Xây dựng bệnh viện vệ tinh, “đói” cả vốn lẫn nhân lực

Trước tình hình quá tải bệnh nhân ngày càng trầm trọng, Bộ Y tế đã lên kế hoạch khá chi tiết xây dựng một hệ thống bệnh viện vệ tinh trên cả nước để giảm tải cho bệnh viện tuyến cuối. Theo đó các bệnh viện vệ tinh sẽ được hỗ trợ tăng cường năng lực về chuyên môn thông qua hoạt động đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, cung cấp trang thiết bị từ Bộ Y tế và các bệnh viện tuyến trên.

Mô hình này đã được hai bệnh viện Bạch Mai và Hữu Nghị Việt Đức triển khai thí điểm ở khu vực phía Bắc từ 2005 đến nay với hai chuyên ngành Ngoại khoa và Nội khoa. Ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Bộ Y tế cho rằng: “Mô hình thí điểm bước đầu đạt được mục tiêu đề ra vì đã nâng được nặng lực chuyên môn của tuyến dưới, giảm tỷ lệ bệnh nhân chuyển tuyến từ các bệnh viện vệ tinh về hai bệnh viện hạt nhân”.

Từ thành công bước đầu ấy, Bộ Y tế đang gấp rút chuẩn bị những công đoạn cuối cùng để nhân rộng mô hình bệnh viện vệ tinh trên cả nước với các chuyên khoa Ung bướu; Ngoại, Chấn thương Chỉnh hình; Sản; Nhi; Tim mạch và một số chuyên khoa hệ Nội. Kế hoạch sẽ được thực hiện qua hai giai đoạn 2012 đến 2015 xây dựng bệnh viện vệ tinh tại tuyến tỉnh; từ 2016 đến 2020 xây dựng bệnh viện vệ tinh ở tuyến quận huyện.

Bộ Y tế yêu cầu cơ sở làm bệnh viện vệ tinh phải được đào tạo, có trang thiết bị, có phòng ốc, phải thực hiện được kỹ thuật đã tiếp nhận chuyển giao. Bệnh viện tuyến trên (đơn vị chuyển giao kỹ thuật) sau khi chuyển giao kỹ thuật không nhận bệnh nhân để thực hiện kỹ thuật đó nữa, giành thời gian để thực hiện kỹ thuật cao, nghiên cứu khoa học.

Tại cuộc họp trực tuyến với Bộ Y tế ngày 11/10, ông Nguyễn Tấn Bỉnh, Giám đốc Sở Y tế TPHCM cho biết: “Tình hình quá tải ở các bệnh viện chuyên khoa tuyến cuối trên địa bàn ngày càng trầm trọng. Các bệnh viện đang gồng mình gánh bệnh nhân từ các tỉnh dồn về, tiêu biểu như Ung bướu công suất sử dụng giường bệnh lên tới 247% điều đó đồng nghĩa với việc bệnh nhân đang phải nằm 2 - 3 người mỗi giường. Tình trạng tương tự cũng đang diễn ra tại bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình, Nhi Đồng 1 và Nhi Đồng 2 khi công suất sử dụng giường bệnh cũng xấp xỉ 130%”.

Ông Bỉnh nhận định: “Với tình hình này, từ lâu nguồn nhân lực của các bệnh viện thành phố không đủ để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh tại chỗ. Tuy nhiên, hiện nay các bệnh viện đang phải tham gia nhiều đề án như 1816, phòng khám vệ tinh, khoa vệ tinh, bệnh viện vệ tinh… cùng một lúc, nên gặp rất nhiều khó khăn”.

Khó khăn nổi cộm nhất được ông Tấn Bỉnh cũng như đại diện lãnh đạo nhiều bệnh viện nhắc tới là vấn đề về vốn để triển khai dự án. Theo dự toán kinh phí của Bộ Y tế thì cả nước sẽ xây dựng 100 bệnh viện vệ tinh thuộc 5 chuyên khoa đang quá tải (đã kể ở trên - PV) với mức đầu tư 20 tỷ đồng cho 1 vệ tinh. Nguồn kinh phí được huy động từ vốn chính phủ cho đề án 1816; đề án bệnh viện vệ tinh; nguồn kinh phí đối ứng của địa phương và nguồn hợp pháp khác. Tuy nhiên chưa có định mức cụ thể về việc Bộ Y tế sẽ hỗ trợ bao nhiêu.

Dự toán 20 tỷ đồng cho 1 bệnh viện vệ tinh Bộ đặt ra chẳng thấm vào đâu so với mức dự toán khổng lồ của một số bệnh viện (trong đó riêng đào tạo chuyển giao kỹ thuật chiếm 600 tỷ đồng), tiêu biểu như bệnh viện Nhi Đồng 2. Theo kế hoạch đã trình Bộ Y tế thì bệnh viện này sẽ triển khai xây dựng vệ tinh tại khu vực Đông Nam Bộ là Đồng Nai, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu; bệnh viện Sản Nhi Đà Nẵng; Tây Nguyên. Mức đầu tư trong kế hoạch xây dựng vệ tinh của Nhi Đồng 2 mới chỉ giai đoạn 1 đã lên tới 457,7 tỷ đồng. Những bệnh viện khác mức dự toán kinh phí đầu tư cũng cao hơn nhiều so với dự toán của Bộ.

Các chuyên gia Y tế cho rằng, tình hình khủng hoảng kinh tế khiến nguồn vốn gặp khó khăn, nếu chờ trình Chính phủ phê duyệt thì sớm cũng phải 2 năm nữa mới được rót vốn về trong khi kế hoạch xây dựng bệnh viện vệ tinh trong giai đoạn đầu chỉ đến năm 2015. Nhiều tỉnh đang trong thời kỳ khó khăn nếu bắt bỏ vốn đối ứng để xây dựng bệnh viện vệ tinh gần như là điều không thể.

Về mặt chuyên môn các bệnh viện tuyến trên đủ sức để hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn đang đặt ra là liệu có vốn đối ứng từ phía địa phương để thực hiện xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị hay không? Nếu không có vốn đối ứng thì không thể triển khai kế hoạch. Do đó cần phải có sự đồng thuận giữa UBND tỉnh, Sở Y tế, bệnh viện nơi được chọn xây dựng bệnh viện vệ tinh và bệnh viện hạt nhân thực hiện đề án.

Theo phân tích của nhiều chuyên gia Y tế thì chỉ đạo tuyến; đề án 1816; bệnh viện vệ tinh tuy 3 nhưng thực chất là 1, cái sau có phát triển hơn song thực tế vẫn trên nền cũ là đào tạo, chỉ đạo tuyến… Tình hình trên khiến việc triển khai các kế hoạch bị chồng chéo, không có trọng tâm trọng điểm, nguồn kinh phí, nhân lực phải chia nhỏ, các bệnh viện sẽ không đủ sức thực hiện hoặc buộc phải thực hiện theo chỉ đạo nhưng qua loa hình thức.

Vân Sơn