Sốt xuất huyết biến đổi khó lường, Việt Nam triển khai thử nghiệm vaccine

Thông tin được PGS.TS Nguyễn Vũ Trung, Giám đốc Viện Pasteur TPHCM, chia sẻ tại Hội nghị triển khai nghiên cứu lâm sàng giai đoạn 3 vaccine V181 (Mobilize-1) diễn ra ngày 7/11 tại tỉnh Đồng Tháp. 

Gánh nặng bệnh tật lớn

Sốt xuất huyết được coi là một trong 10 vấn đề sức khỏe toàn cầu theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới. Trên thế giới, sốt xuất huyết ảnh hưởng tới hơn 100 quốc gia và hơn một nửa dân số thế giới nằm trong vùng có dịch. Hàng năm, thế giới ghi nhận khoảng 100-400 triệu trường hợp sốt xuất huyết. 

Sốt xuất huyết Dengue là một trong những vấn đề y tế công cộng trọng điểm tại Việt Nam nói chung và khu vực phía Nam nói riêng. Dịch bệnh có tính lưu hành cao, diễn biến phức tạp theo mùa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và gây gánh nặng đáng kể cho hệ thống y tế. 

Việt Nam cũng là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của sốt xuất huyết với khoảng 100.000 trường hợp mắc mỗi năm.

Theo số liệu của Bộ Y tế, tính từ đầu năm đến hết tháng 10, cả nước đã ghi nhận 135.515 ca mắc và 26 trường hợp tử vong. Trong đó, khu vực phía Nam có 103.601 ca, chiếm hơn 76% tổng số ca. Riêng TPHCM báo cáo 48.053 ca mắc, với 16 trường hợp tử vong. 

“Gánh nặng bệnh tật đối với sốt xuất huyết không chỉ ảnh hưởng đến y tế mà còn ảnh hưởng đến kinh tế, xã hội và rất nhiều các lĩnh vực khác”, PGS Nguyễn Vũ Trung phát biểu. 

Tại khu vực phía Nam, Đồng Tháp là một trong số các địa phương trọng điểm của bệnh sốt xuất huyết, bên cạnh TPHCM, Đồng Nai, Tây Ninh, An Giang.

Chia sẻ tại hội nghị, BSCK2 Võ Thanh Nhơn, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Tháp cho hay, tính đến ngày 30/9, số ca sốt xuất huyết tại Đồng Tháp có sự gia tăng đáng kể, từ 1.004 ca (năm 2024) lên 2.510 ca.

"So với cùng kỳ năm 2024, số ca mắc ghi nhận tăng 113%. Số lượng ổ dịch trong năm 2025 gấp khoảng 5 lần so với năm 2024. Sự gia tăng này một phần phù hợp với chu kỳ dịch quay lại sau khoảng 3 năm", bác sĩ chia sẻ.

Tổng số ca mắc dự báo cho cả năm 2025 tại Đồng Tháp là khoảng 6.811 ca. Theo bác sĩ Nhơn, con số này chưa đạt mức kỷ lục như năm 2022 nhưng xu hướng dịch cho thấy sự tăng trưởng nhanh, đòi hỏi sự cảnh giác cao độ.

Theo PGS Nguyễn Vũ Trung, chu kỳ, thời điểm bùng phát dịch sốt xuất huyết hiện không còn như trước đây mà đã thay đổi, cho thấy nguy cơ dịch ngày càng phức tạp. Vaccine luôn là giải pháp hữu hiệu nhất để kiểm soát dịch bệnh này.

Đặc biệt, trong năm nay, tình hình mưa bão, lũ lụt diễn biến hết sức phức tạp. Viện Pasteur TPHCM đã có nhiều nghiên cứu, đánh giá, dự báo và cũng thông tin đến Bộ Y tế về tình hình sốt xuất huyết năm nay có nhiều diễn biến khó lường.

“Việc triển khai thử nghiệm lâm sàng vaccine sốt xuất huyết giai đoạn 3, đa quốc gia, quy mô lớn này tại Việt Nam là bước đi quan trọng trong hành trình nghiên cứu và phát triển thêm một giải pháp để phòng ngừa sốt xuất huyết. 

Chúng tôi rất mong nhận được sự đồng hành của chính quyền địa phương, cơ sở y tế và sự tin tưởng, ủng hộ từ cộng đồng để nghiên cứu đạt mục tiêu, chỉ tiêu đề ra và hoàn thành đúng tiến độ”, Giám đốc Viện Pasteur TPHCM bày tỏ. 

4.000 trẻ 2-17 tuổi sẽ được thử nghiệm vaccine 

Vaccine V181 là vaccine ngừa sốt xuất huyết mới nhất hiện nay chỉ tiêm 1 liều duy nhất, được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ. Trong đó, nghiên cứu lâm sàng giai đoạn 3 là nghiên cứu then chốt, sau cùng, để đánh giá an toàn, miễn dịch và hiệu lực bảo vệ của V181. 

Kết quả một nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 của V181 trên 16.235 người tham gia từ 2 tuổi trở lên tại các nước châu Mỹ Latinh cho thấy, hiệu lực bảo vệ của vaccine này đạt từ 80,1% ở nhóm trẻ 2-6 tuổi và 77,8% ở nhóm trẻ 7-17 tuổi. 

Về tính an toàn, cho đến hiện tại, chưa ghi nhận các phản ứng bất lợi nghiêm trọng nào liên quan đến vaccine V181 trong các nghiên cứu đã và đang triển khai. 

Hiện, Đông Nam Á có 6 quốc gia thử nghiệm gồm Việt Nam, Malaysia, Philippines, Singapore, Indonesia và Thái Lan với 12.000 trẻ trong độ tuổi 2-17 tham gia vào nghiên cứu. 

Trong đó, Việt Nam có 4.000 trẻ tại Đồng Tháp (Bệnh viện Đa khoa khu vực Cai Lậy, Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp), An Giang (Bệnh viện Sản Nhi Kiên Giang) và Đà Nẵng (Bệnh viện Phụ sản Nhi Quảng Nam).

Nghiên cứu dự kiến sẽ bắt đầu triển khai hoạt động truyền thông thu tuyển trẻ tham gia từ tháng 10-11 và bắt đầu tiêm từ tháng 12, sau đó là 5 năm để theo dõi (2026-2030).

Những người tham gia tiềm năng trong nhóm 2-17 tuổi sẽ được mời đến điểm nghiên cứu để được tư vấn, thăm khám, xét nghiệm. Nếu đủ tiêu chuẩn và đồng ý tham gia từ người giám hộ, người tham gia sẽ được phân ngẫu nhiên vào nghiên cứu để nhận một liều vaccine hoặc giả dược.

Kết quả cuối cùng về hiệu lực bảo vệ của vaccine sẽ có sau 5 năm nữa. Nếu vaccine cho hiệu quả tốt, thế giới sẽ có thêm một lựa chọn trong phòng chống sốt xuất huyết.