Để không còn những tiếng kêu cứu phía sau “chuồng cọp”

Gia đình tôi có 4 người hiện sinh sống trong một căn hộ tập thể chỉ rộng 37m² giữa phố cổ Hà Nội, nằm trong số hàng triệu người dân đô thị đang ở trong các khu nhà cũ kỹ, chật hẹp, tiềm ẩn hiểm họa cháy nổ.

Thú thật, cuộc sống trong căn hộ nhỏ như hộp diêm ấy là chật chội, tù túng, và mệt mỏi. Hai đứa con lớn lên mỗi ngày, mọi sinh hoạt từ học tập, ngủ nghỉ đến giặt giũ, phơi đồ đều chen chúc trong không gian vốn đã quá tải từ lâu. Đã nhiều lần, vợ chồng tôi tính đến chuyện cơi nới một cái “chuồng cọp” bằng sắt ra ngoài ban công để mở rộng diện tích sử dụng. Có thêm một khoảng không gian để phơi đồ, đặt máy giặt, hay đơn giản là… thở.

Nhưng rồi lại thôi. Vì vừa tốn kém, vừa vi phạm, và hơn cả là nó nguy hiểm.

Trong hoàn cảnh như vậy, mỗi lần đọc tin về những vụ cháy nhà bịt kín, những “chuồng cọp” khóa chặt mạng sống con người trong biển lửa, tôi lại thấy rùng mình. Nhưng nghịch lý là, nếu không cơi nới, không “liều một chút”, thì sống sao đây?

Theo thông tin trên báo Dân trí, các căn hộ ở tầng trệt cư xá Độc Lập - nơi vừa xảy ra vụ cháy khiến 8 người tử vong - chỉ có một lối ra vào. Phía trước căn hộ người dân để xe, phía sau là bức tường của một gian nhà khác. Khi lửa cháy phía trước, các nạn nhân bị kẹt bên trong, không có lối thoát.

“Nhiều cư dân tầng trệt xây kiên cố hàng rào sắt trước cổng nhà để làm chỗ đậu xe, cất vật dụng. Khi xảy ra cháy, nhiều người phải dùng vật dụng cắt cửa sắt phía trước để chữa cháy, khiến việc cứu hộ bị ảnh hưởng”, một người dân phản ánh.

Sau vụ cháy khiến 8 người thiệt mạng, lực lượng chức năng đã yêu cầu cư dân tháo dỡ các công trình lấn chiếm trái phép tại hành lang cư xá và “chuồng cọp” trên ban công các tầng. Nhiều hộ dân cũng đã chủ động thuê thợ sắt đến tháo dỡ toàn bộ công trình lấn chiếm trái phép dọc hành lang.

Nhìn lại một số vụ cháy lớn ở các khu tập thể, chung cư cũ trên toàn quốc những năm qua, nếu để ý, chúng ta thấy một kịch bản lặp đi lặp lại liên quan đến lối thoát hiểm. Ngoài vấn đề lối thoát hiểm cho người dân khi gặp hỏa hoạn, thì vấn đề khác là lực lượng chữa cháy gặp khó khăn khi tiếp cận hiện trường. Những biện pháp cơi nới không gian sống của nhiều người dân vô hình trung gây hại cho chính họ.

Cứ sau mỗi vụ cháy lớn, chúng ta lại thấy có những đợt “cao điểm”, nhưng nếu không giải quyết triệt để vấn đề “chuồng cọp” thì một trong những rủi ro lớn nhất vẫn còn đó. Người dân vẫn sống trong các “hộp diêm”, vẫn tiếp tục cơi nới. “Chuồng cọp” bị tháo, rồi lại mọc lên.

Vợ chồng tôi từng tranh cãi rất nhiều về chuyện có nên làm “chuồng cọp” hay không. Một bên là nhu cầu sống thực tế, một bên là nỗi lo về an toàn tính mạng. Chúng tôi đã không ít lần bất đồng vì chật chội quá, nhưng cũng không thể bất chấp, thành ra đến hôm nay gia đình tôi 4 người vẫn sống giữa bất an và bất lực.

Tôi nghĩ, hàng nghìn gia đình đang sống trong các khu tập thể cũ như chúng tôi đều mắc kẹt trong hoàn cảnh giống nhau. Giải pháp căn cơ nhất đã được nói đến từ hàng chục năm nay, đó là cải tạo, xây mới chung cư cũ, nhưng đáng tiếc là nó diễn ra với tốc độ “rùa bò”. Nguyên nhân nằm cả ở chính sách cải tạo chung cư chưa phù hợp, chưa quyết liệt và sự thiếu hợp tác của người dân. Nêu vấn đề này ở đây không phải để đổ lỗi cho ai. Nhưng rõ ràng nếu không có mô hình cư trú thay thế phù hợp, không đẩy nhanh kế hoạch cải tạo chung cư, không có quỹ nhà đủ cho người thu nhập trung bình thì rủi ro vẫn treo lơ lửng trên đầu nhiều người dân.

Ở Hà Nội, gần đây có tín hiệu đáng mừng khi một số dự án cải tạo chung cư cũ ở khu vực trung tâm đã được tái khởi động sau thời gian vướng mắc kéo dài. Theo dự kiến, hàng chục tòa chung cư cũ sẽ được cải tạo, xây mới thành các khu nhà ở cao tầng (từ 25 tầng đến 40 tầng). Chắc chắn rằng phương án cải tạo chung cư cũ nào cũng có những vấn đề cần mổ xẻ, và đó là lý do khiến nó vướng mắc kéo dài, nhưng nếu đặt yếu tố an toàn lên trên hết, trước hết thì thiết nghĩ cần quyết tâm của chính quyền và sự đồng thuận của những người trong cuộc.

Hà Nội, TPHCM hay bất kỳ đô thị nào khác cũng cần bắt tay vào việc cải tạo hệ thống nhà ở tập thể cũ, quy hoạch lại không gian sống hiện đại, an toàn cho người dân. Đối với những khu vực không nằm trong lộ trình cải tạo chung cư cũ thì dứt khoát phải dẹp bỏ tình trạng cơi nới lấn chiếm hành lang giao thông và “chuồng cọp”. Nếu không làm được điều này, những “chuồng cọp” sẽ vẫn tồn tại và rủi ro, bất trắc chỉ là chuyện sớm muộn sẽ đến.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!