Trẻ khóc lặng có nguy hiểm?

Cơn khóc lặng thường xảy ra khi bé khóc lóc, giận dữ, sợ hãi hoặc bị chấn thương nhẹ. Vừa khóc bé vừa hít vào rồi nín lặng, không thở ra, miệng há rộng như muốn khóc nhưng không phát ra tiếng. Hệ thần kinh khiến nhịp tim và nhịp thở chậm lại trong một khoảng thời gian ngắn, bé trở nên xanh tím hay nhợt nhạt. Rất may cơn khóc lặng không nguy hiểm và không gây tổn thương lâu dài. Các cơn thường kết thúc trong vòng 30-60 giây, bé thở lại và bắt đầu khóc, da cũng hồng hào trở lại.

Trong một số trường hợp, sau khi nín thở, bé ngất đi. Lúc này, cơ thể tự kích hoạt để hô hấp trở lại bình thường. Một số trẻ có giật nhẹ đầu chi hay co giật nhưng rất hiếm gặp. Bé có thể hồi phục nhanh chóng hoặc không đáp ứng với kích thích trong một thời gian ngắn.

Các cơn khóc lặng có thể rất khác nhau về mức độ nặng nhẹ và tần suất. Chúng có thể xảy ra thường xuyên, vài lần mỗi ngày hay thưa thớt hơn, chỉ vài lần mỗi năm. Cơn thường xuất hiện khi trẻ mệt mỏi quá mức, bực bội hay khóc lóc. Thông thường, cha mẹ đã chứng kiến các cơn khóc lặng sẽ dự báo được khi nào trẻ sẽ rơi vào cơn khóc lặng mới.

Có hai dạng cơn khóc lặng

- Cơn xanh tím: Do thay đổi kiểu thở, thường xuất hiện khi trẻ bực bội hay cáu giận. Đây là dạng hay gặp nhất. Khi đang khóc lóc hoặc bực tức, bé hít vào một hơi rồi nín thở, liền sau đó bé trở nên xanh tím, nhất là vùng quanh miệng.

- Cơn nhợt nhạt: Ít phổ biến hơn, do nhịp tim chậm và thường xuất hiện khi trẻ bị đau đớn. Các biểu hiện bao gồm bé hít vào rồi nín thở, nhịp tim chậm lại, da trở nên nhợt nhạt, mồ hôi ra nhiều và bé cảm thấy mệt sau khi dứt cơn. Các bé từng có cơn nhợt nhạt có thể bị ngất khi ở tuổi thành niên hay trưởng thành.

Phần lớn trẻ sẽ tự thoát khỏi các cơn khóc lặng khi được 4-8 tuổi. Trẻ bị co giật trong thời gian cơn khóc lặng không có nguy cơ bị bệnh co giật nhiều hơn các trẻ khác.

Nguyên nhân

Các nguyên nhân sâu xa của cơn khóc lặng vẫn chưa được làm sáng tỏ. Khoảng 1/3 trẻ em khóc lặng có tiền sử gia đình gặp các cơn tương tự.

Ở một số trẻ, cơn khóc lặng có thể liên quan tới thiếu máu thiếu sắt, khi cơ thể không sản xuất đủ hồng cầu. Phần lớn các bé trải qua tình trạng khóc lặng không có bệnh lý nghiêm trọng tiềm ẩn.

Chẩn đoán

Bác sĩ có thể thăm khám và làm xét nghiệm máu kiểm tra tình trạng thiếu máu thiếu sắt, làm điện não đồ để loại trừ cơn động kinh và làm điện tâm đồ để loại trừ cơn ngất tím do tim đập chậm.

Cơn khóc lặng có thể bị nhầm với cơn động kinh vì trong một số trường hợp hai tình trạng này khá giống nhau. Sau đây là một số gợi ý giúp cha mẹ phân biệt hai trạng thái này:

Trong co giật do động kinh, trẻ có thể xanh tím nhưng chỉ xanh tím trong và sau cơn co giật, không xanh tím trước khi co giật như trong cơn khóc lặng. Đại tiểu tiện không tự chủ thường gặp trong co giật do động kinh nhưng rất hiếm gặp ở trẻ khóc lặng.

