phòng không để bảo vệ Kiev trước các đợt tấn công của Nga. Ông Zelensky nhấn mạnh rằng các hệ thống như Patriot là “yếu tố sống còn” để bảo vệ dân thường và cơ sở hạ tầng.

Nhà phân tích quốc phòng Ellie Cook từ Newsweek nhận định: “Ông Trump không thể phớt lờ thực tế rằng Ukraine đang chịu áp lực quân sự chưa từng có từ Nga. Việc quân đội Nga tăng cường tấn công, đặc biệt vào Kiev, buộc ông Trump phải hành động để tránh bị coi là ‘bỏ rơi’ đồng minh quan trọng”. Chuyên gia cũng lưu ý quyết định nối lại viện trợ vũ khí có thể là nỗ lực để củng cố uy tín của ông Trump trong mắt đồng minh NATO, những người lo ngại về cam kết của ông đối với liên minh này.

Báo chí Nga, như Pravda, lại có góc nhìn khác. Họ cho rằng tuyên bố của Tổng thống Trump chỉ là “một phần của chương trình bắt buộc” nhằm “xoa dịu” dư luận quốc tế và giảm áp lực từ các phương tiện truyền thông toàn cầu, vốn đã chỉ trích mạnh mẽ quyết định tạm dừng hỗ trợ quân sự trước đó. Pravda dẫn lời nhà phân tích Pavlo, người cho rằng ông Trump đang cố gắng “sửa chữa thông tin tiêu cực” trong bối cảnh chính trị nội bộ Mỹ, nơi vấn đề Ukraine trở thành một chủ đề gây tranh cãi.

Thứ hai, cân bằng với Nga và chính sách “Nước Mỹ trên hết”. Mặc dù tuyên bố gửi thêm vũ khí để hỗ trợ Ukraine, ông Trump vẫn duy trì lập trường “Nước Mỹ trên hết” và bày tỏ sự thất vọng với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông nói sau cuộc điện đàm với ông Putin (ngày 3/7): “Tôi hoàn toàn không hài lòng với Tổng thống Putin”, đồng thời cho biết các nỗ lực ngoại giao để chấm dứt xung đột thông qua đối thoại với ông Putin đã không đạt tiến triển.

Điều đó cho thấy Tổng thống Trump đang cố gắng cân bằng giữa việc hỗ trợ Ukraine và duy trì một kênh đối thoại với Nga, vốn là một phần trong lời hứa tranh cử của ông về việc chấm dứt xung đột nhanh chóng.

Theo triết gia, chuyên gia địa chính trị Alexander Dugin, được trích dẫn trên Pravda, động thái của ông Trump phản ánh sự mâu thuẫn trong chính sách đối ngoại của ông. Dugin cho rằng ông Trump “đã chuyển từ niềm hy vọng của năm 2025 sang nỗi thất vọng” khi không thể đạt được thỏa thuận hòa bình nhanh chóng như ông từng cam kết. Chuyên gia lập luận rằng việc nối lại hỗ trợ vũ khí cho Ukraine là cách để ông Trump duy trì áp lực lên Nga và tránh bị chỉ trích là quá mềm mỏng với Moscow.

Ngược lại, nhà phân tích chính trị Mỹ Elbridge Colby, người từng giữ vai trò quan trọng trong Lầu Năm Góc, cho rằng quyết định của Tổng thống Trump cũng phản ánh sự ưu tiên chiến lược dài hạn. Chuyên gia Colby nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ Ukraine không chỉ nhằm đối phó với Nga mà còn gửi thông điệp tới Trung Quốc về cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ các đồng minh. “Ông Trump hiểu rằng nếu Ukraine sụp đổ, sẽ tạo tiền lệ xấu cho các đối thủ như Bắc Kinh”, Colby nhận định.

Thứ ba, áp lực từ chính trị nội bộ và hình ảnh quốc tế của ông Trump. Quyết định của ông Trump cũng chịu ảnh hưởng từ chính trị nội bộ Mỹ. Theo The Hill, một số đồng minh của ông Trump trong đảng Cộng hòa đã bày tỏ sự hoài nghi về việc tiếp tục viện trợ quân sự cho Ukraine; coi đây là “gánh nặng tài chính” không cần thiết. Tuy nhiên, quyết định tạm dừng viện trợ trước đó đã vấp phải chỉ trích từ cả đảng Dân chủ và một số thành viên đảng Cộng hòa ôn hòa, khiến ông Trump phải điều chỉnh để tránh làm tổn hại hình ảnh của mình.

