Phát hiện nhóm gián điệp cấp cao tấn công các tổ chức quốc gia

Theo báo cáo mới nhất từ Kaspesky Lab, trong tháng 9/2015, hãng bảo mật này đã phát hiện điểm bất thường trong mạng khách của tổ chức. Sự bất thường này dẫn các nhà nghiên cứu đến với ProjectSauron - một nhóm gián điệp cấp cao bí mật lấy thông tin từ phương tiện truyền thông bị mã hóa của chính phủ.

ProjectSauron đặc biệt có hứng thú trong việc đoạt quyền truy cập vào phương tiện truyền thông bị mã hóa, tấn công sử dụng nền tảng gián điệp mạng cấp cao kết hợp chặt chẽ giữa một loạt những công cụ và thủ pháp đặc biệt. Đặc điểm đáng chú ý nhất của ProjectSauron là sự thận trọng nhằm tránh bị phát hiện: ProjectSauron tùy biến mã độc cấy vào hệ thống và cấu trúc riêng cho mỗi mục tiêu và không bao giờ tái sử dụng chúng. Phương pháp này kết hợp với vô số bộ định tuyến dùng để xuất file bị đánh cắp, ví dụ như email và DNS hợp pháp, cho phép ProjectSauron thực hiện chiến dịch gián điệp bí mật và lâu dài trên hệ thống mục tiêu.

ProjectSauron gây ấn tượng bởi nó là cái tên lâu đời và có kinh nghiệm, không ngừng học hỏi từ những mối đe dọa cực kì nguy hiểm, gồm Duqu, Flame, Equation và Regin; chọn ra một số phương pháp tiên tiến nhất và cải thiện chúng để tránh bị phát hiện.

Trong phân tích forensic chỉ ra rằng ProjectSauron đã xuất hiện từ tháng 6/2011 và đến năm 2016 vẫn còn hoạt động. Vector lây nhiễm ban đầu mà ProjectSauron sử dụng để xâm nhập mạng lưới nạn nhân đến nay vẫn còn là ẩn số.

Đến nay đã có hơn 30 tổ chức là nạn nhân được phát hiện tại Nga, Iran, Rwanda và có thể ở những quốc gia nói tiếng Ý. Các chuyên gia bảo mật của hãng này tin rằng sẽ có nhiều tổ chức và vùng địa lý hơn nữa bị ảnh hưởng. Những tổ chức mục tiêu đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ quốc gia, bao gồm: chính phủ, quân đội, trung tâm nghiên cứu khoa học, nhà cung cấp dịch vụ viễn thông và tổ chức tài chính.

Theo các chuyên gia Kaspersky Lab, chi phí, độ phức tạp, độ bền và mục đích cơ bản của hoạt động là: đánh cắp danh tín và thông tin bí mật từ tổ chức quốc gia, cho thấy sự liên đới hoặc hỗ trợ từ chính phủ.

Công cụ và phương pháp đặc biệt ưa thích của ProjectSauron gồm có:

- Dấu vết đặc biệt: mã độc chính để cấy vào hệ thống có nhiều tên và kích cỡ khác nhau và được xây dựng riêng cho mỗi mục tiêu, khiến việc phát hiện ra nó rất khó khăn vì bộ chỉ số thỏa hiệp tương ứng có rất ít giá trị cho các mục tiêu khác.

- Chạy trên bộ nhớ: mã độc chính để cấy vào hệ thống lợi dụng kịch bản update phần mềm hợp pháp và hoạt động như một backdoor, tải module mới hoặc chạy lệnh từ kẻ tấn công hoàn toàn trên bộ nhớ.

- Xu hướng thiên về truyền thông bí mật: ProjectSauron chủ động tìm kiếm thông tin liên quan đến phần mềm dùng để mã hóa hệ thống khá hiếm và có thể tùy biến. Phần mềm khách – chủ được chọn ra từ nhiều tổ chức mục tiêu để bảo mật truyền thông, tiếng nói, email và thay đổi trong các tài liệu. Những kẻ tấn công đặc biệt thích thú với những thiết bị, key, tập tin cấu hình và vị trí máy chủ của phần mềm mã hóa dùng để đặt những tin nhắn mã hóa giữa các nút mạng.

- Linh hoạt theo bộ ngô ngữ: ProjectSauron sử dụng bộ công cụ đơn giản được viết bằng ngôn ngữ LUA. Việc sử dụng nhiều phần trong bộ ngôn ngữ LUA ở phần mềm độc hại là rất hiếm, chỉ từng được thấy trong các cuộc tấn công của Flame và Animal Farm.

- Vượt qua khoảng cách không gian: ProjectSauron sử dụng ổ đĩa USB đặc biệt để vượt qua lỗ hổng không gian trong nhiều mạng lưới. Những ổ đĩa USB này có thể chứa nhiều phần riêng đã được ẩn đi trong đó có dữ liệu bị đánh cắp.

- Cơ chế xuất thông tin hàng loạt: ProjectSauron sử dụng một số bộ định tuyến để xuất dữ liệu, gồm có những phương tiện truyền thông hợp pháp như email và DNS, với thông tin bị đánh cắp

Phan Tuấn