Việt Nam: 90% ca ghép tạng từ người cho sống

Ngày 28/6, tại hội thảo quốc tế "Tư vấn vận động và điều phối tạng hiến từ người chết não, chết tim" do Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, Bộ Y tế tổ chức, GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, số ca ghép tạng tại Việt Nam đã tăng từ 283 ca năm 2014 lên 1.004 ca vào năm 2022. 

"Đến nay, số người đăng kí hiến tạng rất lớn. Như năm 2014 chỉ có 265 người đăng ký hiến tạng, đến nay đã có 73.213 người (tính tới 20/6/2023) đăng kí hiến tạng, nhưng số lượng các ca ghép từ người cho sống vẫn chiếm tới hơn 90%", GS Thuấn nói.

Bà Phạm Thị Đào, Trưởng Đơn vị điều phối ghép tạng, Trung tâm Ghép tạng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, từ năm 2008 đến nay, Việt Nam đã triển khai 146 ca lấy, ghép mô, tạng người hiến chết não. Mới đây, tại Bệnh viện Việt Đức đã thực hiện ca ghép đa tạng từ người cho chết não thứ 100 tại bệnh viện này.

Theo các chuyên gia, công tác vận động hiến tạng từ người cho chết não ở nước ta còn rất khó khăn, do quan niệm về "chết toàn thây" của nhiều người Việt; những bất cập trong hệ thống chính sách, pháp luật về hiến tặng mô, tạng cần sửa đổi, bổ sung… đòi hỏi hội dành nhiều thời gian, trí tuệ và tâm huyết phối hợp với các tổ chức tôn giáo, cùng với ngành y tế trong truyền thông, vận động đến mọi tầng lớp nhân dân cũng như tham gia đóng góp sửa đổi, bổ sung những vấn đề chính sách pháp luật về hiến, lấy, ghép mô, tạng.

Chia sẻ thêm về những khó khăn trong công tác vận động hiến tạng, PGS.TS Đồng Văn Hệ - Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cho biết, hiện nay Việt Nam chưa thiết lập mạng lưới tư vấn viên vận động hiến tạng sau chết/chết não; các tư vấn viên chưa được đào tạo bài bản, đồng bộ thống nhất về chuyên môn, kỹ năng mềm và tư vấn tâm lý.

"Tại nhiều bệnh viện chưa báo ca chết não tiềm năng với tư vấn viên. Hiện chưa có cơ chế phối hợp giữa các khoa hồi sức tích cực, cấp cứu với nhóm tư vấn viên; chưa có quy trình sàng lọc, phát hiện bệnh nhân chết não tiềm năng chuẩn; chưa hình thành văn hóa hiến tạng tại bệnh viện. Các tư vấn viên hiện nay khó tiếp cận hồ sơ bệnh án người chết não tiềm năng, khó khăn trong việc tham vấn ý kiến bác sĩ, điều dưỡng...", ông Hệ nói.

Trong khi đó, diễn biến của bệnh nhân chết não thường rất nhanh và phức tạp, vì vậy nhiều trường hợp không đủ thời gian để thực hiện các bước theo quy định.

Để mở rộng cơ hội nhiều người chết não hiến tạng sau khi qua đời, nhiều đại biểu đề xuất giảm tuổi được hiến tạng (Việt Nam quy định từ 18 tuổi); nên học tập mô hình nước ngoài, ghi thông tin đồng ý hiến tặng mô, tạng ở mặt sau của bằng lái xe; cho phép cha mẹ hoặc người giám hộ của người vừa qua đời được quyền quyết định hiến mô, tạng cho người có nhu cầu; cho phép phạm nhân được hiến tặng mô tạng...

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, hiện nay Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác có hiệu lực thi hành đã 16 năm, nhiều quy định của Luật đã bộc lộ những bất cập, hạn chế, không còn phù hợp với điều kiện thực tiễn, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động hiến, ghép mô, bộ phận cơ thể người ở nước ta.

Để khắc phục những bất cập, hạn chế của luật hiện hành, Bộ Y tế đang tiến hành sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác, trong đó định hướng tập trung sửa đổi các vấn đề như độ tuổi người hiến, quyền lợi đối với người hiến; vấn đề về tuyên truyền, vận động hiến tặng mô, tạng; vấn đề xác định chết não; cơ chế tài chính trong hiến, ghép mô, tạng; các chế độ, chính sách cho đội ngũ nhân lực tham gia điều phối, tuyên truyền, vận động hiến mô, tạng.

Cũng trong ngày 28/6, Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam tổ chức Đại hội nhiệm kỳ II (nhiệm kỳ 2023-2028). Đại hội đã thông qua Nghị quyết Đại hội, bầu Ban chấp hành. PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến - nguyên Bộ trưởng Y tế tiếp tục được bầu làm Chủ tịch hội.

Theo bà Tiến, hiện tay nghề bác sĩ Việt đã làm chủ kỹ thuật ghép tạng. Ghép tạng không chỉ thực hiện ở tuyến Trung ương, mà nhiều cơ sở y tế, bệnh viện tuyến tỉnh như Phú Thọ, Thanh Hóa, Nghệ An... cũng đã làm chủ kỹ thuật ghép tạng, cứu sống người bệnh hiểm nghèo.

Thời gian tới, Đại hội sẽ đề ra phương hướng, kết hợp với Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người và các bệnh viện tạo nên nguồn cho tạng lớn, cứu sống nhiều người. Hội cũng mong muốn Luật hiện hành sớm được điều chỉnh để hoạt động vận động, hiến tạng, mô tạng sau chết/chết não được tháo gỡ những rào cản.