Dạy thêm, học thêm: Không đánh trống bỏ dùi

Ngày 14/2, Thông tư 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) về quản lý dạy thêm, học thêm chính thức có hiệu lực. Đây là động thái mới nhất nhằm chấn chỉnh tình trạng dạy thêm, học thêm vốn gây nhiều tranh luận trong dư luận suốt thời gian qua.

Sau hơn 2 tuần Thông tư có hiệu lực, theo phản ánh trên báo chí, hoạt động học thêm, dạy thêm ở nhiều địa phương đã có những chuyển biến tích cực.

Nội dung của Thông tư cũng như thực tế thời gian qua khẳng định rằng không có chuyện "không quản được thì cấm", hay nói cách khác ngành Giáo dục không "cấm dạy thêm". Như đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát biểu trên báo chí, tinh thần của Thông tư 29 là đưa hoạt động dạy thêm vào khuôn khổ minh bạch, đúng quy định, thay vì ngăn chặn hoàn toàn nhu cầu có thực này.

Quy định mới hướng tới một môi trường giáo dục công bằng hơn, vừa đảm bảo quyền lợi học tập chính đáng của học sinh, vừa hạn chế các tiêu cực tồn tại lâu nay . Thiết nghĩ ngành Giáo dục và các địa phương cần kiên trì thực hiện Thông tư 29, kiên quyết "không đánh trống bỏ dùi", đồng thời sớm có hướng dẫn cụ thể, chi tiết để chủ trương đúng đắn này đi vào cuộc sống tốt hơn.

Trong 2 tuần vừa qua, không phải là không có những ý kiến trái chiều về Thông tư 29. Quả thực một số thầy cô giáo mất nguồn thu nhập từ việc dạy thêm, một số gia đình bị đảo lộn lịch học tập của con em mình. Nhưng vì lợi ích chung, mong rằng mọi người sẽ ủng hộ tinh thần của quy định mới.

Nhìn lại trước đây tình trạng dạy thêm diễn ra tràn lan đã ảnh hưởng xấu tới hình ảnh người thầy, khiến xã hội bức xúc . Việc dạy thêm thiếu minh bạch ở mức độ nào đó đã hạ thấp sự tôn nghiêm của nghề giáo, biến lớp học thêm thành "nơi giải quyết nốt kiến thức được trình bày dở dang trên lớp chính khóa" như báo chí đã phân tích .

Thông tư 29 ra đời nhằm chấm dứt tình trạng trên. Quy định quản lý dạy thêm, học thêm mới giúp hoạt động này diễn ra minh bạch, bảo vệ sự tôn nghiêm của thầy cô và ngành Giáo dục. Giáo viên và nhà trường bị nghiêm cấm ép buộc học sinh học thêm dưới bất kỳ hình thức nào . Đồng thời, những nhà giáo chân chính, đủ năng lực và tâm huyết được tạo điều kiện hành nghề trong sáng, giữ được uy tín và lòng tự trọng nghề nghiệp.

Dạy thêm, học thêm là nhu cầu có thực và đang diễn ra trong xã hội. Nhiều học sinh yếu kém cần được kèm cặp thêm ngoài giờ để theo kịp chuẩn kiến thức; trong khi học sinh khá giỏi cũng muốn học thêm để mở rộng hiểu biết hoặc rèn luyện cho các kỳ thi quan trọng. Về phía giáo viên, với nhiều thầy cô, động lực dạy thêm không chỉ đến từ thu nhập, mà còn từ lòng đam mê giảng dạy và mong muốn giúp học trò tiến bộ. Thực tế, nhiều thầy cô đã tự nguyện mở lớp phụ đạo miễn phí cho học sinh yếu, hoặc dạy nâng cao cho nhóm giỏi, xuất phát từ tâm huyết nghề nghiệp.

Thông tư 29 đảm bảo nhu cầu học thêm tự nguyện của học sinh, đồng thời tạo hành lang cho giáo viên có thể dạy thêm đúng quy định . Theo quy định mới, giáo viên có thể tham gia dạy thêm ngoài nhà trường tại các cơ sở được cấp phép hoặc tự đăng ký kinh doanh nếu mở lớp độc lập . Như vậy, những thầy cô giàu kinh nghiệm, tâm huyết vẫn có cơ hội phát huy chuyên môn và tăng thêm thu nhập một cách chính đáng, miễn là tuân thủ các yêu cầu về giấy phép, thuế và quy tắc ứng xử có liên quan.

