Triệu chứng của ung thư phổi giai đoạn sớm, khi tiến triển, di căn

Dưới đây, TS Đỗ Hùng Kiên, Bệnh viện K Trung ương (Hà Nội) chỉ ra các triệu chứng lâm sàng của ung thư phổi. 

Những biểu hiện của bệnh tại chỗ

- Ho: là triệu chứng hay gặp nhất ở bệnh nhân ung thư phổi. Họ biểu hiện lúc chẩn đoán ở hơn 50 % trường hợp, ở hầu hết bệnh nhân không được điều trị khỏi bằng điều trị thông thường.

Ho trong ung thư phổi có thể liên quan đến nhiều yếu tố bao gồm: u trung tâm , viêm phổi tắc nghẽn, đa di căn nhu mô và tràn dịch màng phổi.

- Ho ra máu: Ho ra máu trong ung thư phổi có nhiều mức độ khác nhau nhưng thường bao gồm đờm, có vệt máu. Mô tả thông thường nhất của bệnh nhân là ho ra đờm nhuốm ít máu trong vài ngày liên tiếp. Mức độ nghi ngờ tăng lên khi thấy các triệu chứng dai dẳng hoặc tái diễn, đặc biệt ở các bệnh nhân có tiền sử hút thuốc. Chảy máu số lượng lớn trong ung thư phổi có thể gây tử vong nhanh ở một số trường hợp. 

- Đau ngực: Là triệu chứng thường gặp, có thể xảy ra ở ung thư phổi giai đoạn rất sớm mà không có xâm lấn màng phổi, thành ngực hoặc trung thất.

- Khó thở: Là triệu chứng khá thường gặp trong ung thư phổi. Các nguyên nhân gây khó thở ở bệnh nhân ung thư phổi bao gồm: khối u gây tắc nghẽn khí quản, phế quản gốc, do tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng ngoài tim hoặc bệnh nhân có bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính kèm theo.

- Hội chứng nhiễm trùng phế quản - phổi: Viêm phổi, áp xe phổi có thể xuất hiện sau chỗ hẹp phế quản do khối u. Khối u chèn ép khí phế quản gây ứ đọng đờm làm tăng khả năng nhiễm trùng, bên cạnh đó khi có viêm phổi, áp xe phổi việc dẫn lưu đờm, mủ bị hạn chế.

Những biểu hiện của bệnh tiến triển tại chỗ

- Hội chứng chèn ép tĩnh mạch chủ trên: với các dấu hiệu nhức đầu, chóng mặt, tức mặt, phù kiểu áo choàng, tĩnh mạch cổ nổi to. Tùy theo vị trí tắc mà phù và tuần hoàn bàng hệ có thể có mức độ và hình thái khác nhau. 

- Triệu chứng chèn ép thực quản: khó nuốt hoặc nuốt đau do khối u hoặc hạch chèn ép thụ quản. Lúc đầu là thức ăn rắn, sau với thức ăn lỏng, rồi cả nước uống.

- Triệu chứng chèn ép thần kinh:

+ Chèn ép thần kinh quặt ngược trái: nói khàn, có khi mất tiếng hoặc giọng đôi. 

+ Chèn ép thần kinh giao cảm ở cổ: đồng tử co lại, khe mắt nhỏ, mắt lõm sâu làm mi mắt như sụp xuống, gò má đỏ lên bên tổn thương (Hội chứng Claude Bernard - Horner).

+ Chèn ép thần kinh giao cảm lưng: tăng tiết mồ hôi một bên.

+ Chèn ép thần kinh phế vị: hồi hộp, trống ngực, tim đập nhanh

+ Chèn ép dây thần kinh hoành: nấc, đau vùng cơ hoành, khó thở do liệt cơ hoành.

+ Chèn ép đám rối thần kinh cánh tay: đau vai lan ra mặt trong cánh tay, có rối loạn cảm giá

 - Tràn dịch màng tim: xuất hiện ở 5-10 % bệnh nhân ung thư phổi. Tràn dịch màng tim xảy ra điển hình ở các bệnh nhân tiến triển tại chỗ. 

- Tràn dịch màng phổi: khoảng 15% bệnh nhân ung thư phổi lúc chẩn đoán. Cần chọc dò màng phổi để xác định nguồn gốc của tràn dịch. 

- Chèn ép ống ngực chủ: gây tràn dưỡng chấp màng phổi, có thể kèm theo với phù cánh tay trái hoặc tràn dưỡng chấp ổ bụng. 

Các hội chứng cận u

Lưu ý: xuất hiện các hội chứng cận u này không có ý nghĩa để chẩn đoán bệnh ở giai đoạn di căn hoặc không còn khả năng điều trị triệt căn. 

Các hội chứng nội tiết

Thường xuất hiện do khối u thường tiết ra các hormon bản chất protein. Thông thường các triệu chứng này thường hết khi khối u đáp ứng với các phương pháp điều trị, nặng lên khi bệnh tiến triển.

- Hội chứng tăng tiết ADH không phù hợp tổ chức 

- Tăng canxi huyết không do di căn

- Hội chứng Cushing

- Vú to ở nam giới

Các hội chứng thần kinh

- Bệnh lý thần kinh cảm giác bán cấp

- Hội chứng nhược cơ Lambert - Enton

- Giả tắc ruột non

- Viêm não tủy

- Bệnh võng mạc do ung thư

Bệnh xương

 - Bệnh xương khớp phì đại

- To đầu chi

Các hội chứng thận

- Viêm cầu thận

- Hội chứng thận hư. 

Huyết học

- Thiếu máu

- Tăng bạch cầu ái toan

- Huyết khối

- Ban xuất huyết giảm tiểu cầu

Những biểu hiện của bệnh lan tràn ngoài lồng ngực

- Di căn não: Ung thư phổi là nguyên nhân thường gặp của di căn não. Các biểu hiện của di căn não đa dạng tùy thuộc vào vị trí tổn thương và mức độ phù não. Bệnh nhân có thể biểu hiện đau đầu, nôn, buồn nôn, co giật, lú lẫn, liệt các dây thần kinh sọ, các dấu hiệu thần kinh liệt khu trú, thất ngôn...

- Di căn màng não: đau đầu, lú lẫn, dấu hiệu tổn thương các dây thần kinh sọ, nhìn đôi, thất ngôn, đau cứng gáy, hoặc có tổn thương chèn ép ống sống

- Di căn xương: ung thư phổi có thể di căn tới bất kể xương nào, trong đó các xương trục (gồm xương sọ, cột sống) và các xương dài dễ bị di căn nhất. Biểu hiện có thể là đau xương tại vị trí di căn hoặc triệu chứng của chèn ép ống sống...

- Di căn gan, tuyến thượng thận và hạch trong ổ bụng: đây là những vị trí di căn khá thường gặp trong ung thư phổi và thường có tiên lượng xấu. 

- Các vị trí di căn khác: Di căn đôi khi thấy ở các vị trí khác như da, mô mềm, ruột, tụy, buồng trứng và tuyến giáp. 

- Các triệu chứng toàn thân bao gồm: sốt, sút cân, chán ăn, mệt mỏi.