Tử vong vì uống nước rễ cây chữa đau đầu, mất ngủ

Méo miệng, mệt lả, liệt hô hấp chỉ sau 10 phút uống nước rễ cây rừng

Ngày 15/7, Bệnh viện Bạch Mai thông tin về ca bệnh tử vong do uống nước rễ cây.

Trước đó, ngày 4/7, bệnh nhân T.T.T. (46 tuổi, Hà Tĩnh) được chuyển đến Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng hôn mê sâu, ngừng tuần hoàn. Các bác sĩ đã nỗ lực cấp cứu, điều trị nhưng bệnh nhân không qua khỏi.

Theo bệnh sử, 6h30 ngày 4/7, bệnh nhân uống khoảng 500-600ml nước thuốc sắc từ rễ cây phơi khô.

Người nhà cho biết, loại rễ cây này được đào trong rừng, thường được người dân dùng làm thuốc sắc uống vì được truyền miệng có công dụng chữa đau đầu, mất ngủ lâu năm.

Sau khi uống nước sắc rễ cây khoảng 10 phút, bệnh nhân xuất hiện méo miệng, mệt lả, gọi hỏi vẫn đáp ứng.

Ngay sau đó bệnh nhân được chuyển đến Trạm y tế xã, rồi chuyển đến bệnh viện huyện. Trên đường di chuyển mất khoảng 15 phút, ý thức bệnh nhân giảm dần, gọi hỏi không đáp ứng.

Sau khi được xử trí đặt ống nội khí quản, truyền dịch, bệnh nhân được chuyển Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh trong tình trạng ngừng tuần hoàn phải xử trí cấp cứu sau 15 phút có mạch trở lại.

Tuy nhiên tình trạng ngừng tuần hoàn vẫn tiếp tục xảy ra sau đó. Cùng ngày, bệnh nhận được chuyển đến Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, trụy tim mạch.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc cho biết, từ các biểu hiện của người bệnh, bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị ngộ độc cây lá ngón.

Trung tâm đã lấy mẫu nước sắc rễ cây của bệnh nhân để làm xét nghiệm tại bệnh viện và gửi mẫu tới Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia.

"Kết quả xét nghiệm từ Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia cho thấy mẫu nước sắc và cành rễ khô thái lát người nhà bệnh nhân cung cấp, đều tìm thấy chất độc nhóm koumine và gelsemine, đây đều là các độc tố trong cây lá ngón", TS Nguyên cho biết.

Ngoài trường hợp này, người nhà bệnh nhân cho biết có thêm 3 người khác cùng uống loại nước thuốc sắc từ rễ cây với bệnh nhân. Tuy nhiên, 3 người này uống vào buổi tối hôm trước, sau đó có biểu hiện chóng mặt, mệt lả.

Theo TS Nguyên, 3 người uống tối hôm trước, biểu hiện nhẹ có thể do nước thuốc vừa sắc, độc tố ngấm ra chưa nhiều và lượng uống ít. Để qua đêm, chất độc khuếch tán, ngấm vào nước, bệnh nhân lại uống đến 500-600ml.

"Với lá ngón chỉ cần một lượng rất nhỏ, 2-3 lá khi ăn phải đã có thể nhanh chóng gây tử vong", TS Nguyên phân tích.

Dễ nhầm lẫn các loại cây rừng

Theo TS Nguyên, cây lá ngón và cây rễ cóc có hình dạng giống nhau, rất dễ nhầm lẫn. Việc đào một rễ cây từ đất trong rừng vốn đã nhiều cây cối mọc đan xen nhau thì hoàn toàn có thể lấy nhầm phải rễ của một cây khác. Trung tâm chống độc trước đây cũng đã từng gặp các trường hợp tương tự uống nhầm phải rễ cây lá ngón, hoặc tự tử bằng ăn lá ngón.

Cây lá ngón (ngón vàng, thuốc rút ruột), tên khoa học là Gelsemium elegans, thuộc họ mã tiền, thân cây dạng leo, là loại cây độc thường mọc tự nhiên ở các tỉnh miền núi, đặc biệt phía Bắc nước ta. 

Độc tố trong cây lá ngón có ở toàn bộ cây nhưng nhiều nhất là ở rễ và thậm chí mật hoa, ong ăn phải mật cũng có thể bị nhiễm độc.

Độc tố chính của lá ngón là các độc tố thần kinh (gây liệt các cơ, giật cơ giống co giật), độc với tim (gây loạn nhịp tim).

"Sau khi ăn uống cây lá ngón, độc tố hấp thu nhanh, tình trạng ngộ độc xuất hiện nhanh, chỉ khoảng 5-10 phút. Chất độc vào cơ thể gây liệt tất cả các cơ, nhìn đôi (nhìn một vật thành hai, do liệt cơ mắt), mờ mắt, nghẹo đầu mặt cổ, méo miệng, nói khó, liệt các cơ hô hấp biểu hiện khó thở, thở yếu, suy hô hấp, liệt chân, tay, loạn nhịp tim và nhanh chóng ngừng tim, tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời", TS Nguyên thông tin.

Các ca ngộ độc lá ngón tử vong thường là do liệt các cơ hô hấp (cơ hoành, cơ liên sườn, các cơ vùng hầu họng), co cứng cơ, giật cơ giống co giật hoặc do loạn nhịp tim, hoặc cả kết hợp các nguyên nhân này.

TS Nguyên cảnh báo, dù là thuốc tây y hay y học cổ truyền, người dân cũng cần tuân thủ nguyên tắc được kê đơn, hướng dẫn sử dụng bằng cách đi khám tại bệnh viện, tại thầy thuốc đông y được cấp chứng chỉ hành nghề. Người dân không nên tự ý đi lấy các loại lá, rễ cây rừng về sử dụng, có thể nhầm lẫn với cây có độc rất nguy hiểm.