Co giật do động kinh có thể xuất hiện khi trẻ thức cũng như ngủ, cơn khóc lặng chỉ xuất hiện khi trẻ tỉnh táo.

Điều trị

Không có điều trị đặc hiệu. Thuốc chống động kinh không có tác dụng và hiếm khi được khuyên dùng. Bổ sung sắt có thể làm giảm tần suất và mức độ nặng của cơn khóc lặng, nhất là nếu có thiếu máu thiếu sắt, nhưng việc sử dụng rộng rãi thuốc này vẫn đang trong giai đoạn đánh giá.

Phòng ngừa

Cha mẹ không thể ngăn ngừa cơn khóc lặng nhưng có thể phòng ngừa sự kiện dẫn tới cơn khóc này bằng cách:

- Cho bé nghỉ ngơi đầy đủ.

- Tránh các tình huống khiến bé cáu giận, đánh lạc hướng nếu thấy bé có vẻ bực bội.

- Giúp bé cảm thấy an toàn, trấn an nếu thấy bé hoảng sợ.

- Giải thích cặn kẽ cho bé trước khi thay đổi một hoạt động hay tình huống nào đó để bé không quá sợ hãi khi rơi vào hoàn cảnh mới.

- Học cách xử lý các cơn nóng giận của con thay vì nhượng bộ chỉ vì sợ bé lên cơn khóc lặng. Khi nhượng bộ không hợp lý, bạn đang góp phần khuyến khích bé nổi nóng thường xuyên hơn.

Làm gì khi bé có cơn khóc lặng?

- Đừng hoảng loạn, hãy nhớ rằng cơn khóc lặng thường sẽ kết thúc trong vòng một phút.

- Đặt trẻ nằm nghiêng và theo dõi cho tới khi cơn kết thúc.

- Không đưa bất kỳ vật gì vào miệng trẻ, kể cả ngón tay để làm thông thoáng đường thở. Nếu bé bắt đầu có các cử động co giật, bạn có thể giữ đầu, tay và chân của trẻ, không cho chạm vào vật cứng hay sắc nhọn để tránh bị chấn thương.

- Không lay gọi, lắc người hay hắt nước vào con vì điều này không giúp làm ngưng cơn khóc lặng. Hãy để cơn này tự kết thúc.

- Trấn an trẻ em và người lớn có mặt tại hiện trường rằng cơn khóc này không có gì nguy hiểm và sẽ sớm kết thúc.

- Đôi khi, trẻ có thể ngã và bị chấn thương trong cơn khóc lặng. Nếu nghi ngờ bé bị chấn thương, bạn cần đưa con đi khám bác sĩ.

Nhiệm vụ của cha mẹ là không củng cố hành vi khóc lặng. Hãy đối xử với trẻ bình thường sau sự kiện này, tránh để ý quá nhiều tới con, không trừng phạt hay khen thưởng vì điều này có thể củng cố hành vi dẫn tới cơn khóc lặng. Học cách bỏ qua những cơn khóc lặng không gây ngất của con, hãy bỏ qua cơn khóc lặng như cách bạn bỏ qua cơn cáu giận của bé.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

- Cần đưa bé đi khám bác sĩ sau cơn khóc lặng đầu tiên để kiểm tra loại trừ các bệnh lý tim mạch hoặc thần kinh tiềm ẩn.

- Trẻ dưới 6 tháng cần được kiểm tra tìm các nguyên nhân tiềm tàng. Cơn khóc lặng có thể xảy ra ở tuổi này nhưng hiếm gặp.

- Các cơn xảy ra rất thường xuyên (vài lần mỗi ngày) có thể nằm trong khuôn khổ của cơn khóc lặng nhưng vẫn cần kiểm tra kỹ lưỡng.

- Các cơn xảy ra hơn một lần/tuần cần được kiểm tra phát hiện thiếu máu thiếu sắt.

- Trẻ co giật, người cứng đơ kéo dài hơn một phút và phải mất một lúc lâu mới hồi tỉnh cần được kiểm tra kỹ, đây có thể không chỉ là cơn khóc lặng đơn thuần.

Theo BS. Trần Thu Thủy

Một thế giới