Chuyên gia chính trị Mỹ Karoline Leavitt, phát ngôn viên Nhà Trắng, giải thích rằng việc tạm dừng viện trợ là để “xem xét lại các ưu tiên của Lầu Năm Góc” nhằm đảm bảo lợi ích cho quân đội Mỹ. Tuy nhiên, bà cũng khẳng định rằng Tổng thống Trump vẫn cam kết hỗ trợ Ukraine sau khi đánh giá tình hình chiến trường. Điều này cho thấy ông Trump đang cố gắng cân bằng giữa việc làm hài lòng các cử tri ủng hộ “Nước Mỹ trên hết” và duy trì hình ảnh một nhà lãnh đạo mạnh mẽ trên trường quốc tế.

Theo BBC, tuyên bố của ông Trump cũng nhằm củng cố vị thế của ông trước thềm Hội nghị hỗ trợ quốc tế về tái thiết cho Ukraine tại Rome dự kiến vào ngày 10-11/7, nơi đặc phái viên Ukraine của ông, Keith Kellogg, sẽ tham dự. Việc nối lại hỗ trợ vũ khí được coi là tín hiệu để trấn an các đồng minh châu Âu, những người đang tích cực cung cấp vũ khí cho Kiev, như nhận định của phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov: “Rõ ràng là các nước châu Âu đang bơm vũ khí cho Ukraine”.

Phản ứng quốc tế

Chính quyền Ukraine đã lên tiếng thể hiện sự hoan nghênh về tuyên bố của ông Trump. Tổng thống Zelensky nhấn mạnh rằng sự hỗ trợ của Mỹ là “yếu tố then chốt” để bảo vệ đất nước trước các cuộc tấn công của Nga. Trong một bài đăng trên X, ông Zelensky cảm ơn Mỹ vì “cam kết tăng cường khả năng phòng thủ cho Kiev”. Các đồng minh châu Âu, đặc biệt là Anh và Đức, cũng bày tỏ hài lòng khi Mỹ nối lại hỗ trợ, dù vẫn lo ngại về sự thiếu nhất quán trong chính sách của ông Trump.

Điện Kremlin, thông qua phát ngôn viên Dmitry Peskov, phản ứng thận trọng. Ông Peskov cho rằng cần thời gian để làm rõ loại vũ khí mà Mỹ sẽ cung cấp cho Ukraine, nhưng nhấn mạnh rằng Nga đánh giá cao nỗ lực của ông Trump trong việc thúc đẩy đàm phán trực tiếp giữa Moscow và Kiev. Điều này cho thấy Nga vẫn để ngỏ khả năng đối thoại, dù không kỳ vọng vào một giải pháp hòa bình trong ngắn hạn.

Các chuyên gia quốc tế có những góc nhìn đa chiều về động thái của Tổng thống Donald Trump. Nhà phân tích Terence McKenna từ CBC News nhận định rằng ông Trump đang đối mặt với áp lực kép khi vừa phải duy trì cam kết chấm dứt xung đột nhanh chóng như đã hứa trong chiến dịch tranh cử, vừa phải đáp ứng nhu cầu quân sự cấp bách của Ukraine. “Ông Trump muốn được ghi nhận là người mang lại hòa bình, nhưng ông ấy cũng không thể để Nga giành chiến thắng dễ dàng”, bà McKenna nói.

Trong khi đó, chuyên gia Mohammad Marandi, Giáo sư tại Đại học Tehran (Iran), cho rằng quyết định của ông Trump phản ánh sự phụ thuộc của Mỹ vào các đồng minh phương Tây; nhấn mạnh ông Trump không có lựa chọn nào khác ngoài việc nối lại hỗ trợ bởi “nếu Ukraine sụp đổ, sẽ làm suy yếu vị thế toàn cầu của Mỹ”.

Tuyên bố của Tổng thống Donald Trump về việc sẵn sàng “gửi thêm vũ khí” cho Ukraine là một động thái mang tính chiến lược, phản ánh sự cân bằng tinh tế giữa áp lực quốc tế, chính trị nội bộ và tham vọng ngoại giao của Ông chủ Nhà Trắng. Dù “đảo ngược” quyết định tạm dừng viện trợ trước đó, ông vẫn duy trì lập trường “Nước Mỹ trên hết” và nỗ lực giữ kênh đối thoại trực tiếp với Nga. Tuy nhiên, sự thiếu nhất quán trong chính sách của ông làm dấy lên lo ngại về tính bền vững của cam kết này.

Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine ngày càng phức tạp, động thái của ông Trump không chỉ ảnh hưởng đến số phận của Kiev mà còn định hình lại vai trò của Mỹ trên trường quốc tế. Liệu Tổng thống Trump có thể biến lời hứa sớm chấm dứt xung đột thành hiện thực hay ông sẽ tiếp tục bị cuốn vào “vòng xoáy” của áp lực chính trị và quân sự? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ, nhưng rõ ràng mỗi quyết định của ông đều mang theo những tác động sâu rộng.