Khôi phục hoạt động cho cỗ máy tính lâu đời nhất thế giới

Được thiết kế và xây dựng vào năm 1949 bởi Cơ quan nghiên cứu năng lượng nguyên tử của Vương quốc Anh, chiếc máy tính với tên gọi Witch (Wolverhampton Instrument for Teaching Computation from Harwell) có trọng lượng lên đến 2,5 tấn. 

Trong thời kỳ hoàng kim của mình vào những năm 50 của thế kỷ trước, Witch là cỗ máy đóng vai trò quan trọng trong các chương trình nghiên cứu năng lượng nguyên tử của Anh. Máy được tạo ra để giảm bớt gánh nặng cho các nhà khoa học bằng cách thực hiện các phép tính điện tử.

Sau nỗ lực kéo dài 3 năm của các nhà khoa học máy tính của Anh, cỗ máy tính kỹ thuật số lâu đời nhất thế giới này đã chính thức được khôi phục và hoạt động trở lại.

Máy được chính thức vận hành từ năm 1951, Witch là một cỗ máy tính hết sức đơn giản, đọc dữ liệu từ băng đục lỗ và lưu trữ dữ liệu trong những bộ nhớ thiếu ổn định, sau đó sử dụng chuyển tiếp dữ liệu để thực hiện các tính toán trên các giá trị được lưu trữ. Đầu ra của cỗ máy tính này là một máy đánh chữ điện tín hoặc một băn đục lỗ. 

Với mỗi phép tính có 2 chữ số, Witch phải mất đến 10 giây để thực hiện các phép tính toán. Mặc dù tính toán chậm, nhưng các kết quả tính toán của Witch rất chính xác và đáng tin cậy.

Đến năm 1957, Witch đã bị bỏ xa về tốc độ tính toàn bởi những hệ thống máy tính mới nhanh hơn và nhỏ hơn, nên cỗ máy đã được bàn giao lại cho Trường cao đẳng công nghệ Wolverhampton và Straffordshire (nay là Đại học Wolverhampton), dùng để sử dụng cho việc dạy lập trình cho các sinh viên, đánh dấu sự kết thúc thời hoàng kim của cỗ máy tính kỹ thuật số đầu tiên trên thế giới.

Đến năm 1973, cỗ máy tính này được tặng lại cho Viện bảo tàng Khoa học và Công nghiệp Birmingham và đã được trưng bày trong suốt 24 năm, cho đến khi Viện bảo tàng này đóng cửa và Witch đã bị tháo dỡ đưa vào phòng lưu trữ.

May mắn, sau đó Kevin Murell, một ủy viên của Bảo tàng Máy tính Quốc gia Anh phát hiện hình ảnh bản mạch của Witch từ một bức ảnh được cung cấp bởi một nhà sưu tập máy tính. Từ đó, dự án xây dựng và khôi phục lại Witch chính thức được bắt đầu.

Murell cho biết lúc còn ở tuổi thiếu niên, ông đã từng nhiều lần nhìn thấy cỗ máy Witch trong những chuyến thăm viện bảo tàng nên đã dễ dàng nhận ra được hình ảnh bản mạch của Witch trong một bức ảnh. Các bộ phận sau đó của Witch dần được tìm thấy và cỗ máy được lắp ráp phục hồi nguyên trạng.

Quá trình khôi phục Witch được dẫn đầu bởi nhà bảo tồn và là nhà khoa học máy tính Delwyn Holroyd. Rất may là cỗ máy đã không bị thiệt hại hay hư hỏng gì quá nhiều sau một thời gian dài bị tháo dỡ và lưu trữ. Đại đa số các linh kiện và bộ phận trên máy đều là từ sản phẩm gốc và nhóm các nhà khoa học chỉ thay thế những bộ phận bị hư hỏng nặng.

“Điều này là rất quan trọng với chúng tôi khi có một cỗ máy như thế này hoạt động trở lại, cho chúng tôi hiểu thêm được tình trạng công nghệ của những năm cuối 50 của thế kỷ trước tại nước Anh”, Murell cho biết.

Cỗ mãy đặc biệt này đã được chính thức khôi phục và ra mắt công chúng tại Bảo tàng Máy tính Quốc gia tại Bletchley Park (Anh Quốc) vào ngày hôm qua. Tham dự sự kiện ra mắt này có sự tham gia của một số tác giả của cỗ máy cũng như những nhân viên đã từng sử dụng hay các sinh viên đã từng học lập trình trên chiếc máy tính này.

Trong một động thái có liên quan khác, cỗ máy tính lâu đời nhất Nhật Bản, được xây dựng và phát triển từ năm 1956 bởi hãng công nghệ Fujitsu, hiện vẫn đang được duy trì hoạt động, sau gần 60 năm.

Cỗ máy tính đặc biệt với tên gọi FACOM 128B này hiện đang được đặt tại nhà máy Numazu của Fujitsu ở tỉnh Okinawa (Nhật Bản) và được xem là cỗ máy tính lâu đời nhất thế giới vẫn còn duy trì trong điều kiện làm việc mà không bị gián đoạn.

Sau gần 60 năm, cỗ máy tính đã qua nhiều lần nâng cấp để tăng thêm tốc độ và khả năng lưu trữ nên có một độ tin cậy cao. 

Có kích cỡ lên đến hơn 200 mét vuông, tuy nhiên chỉ cần năng lượng ít hơn một chiếc máy tính để bàn thông thường, hiện Fujitsu đang chịu trách nhiệm duy trì hoạt động của chiếc máy tính này cho đến tận năm 2016 để kỷ niệm trong 60 năm sự ra đời.