Trong trường học, giáo viên được tiếp tục tổ chức các lớp bổ trợ, ôn tập miễn phí cho học sinh yếu, học sinh cuối cấp hoặc bồi dưỡng học sinh giỏi mà không lo vi phạm quy định . Các địa phương có thể bố trí ngân sách để trả công cho giáo viên tham gia các lớp này , qua đó bảo đảm giáo viên không bị thiệt thòi khi dạy hỗ trợ học sinh ngoài giờ.

Mặt khác, việc quản lý chặt hoạt động dạy thêm cũng bảo vệ quyền lợi của học sinh, giúp các em chỉ học thêm khi thực sự có nhu cầu và được phụ huynh đồng thuận. Nhờ thông tin công khai về các lớp học thêm, phụ huynh có thể cân nhắc lựa chọn nơi học phù hợp cho con, tránh bị lôi kéo vào các lớp "ngầm" thiếu đảm bảo.

Các trường công lập tăng cường tổ chức bồi dưỡng chính thống sẽ giúp học sinh yếu không bị bỏ rơi, học sinh giỏi có môi trường phát triển, giảm phụ thuộc vào "lò" bên ngoài. Tóm lại, Thông tư 29 hướng tới hài hòa lợi ích: giáo viên tâm huyết được dạy, học sinh có nhu cầu được học, nhưng tất cả đều trong khuôn khổ lành mạnh.

Việt Nam từ xưa đến nay vốn là một dân tộc hiếu học. Người Việt tin rằng tri thức là con đường duy nhất để thay đổi số phận, để thoát nghèo, vươn lên và sánh vai cùng thế giới. Tinh thần này đã giúp đất nước đạt được những thành tựu lịch sử, từ một quốc gia nghèo khó trở thành nền kinh tế đang phát triển năng động. Thế nhưng, trong một xã hội ngày càng cạnh tranh gay gắt, ý nghĩa của sự học đã dần thay đổi. Học không còn chỉ là con đường để mở mang trí tuệ, mà trở thành một cuộc đua áp lực.

Nhìn lại, ban đầu học thêm xuất hiện như một giải pháp hỗ trợ giúp học sinh củng cố kiến thức. Tuy nhiên, theo thời gian, nó trở thành một vòng xoáy áp lực mà trong đó, cả thầy, trò và phụ huynh đều bị cuốn vào. Cái giá của việc học thêm không chỉ là chi phí tài chính mà còn là sự đánh đổi thời gian tuổi thơ. Những đứa trẻ, lẽ ra phải được vui chơi, khám phá thế giới, lại bị gò mình trong những lớp học kéo dài từ sáng đến tối. Học sinh không học để thỏa mãn trí tò mò hay để phát triển bản thân, mà học để đối phó, để làm hài lòng cha mẹ, thầy cô và xã hội. Phụ huynh cũng không tránh khỏi áp lực, khi vừa lo lắng cho tương lai con cái, vừa phải xoay xở tài chính để chạy theo guồng quay học thêm.

Đổi mới bao giờ cũng khó khăn, đặc biệt với một vấn đề phức tạp như dạy thêm, học thêm. Thông tư 29 chỉ là một bước khởi đầu trong nỗ lực lập lại kỷ cương dạy học; để giải quyết tận gốc, cần kết hợp đồng bộ nhiều giải pháp khác.

Giải pháp lâu dài nằm ở việc thay đổi cách tiếp cận giáo dục. Cần xây dựng một chương trình học cân bằng hơn, tránh quá tải kiến thức để học sinh có thể tiếp thu ngay trên lớp mà không cần đến các lớp học ngoài giờ. Nâng cao chất lượng giảng dạy trong trường học để đảm bảo rằng giáo viên có đủ thời gian và điều kiện truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả. Thay đổi phương thức đánh giá học sinh theo hướng toàn diện hơn, thay vì chỉ tập trung vào điểm số và thi cử.

Về phía phụ huynh cũng cần thay đổi quan niệm "nhồi nhét" kiến thức và chạy theo điểm số, thay vào đó là chú trọng phát triển toàn diện và tôn trọng nhu cầu, năng lực thực sự của học sinh.

Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc dạy thêm hay học thêm, mà ở tư duy giáo dục. Khi sự học quay trở về đúng bản chất của nó - là một hành trình khám phá và phát triển trí tuệ, chứ không phải một cuộc chạy đua - khi đó, chúng ta mới thực sự có một nền giáo dục lành mạnh, nhân văn và hiệu quả.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!