Đằng sau sự ồn ào của Temu

Theo quan sát của tôi, sự ồn ào của nền tảng thương mại điện tử Temu trong thời gian qua là… bởi truyền thông. Vâng, thực tế hàng hóa bán trên Temu không có gì mới, nó vẫn là các hàng hóa đang bán trên các sàn thương mại điện tử ở Việt Nam từ nhiều năm nay.

Từ 10 năm trước, các tiểu thương Việt Nam đã chào bán các mặt hàng tương tự trên các sàn Lazada, Tiki, Sendo, họ mua hàng từ Quảng Châu, Thâm Quyến, Thượng Hải về. Cỡ 5 năm gần đây Lazada, Shopee bắt đầu xây dựng hệ thống logistics xuyên biên giới để các nhà sản xuất, bán lẻ Trung Quốc bán thẳng cho người tiêu dùng Việt Nam trên các sàn thương mại điện tử của mình (một hai năm gần đây có thêm TikTok và Shein).

Về bản chất Temu là một sàn thương mại điện tử với hệ thống logistics xuyên biên giới, hàng hóa trên Temu giống như hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử khác. Mô hình kinh doanh của Temu cũng giống như Lazada, Shopee, TikTok, Shein, cũng chỉ là cái chợ, là nơi người bán người mua thực hiện các giao dịch mua bán online mà thôi.

Khác biệt lớn nhất của Temu ở chỗ đây là mô hình bán lẻ trực tiếp từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng, nghĩa là nền tảng này chỉ dành cho các nhà sản xuất, không dành cho các nhà phân phối trung gian. Vì hàng hóa bán trên Temu không có gì khác so với các sàn thương mại điện tử đối thủ, thế nên ảnh hưởng lớn nhất của mô hình Temu chính là nhóm thương nhân (trung gian) nhập hàng Trung Quốc về bán trên các sàn Lazada, Shopee, TikTok, Shein, và Temu ảnh hưởng rất ít đến các nhà sản xuất Việt Nam.

Tôi nghĩ thế lại tốt cho kinh tế Việt Nam, những tiểu thương này nếu chuyển sang làm các công việc khác, trực tiếp tạo ra sản phẩm, dịch vụ khác, có lợi hơn cho nền kinh tế quốc gia, còn người tiêu dùng thì được hưởng lợi.

Khác biệt thứ hai là truyền thông, luật pháp và nộp thuế. Temu đang chi rất nhiều tiền cho truyền thông để tạo ra cơn sốt Temu, cú sốc Temu, bất chấp việc chưa làm thủ tục kinh doanh ở Việt Nam, không thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho Việt Nam. Chắc chắn các cơ quan chức năng, ngành Thuế sẽ yêu cầu Temu tuân thủ luật pháp, đăng ký kinh doanh ở Việt Nam, hỗ trợ các cơ quan chức năng bắt buộc các hãng bán hàng trên Temu phải khai báo và nộp thuế VAT, thuế nhập khẩu và các loại thuế, phí khác theo luật pháp Việt Nam.

Các nhà sản xuất Việt Nam nên bình tĩnh, đừng nghe các lời dọa "sản xuất hàng tiêu dùng Việt Nam sẽ chết". Hiện tại các mặt hàng trên Temu đa số là hàng no-brand (không thương hiệu), giá cực rẻ, chất lượng vừa phải.

Hàng hóa rẻ do Temu chọn lựa và quản lý nhà bán hàng, nhà sản xuất cực chặt, ép giá quyết liệt, tận dụng năng lực sản xuất đang thừa của Trung Quốc. Thế nhưng người tiêu dùng Việt Nam không phải ai cũng chọn hàng hóa giá rẻ, vẫn có nhiều người tiêu dùng muốn hàng hóa chất lượng tốt hơn, những mặt hàng sản xuất thủ công của Việt Nam hoặc những mặt hàng có thương hiệu riêng. Có nghĩa rằng nhiều hàng hóa Việt Nam vẫn sống ổn nếu giữ được chất lượng, thương hiệu.

Như trên tôi đã nói hàng trên Temu cũng tương tự như hàng hóa đang bán trên các sàn thương mại điện tử khác. Nếu cấm Temu vì sợ hàng chất lượng kém thì phải cấm tất cả các sàn thương mại điện tử khác, nghĩa là Việt Nam cấm hẳn thương mại điện tử, một trụ cột chính của kinh tế số, trong khi Việt Nam đang muốn lấy kinh tế số làm động lực cho sự tăng trưởng. Rõ ràng đây là một đề nghị thiếu cân nhắc, ngây thơ và phi kinh tế thị trường.

Thương mại điện tử khác với bán hàng trực tiếp ở siêu thị, cửa hàng, cửa hiệu ở chỗ là hàng hóa không nhập sẵn về kho, khi người mua chưa đặt hàng thì hàng hóa vẫn ở trong kho của người bán, nghĩa là hầu hết hàng hóa của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… chào bán vẫn ở nước họ, khi nào có người đặt mua chính thức, hàng hóa mới được đóng gói và vận chuyển về Việt Nam. Nếu lo hàng hóa chất lượng thấp trở thành rác thì các nước sản xuất phải lo hơn Việt Nam chứ.

Để chống hàng hóa chất lượng kém, không biến Việt Nam thành bãi rác cần nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, hãy tin rằng người tiêu dùng đủ thông minh và hiểu biết để phân biệt loại hàng hóa nào là chất lượng thấp, hàng hóa nào là phù hợp với nhu cầu tiêu dùng của họ.

Hãy nhìn vào mặt tích cực của thương mại điện tử, nhờ thương mại điện tử mà người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn, được biết đến nhiều sản phẩm với nhiều công dụng, tính năng mới, ưu việt hơn, với giá cả thấp hơn rất nhiều. Nhờ thương mại điện tử mà hiểu biết của người tiêu dùng về công nghệ mới, tính năng mới, về thế giới ngày càng được nâng cao.

Tóm lại, hãy bình tĩnh trước sự ồn ào của Temu và tập trung vào việc thực thi đúng pháp luật Việt Nam, tránh tư duy cực đoan không có cơ sở.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!